Yoga Vasistha [sanskrit]
223,437 words | ISBN-10: 8171101519
The Sanskrit edition of the Yoga-vasistha including English translation and grammatical analysis. The Yogavasistha is a Hindu spiritual text written by Valmiki (who also authored the Ramayana) dealing with the philosophical topics from the Advaita-vedanta school. Chronologically it precedes the Ramayana.
Chapter CXVIII
sahacarasahacaryaḥ krameṇocuḥ |
nirguṇasya bakasyāsya guṇa eko'sti dṛśyatām |
yatprāvṛṣaṃ smārayati prāvṛṭ prāvṛḍiti bruvan || 1 ||
[Analyze grammar]
baka haṃsa ivābhāsi saraḥstho madgusauhṛdam |
nṛśaṃsatvaṃ ca vāṇīṃ ca tyaktvā haṃso bhava sphuṭam || 2 ||
[Analyze grammar]
गम्भीरं वारिगर्भं प्रसृतजलचरं ये प्रविश्य प्रविश्य
प्राङ्मतत्स्यान्प्रोतचञ्चवश्चतुरतर परं जग्धवन्तो विदग्धाः
ते केनाप्यद्य दिष्ट्या मृततिमिगमिताः कालयुक्ते महिम्ना नाक्रामन्ति क्रमस्थाः सुहरमपि पुरः पङ्गवो मद्गवोऽमी ॥ ३ ॥
gambhīraṃ vārigarbhaṃ prasṛtajalacaraṃ ye praviśya praviśya
prāṅmatatsyānprotacañcavaścaturatara paraṃ jagdhavanto vidagdhāḥ
te kenāpyadya diṣṭyā mṛtatimigamitāḥ kālayukte mahimnā nākrāmanti kramasthāḥ suharamapi puraḥ paṅgavo madgavo'mī || 3 ||
[Analyze grammar]
evaṃ vihanyate lokaḥ svārtheneti pradarśayan |
madgurmadgurutāṃ yāta ityevaṃ stauti durjanaḥ || 4 ||
[Analyze grammar]
utkandharo vitatanirmalacārupakṣo haṃso'yamatra nabhasīti janaiḥ pratītaḥ |
gṛhṇāti palvalajalācchapharīṃ yadāsau jñātastadā khalu bako'yamitīha lokaiḥ || 5 ||
[Analyze grammar]
atibahukālavilolānavalokya bakāṃstapodambhān |
atraivātimirasthāṃstaṭavanitā vismitā dhūrtān || 6 ||
[Analyze grammar]
atra jale himahelāḥ paśyaitā apaharanti sitapadmān |
icchasi tā anugantuṃ nāhaṃ te vallabhā vrajāmīti || 7 ||
[Analyze grammar]
kupitāṃ tāmanunetuṃ yatnaparaḥ pāntha eṣa pathi kāntām |
avalokaya naranāyaka kusumalatākuharakelitīravane || 8 ||
[Analyze grammar]
iti hāvabhāvavilasitavivalanakopārdhadṛṣṭihasitāni |
kurvāṇā varavanitā kathayati te dṛśyatāṃ rājan || 9 ||
[Analyze grammar]
bakamadguśarārūṇāṃ nityamekaukasāmapi |
saṃkaro'sti mitho buddherna mūrkhaviduṣāmiva || 10 ||
[Analyze grammar]
cañcavagre khañjarīṭasya kīṭaḥ kiṭikiṭāyate |
daurbhāgyasya purāṇasya patākevocchritonnate || 11 ||
[Analyze grammar]
tāraṃ tīratarau sa rauti taralo yāvadbakaḥ prollasaṃstāvatpalvalagoṣpade'mbukalile yāvadbalāddehakam |
majjantyā priyavakṣasīva nipuṇaṃ trātaṃ śapharyā bhayāddhṛdbhaṅgenamahāpadīha hi mṛtenānyadbhavetsaukhyadam || 12 ||
[Analyze grammar]
bakājagaramadgūnāṃ hṛdi yā prāṇināṃ dhṛtiḥ |
acarvitanigīrṇānāṃ manye nidropamaiva sā || 13 ||
[Analyze grammar]
āsannamadgubakagṛdhrabiḍālasarpadṛṣṭyā bhayaṃ bhavati yatsalilāśayānām |
tasyāgratastṛṇamivāśanipātabhaṅgo jātismareṇa viduṣoktamadaḥ purā me || 14 ||
[Analyze grammar]
iha sarovaratīratarostale kusumaśālini mugdhamṛgānpuraḥ |
samavalokaya lokamalau balātsamavakīrṇanavotpalaketakān || 15 ||
[Analyze grammar]
barhī pronnatacittatvāttoyamindraṃ prayācate |
sa pūrayati tenāsya mahātmā nikhilāṃ mahīm || 16 ||
[Analyze grammar]
meghānanusarantyete mayūrāstanapā iva |
malino malinasyaiva putra ityanumīyate || 17 ||
[Analyze grammar]
mṛgānālokya pathikaścintayandayitekṣaṇe |
puraḥstheṣu padārtheṣu yantraputrikatāṃ gataḥ || 18 ||
[Analyze grammar]
śikhī vāryapi nādatte bhūmerbhuṅkte balādahim |
daurātmyaṃ tanna jāne kiṃ sarpasya śikhino'thavā || 19 ||
[Analyze grammar]
sajjanāśayanīkāśaṃ tyaktvā barhī mahatsaraḥ |
pibatyambvabhraniṣṭhyūtaṃ manye tannatibhītitaḥ || 20 ||
[Analyze grammar]
lasatkalāpajaladāḥ paśya nṛtyanti barhiṇaḥ |
dhunvānāḥ picchakāntīnduṃ prāvṛṣaḥ potakā iva || 21 ||
[Analyze grammar]
varavane vanavātavisāriṇāṃ capalacandrakacārutaraṅgiṇām |
iha payonidhireva kalāpināṃ visṛtamuktatayeva vilāsanaḥ || 22 ||
[Analyze grammar]
cara tṛṇāni pibāmbu vanāvanau kalaya viśramaṇaṃ kadalīvane |
cakitacātaka pāvakadūṣitā na hi sukhāya bhavatyatimānitā || 23 ||
[Analyze grammar]
nāyaṃ mayūra makarālayavāripūrapūrṇodaro jaladharo'mbaramārurukṣuḥ |
dāvāgnidagdhavanapādapakoṭarāgra dhūmāvalīvalaya utthita eṣa śailāt || 24 ||
[Analyze grammar]
yenābdena śaradvidhāvapi śikhī saṃtarpito vāribhirno varṣāsvapi pūrayedyadi sarastadvālalokocitam |
ārabdhaṃ samavekṣya sajjanajano hāsena duḥstho bhavedbarhītyātmatṛṣaiva netumakhilaṃ kālaṃ samabhyudyataḥ || 25 ||
[Analyze grammar]
sphaṭikavimalaṃ pītvā toyaṃ ghanodaranirgataṃ pibati na punarmārge kṣubhyaṃstṛṣāpi śikhī jalam |
sphurati ca ghanaṃ smṛtvā smṛtvā na cāpi vipadyate guṇavati jane baddhāśānāṃ śramo'pi sukhāvahaḥ || 26 ||
[Analyze grammar]
ihātivāhayantyete mārgadausthyaṃ ghanāgame |
kathābhiḥ pathikāḥ prāyo vimūḍhā jīvitaṃ yathā || 27 ||
[Analyze grammar]
paśyātra nātha sarasaḥ kamalotpalakumudabisamṛṇālānām |
kahlārapatrapayasā bhārānādāya bālikāścalitāḥ || 28 ||
[Analyze grammar]
kimidaṃ nayatheti tataḥ pṛṣṭābhistābhiruktametasya |
vyasanajvarataptāyāḥ pathika vayaṃ bālasakhya iti || 29 ||
[Analyze grammar]
atha rāgaraktahṛdayāḥ stanabharavitatā vilāsalalitāṅgyaḥ |
pathikānāṃ smaraṇapathaṃ bhūyo'pyanayanpriyāḥ svagehasthāḥ || 30 ||
[Analyze grammar]
sā nūnaṃ mama kāntā dṛṣṭvā susnigdhaghanatamaḥśyāmam |
gagana ca śūnyagahanaṃ pralapati bhuvi patati viskhalati || 31 ||
[Analyze grammar]
bhṛṅgāvalīkuvalayāvalitābjapātrasaṃpreryamāṇanalinīmadhupānamattaḥ |
hā vāti tīratarupallavalāsyalabdhasaṃmugdhaśabdagaṇagītaguṇo nabhasvān || 32 ||
[Analyze grammar]
Other editions:
Also see the following editions of the Sanskrit text or (alternative) English translations of the Yoga Vasistha Chapter CXVIII
Yoga Vasistha English (four volumes)
by Vihari-Lala Mitra (1891)
Yoga Vasistha Maha Ramayana (Gujarati)
by Sahitya Sangam, Allahabad (0)
[યોગ વસિષ્ઠએ] 9788192776460.
Buy now!
Vasishtha Rama Samvadam (Telugu)
by Ramakrishna Math, Hyderabad (2019)
Set of 4 Volumes; 9789383972142.
Buy now!
The Yogavasistha (Hindi translation)
by Khemraj Shrikrishnadass (2009)
Set of 2 Volumes; Khemraj Edition.
Buy now!