Yoga Vasistha [sanskrit]
223,437 words | ISBN-10: 8171101519
The Sanskrit edition of the Yoga-vasistha including English translation and grammatical analysis. The Yogavasistha is a Hindu spiritual text written by Valmiki (who also authored the Ramayana) dealing with the philosophical topics from the Advaita-vedanta school. Chronologically it precedes the Ramayana.
Chapter CLXII
śrīvasiṣṭha uvāca |
cidvyomārthatayārthānāṃ yathāsthitamidaṃ jagat |
sarūpālokamananamapi cidvyoma kevalam || 1 ||
[Analyze grammar]
svapnacitpurarūpatvādanyadyasmānna vidyate |
jagattasmānnabhaḥ śāntaṃ neha nānāsti kiṃcana || 2 ||
[Analyze grammar]
cidābhānamanānaiva nāneva parilakṣyate |
anātmaivātmanātmānaṃ svapnākāśapureṣviva || 3 ||
[Analyze grammar]
sargādāviva cidvyoma svapnākāśapuraṃ jagat |
ābhātamevāsatyaṃ ca nūnaṃ satyamiva sthitam || 4 ||
[Analyze grammar]
tajjñājñāto na mūrkhāṇāmajñājñāto na tadvidām |
vidyate sargaśabdārthaḥ satyāsatyamayātmakaḥ || 5 ||
[Analyze grammar]
tajjñājñayostayorantaḥpratipattau tu yatsthitam |
na boddhuṃ na ca vaktuṃ te jānītastau parasparam || 6 ||
[Analyze grammar]
svabuddhau svargaśabdārtho mithontastatkilānayoḥ |
sthairyāsthairye jāgrato dve akṣībakṣīvayoriva || 7 ||
[Analyze grammar]
dravasthitimitā yadvatsaridvāriṇi vīcayaḥ |
citau sthitimitāstadvaccetanātsargavīcayaḥ || 8 ||
[Analyze grammar]
cidrūpaṃ yanna kiṃcittadidaṃ kiṃcidavasthitam |
bhāti dṛśyamivādṛśyamapi svapnapureṣviva || 9 ||
[Analyze grammar]
cicchāyeyaṃ prakacati jagadityabhiśabditā |
nanvamūrtaiva mūrteva dravyacchāyeva vai tatā || 10 ||
[Analyze grammar]
kāyamātrakamevedaṃ bhrāntimātramasanmayam |
piśācavibhramālokaprāyamāyāsanaṃ dṛḍham || 11 ||
[Analyze grammar]
manorājyamivāsatyaṃ lolaṃ lambāmbubinduvat |
dvābhyāmityanubhūtibhyāṃ yadasattatra kātmatā || 12 ||
[Analyze grammar]
vidāryadāruravavattaraṅgānilaśabdavat |
khe śabdāḥ pavanasphoṭā bhāntyarthā vāsanodayāḥ || 13 ||
[Analyze grammar]
sargāditaḥ svaparibhā kacati svapnaśailavat |
vastutastu na śabdosti nārtho'sti na ca dṛśyatā || 14 ||
[Analyze grammar]
yadidaṃ cāsti cābhāti tatsarvaṃ paramārthasat |
anyādṛkkāraṇābhāvātsargādāveva noditam || 15 ||
[Analyze grammar]
nirastaśabdabhedārthamanirastākhilārthakam |
śāmyāmi parinirvāmi vyomaivāsmīti buddhyatām || 16 ||
[Analyze grammar]
tyajyatāmātmaviśrāntyā śuddhabodhaikarūpayā |
jīve'javaṃ javībhāvastvasadutthita ātmanā || 17 ||
[Analyze grammar]
ātmaiva hyātmano bandhurātmaiva ripurātmanaḥ |
ātmātmanā na cettrātastadupāyo'sti netaraḥ || 18 ||
[Analyze grammar]
tara tāruṇyamastīdaṃ yāvatte tāvadambudheḥ |
nanu saṃsāranāmno'smādbuddhyā nāvā viśuddhayā || 19 ||
[Analyze grammar]
adyaiva kuru yacchreyo vṛddhaḥ sankiṃ kariṣyasi |
svagātrāṇyapi bhārāya bhavanti hi viparyaye || 20 ||
[Analyze grammar]
śaiśavaṃ vārdhakaṃ jñeyaṃ tiryaktvaṃ mṛtireva ca |
tāruṇyameva jīvasya jīvitaṃ tadviveki cet || 21 ||
[Analyze grammar]
saṃsāramimamāsādya vidyutasaṃpātacañcalam |
sacchāstrasādhusaṃparkaiḥ kardamātsāramuddharet || 22 ||
[Analyze grammar]
aho bata narāḥ krūrā gatiḥ kaiṣāṃ bhaviṣyati |
kurvanti kardamonmagne nātmanyapi nijodayam || 23 ||
[Analyze grammar]
yathā mṛnmayavetālasabhā grāmyasya bhaṅgadā |
yathā bhūtārthavijñānānmṛnmayyeva na bhaṅgadā || 24 ||
[Analyze grammar]
tathā brahmamayī dṛśyalakṣmīrajñasya bhaṅgadā |
yathā bhūtārthavijñāne brahmaivāste na bhaṅgadā || 25 ||
[Analyze grammar]
śāmyatyaśāntamevedaṃ sthitameva vilīyate |
dṛśyaṃ tattvaparijñānāddṛśyamānaṃ na dṛśyate || 26 ||
[Analyze grammar]
sphuṭānubhavanasyāpi svapnakāle nije yathā |
parijñānādasatyatvameva satyapadaṃ gatā || 27 ||
[Analyze grammar]
tathānubhūyamānāpi sargasaṃvedanāmbare |
cinmaye tattvavijñānācchūnyataivāvaśiṣyate || 28 ||
[Analyze grammar]
jātijvarajvalitajīvitajaṅgaleṣu jīrṇāni vātahariṇāharaṇakrameṇa |
mādyanmanaḥpavanapātayutānyamūni jitvendriyāṇi jayamehi jahīhi janma || 29 ||
[Analyze grammar]
Other editions:
Also see the following editions of the Sanskrit text or (alternative) English translations of the Yoga Vasistha Chapter CLXII
Yoga Vasistha English (four volumes)
by Vihari-Lala Mitra (1891)
Yoga Vasistha Maha Ramayana (Gujarati)
by Sahitya Sangam, Allahabad (0)
[યોગ વસિષ્ઠએ] 9788192776460.
Buy now!
Vasishtha Rama Samvadam (Telugu)
by Ramakrishna Math, Hyderabad (2019)
Set of 4 Volumes; 9789383972142.
Buy now!
The Yogavasistha (Hindi translation)
by Khemraj Shrikrishnadass (2009)
Set of 2 Volumes; Khemraj Edition.
Buy now!