Yoga Vasistha [sanskrit]
223,437 words | ISBN-10: 8171101519
The Sanskrit edition of the Yoga-vasistha including English translation and grammatical analysis. The Yogavasistha is a Hindu spiritual text written by Valmiki (who also authored the Ramayana) dealing with the philosophical topics from the Advaita-vedanta school. Chronologically it precedes the Ramayana.
Chapter CXVII
sahacarā ūcuḥ |
paśyādrisānāviva bimbitaṃ svaṃ puraḥsaro mārapuraḥsaro yaḥ |
kahlārapadmotpalajālanālalaladvicitrāravapakṣivītam || 1 ||
[Analyze grammar]
vikāsitoddaṇḍasahasrapatrakośasthalasthoddhṛrarājahaṃsam |
pīṭhadvirephadvijalokajuṣṭaṃ bhuvīva gehaṃ kamalāsanasya || 2 ||
[Analyze grammar]
ākīrṇasīkarakarāladigantarāle phullotpalābjapaṭalodarareṇugauram |
āmodamattamadhupadvijagītigītaṃ yātaṃ vitānakamivāmbaragaṃ vahantam || 3 ||
[Analyze grammar]
kvacittarattārataraṅgabhaṅgaṃ kvacidviṣadbhūrivirāvibhṛṅgam |
kvacidgabhīrāmalavārisuptaṃ kvacitsarojojjvalapuṣpaguptam || 4 ||
[Analyze grammar]
kaṇāṇumuktājalatāpaṭālaṃ tīreṣu siṃhe sulatāsuṭālam |
taraṅganirdhūtaśilograkacchaṃ mahītalākāśamanantakaccham || 5 ||
[Analyze grammar]
taḍitprakāśodaramasyameghanunnālajātottharajaḥprabhābhiḥ |
pṛṣadbharadhvāntamayaikadeśaṃ saṃdhyāmbarābhogamivāprakāśam || 6 ||
[Analyze grammar]
vātāvakīrṇaśaradambudakhaṇḍakhaṇḍaṃ vyomeva kevalasamīraṇamāvṛtāṅgam |
hasairlasadvisalatākavalālasāṃsaiḥ kālena saṃcayakṛtairiva candrabimbaiḥ || 7 ||
[Analyze grammar]
āmodamandamakarandakarālavātavyādhūtapaṅkapuṭapāṭanapāṭavena |
udyanmahāpaṭapaṭā vayatīva lekhā kṣubhyatkhagāśritalatojjhitapuṣpavarṣam || 8 ||
[Analyze grammar]
vellanmahākamalapallavatālavṛntasaṃvījitaṃ valitacāmaracāruphenam |
rājāyamānamalikokilagītagītaṃ sahṛttapaṅkajalatālalitāṅganaugham || 9 ||
[Analyze grammar]
bhṛṅgāgrabhājanamanoharahārigītaṃ rājīvareṇuraṇakīrṇapiśaṅgatoyam |
ḍiṇḍīrapiṇḍaparipāṇḍurapuṇḍarīkakhaṇḍopamaṇḍitataṭopavanāvataṃsam || 10 ||
[Analyze grammar]
viviktahṛdayāmbhojaṃ hṛdayāhlādanaṃ param |
rasavatsvādu bhātīdaṃ saraḥ satsaṃgamopamam || 11 ||
[Analyze grammar]
bimbitena maruvyomnā bhātīdaṃ saumya nirmalam |
śāstrārthapariṇāmena mahatāmiva mānasam || 12 ||
[Analyze grammar]
kiṃcillakṣyamapaśyāmaṃ pṛṣatparuṣamārutam |
himābhramiva bhātīdaṃ saraḥ sarasasārasam || 13 ||
[Analyze grammar]
yathedaṃ brahmaṇo dṛśyamavikārādi netarat |
yathāmbhasi taraṅgādi rājanpṛthagiva sthitam || 14 ||
[Analyze grammar]
ātmanaivohyamānānāṃ cakrāvartavidhāyinām |
jaḍāśayānāṃ viṣamā hā kallolaparamparā || 13 ||
[Analyze grammar]
kūpavāpīsarobdhīnāṃ dṛśyate yādṛgantaram |
nārīpuruṣatoyānāṃ vijñeyaṃ tādṛgantaram || 16 ||
[Analyze grammar]
jantorivāsya manaso jalajātibandhajīrṇasya jarjaradaśālaharībhrameṇa |
āvartavṛttivalitānyatisaṃtatāni ko nāma saṃkalayituṃ kamalāni śaktaḥ || 17 ||
[Analyze grammar]
citraṃ vijṛmbhitamaho jaḍasaṃgamasya padmopi yannijaguṇānaguṇānivaiṣaḥ |
antaḥ pragopayati kaṇṭhatale niveśya sarvasya darśayati durbhagakaṇṭakaugham || 18 ||
[Analyze grammar]
sacchidrairadṛḍhaiḥ sūkṣmairgopitairjāḍyasaṃyutaiḥ |
analpairapi niḥsāraiḥ padmasyeva guṇairalam || 19 ||
[Analyze grammar]
mahatāṃ kulapadmānāṃ guṇasaundaryaśālinām |
prabhāvaṃ nāsti saṃkhyātuṃ vāsukerapi śaktatā || 20 ||
[Analyze grammar]
harivakṣogatā lakṣmīrapi śobhārthameva yat |
bibharti kamalaṃ haste kānyāśaṃsādhikā bhavet || 21 ||
[Analyze grammar]
sitāsitābhyāṃ rūpābhyāṃ kamalotpalakhaṇḍayoḥ |
vaisādṛśyaṃ bhavetkiṃtu samā jaḍajaḍaitayoḥ || 22 ||
[Analyze grammar]
sāmyaṃ na phullavipinena saraḥsu yāti vyomnā na tārakayutena na cenduvṛndaiḥ |
nṛtyadvadhūvihasitānanaśobhayaiti phullasya paṅkajavanasya navoditā śrīḥ || 23 ||
[Analyze grammar]
yeṣāṃ puṣpalatāsvādairananyamanasāṃ gatam |
bhṛṅgāṇāmāyurāyāmi ta eva subhagottamāḥ || 24 ||
[Analyze grammar]
cūtacārucamatkāraṃ cañcarīkāścaranti ye |
ta eva sacamatkārā itare jātipūraṇam || 25 ||
[Analyze grammar]
mattā madhumadāmodaiḥ puṣkareṣu raṇanti ye |
tuṣṭānāmitarasvādairbhramarāṇāṃ hasanti te || 26 ||
[Analyze grammar]
yenoṣitaṃ virutamullasitaṃ prasuptaṃ padmodareṣu śaśikoṭarakomaleṣu |
bhṛṅgaḥ sa eṣa śiśire viraseṣu bhāvaṃ kaṣṭaṃ kariṣyati kathaṃ tarupuṣpakeṣu || 27 ||
[Analyze grammar]
aphullamallikoddāmamukulopari ṣaṭpadaḥ |
dṛśyate kālarudreṇa śūle prota ivāndhakaḥ || 28 ||
[Analyze grammar]
āsvādayanvividhapuṣpamadhūni bhṛṅga nityaṃ bhramansakalaśailalatāgṛheṣu |
nādyāpi tuṣyasi kimaṅga durāśayo'si manye na sāramupagacchasi vā vanebhyaḥ || 29 ||
[Analyze grammar]
kamalakulakavalakovida gaccha saro madhupa mā rūḍham |
badaradarīṣu vidīrṇaṃ dehaṃ kuru kaṇṭakakrakacaiḥ || 30 ||
[Analyze grammar]
atasīkusume kuvalayadalavalaye vikasite ca tāpicche |
parabhāgamehi madhunā tāsu visadṛśīva paṇḍitaḥ puruṣaḥ || 31 ||
[Analyze grammar]
paśyaiṣā nābhinalinīkesaraiḥ pālitā śriyā |
haṃsamālāmalāvallī sāmagāyanakūjitā || 32 ||
[Analyze grammar]
dolākamalanīḍasthāṃ dṛṣṭvā khe pratibimbitām |
haṃso haṃsīmanusaranmaṇḍale neha cetati || 33 ||
[Analyze grammar]
mā bhūtkasyacidevaiṣā rājanvyasanitā bhṛśam |
paśyaitāṃ bimbitāṃ haṃso haṃsīmanusaranmṛtaḥ || 34 ||
[Analyze grammar]
helayā rājahaṃsena yatkṛtaṃ kalakūjitam |
na tadvarṣaśatenāpi jānātyāśikṣituṃ bakaḥ || 35 ||
[Analyze grammar]
samāneṣvākarākārajāticeṣṭāśanādiṣu |
haṃsasya rājahaṃsasya dūramatyantamantaram || 36 ||
[Analyze grammar]
śuklapakṣasthito vyomni kumudākarabhāsakaḥ |
āhlādayati cetāṃsi haṃsaścandra ivotthitaḥ || 37 ||
[Analyze grammar]
unnālanalinīnālakadalīstambhasaṃkule |
vane viharatāṃ lakṣmīṃ haṃsānāmeti kaḥ khagaḥ || 38 ||
[Analyze grammar]
taraṅgavalayā lolasīkarotkarahāriṇī |
kumudotpalakahlārapuṣpasaṃbhārasundarī || 39 ||
[Analyze grammar]
bhṛṅgalolālakalatā raṇatsārasanūpurā |
vartulāvartanābhīkā caladvīcivilocanā || 40 ||
[Analyze grammar]
pratīkṣamāṇā dayitaṃ rasapūrakaraṃ dharam |
nārīva sarasī cāruhaṃsakābhyāṃ virājate || 41 ||
[Analyze grammar]
he haṃsa madgubakakākaśarārusāre mā tvaṃ sarasyavirataṃ kuru vāsamekaḥ |
āpadyapīha samaśīlavayovacobhiḥ śreyaḥphalā bhavati saṃgatirātmavargaiḥ || 42 ||
[Analyze grammar]
pādākrāntamahebhamastakataṭaḥ padmākaraikālayaḥ kahlārotpalakundacampakalatāsaṃbhogasaubhāgyavān |
bhṛṅgo'pyeṣa vidhervaśena śiśire loṣṭaṃ tṛṇaṃ svādayan śīte śuṣkabakatyaho nu vipadā dainye mano dīyate || 43 ||
[Analyze grammar]
putrasyeha dalodare dyuti tarattāraṃ ciraṃ saṃsmṛtaṃ haṃsasyāṃsavinunnanālagahane saṃcāriṇā bho mayā |
śuklāsāramivābjinī vikirati svaṃ vāribindūtkaraṃ madhyāhne śiśiraṃ vikāsi sahasā mūrghni sphuṭaṃ dṛśyatām || 44 ||
[Analyze grammar]
vyomnīndorivasaumyavāriṇiciraṃ niḥśabdakaṃ sarpato haṃsasyāṃsahatābjanālavalanāniṣkampaṭaṅkakṣataiḥ |
gaṅgāvārivadatra puṣkarapuṭādbrāhmādivāsyopari bhraṣṭā ye jalabindavo jalacarā hṛṣṭāḥ pibantyāśu tān || 45 ||
[Analyze grammar]
Other editions:
Also see the following editions of the Sanskrit text or (alternative) English translations of the Yoga Vasistha Chapter CXVII
Yoga Vasistha English (four volumes)
by Vihari-Lala Mitra (1891)
Yoga Vasistha Maha Ramayana (Gujarati)
by Sahitya Sangam, Allahabad (0)
[યોગ વસિષ્ઠએ] 9788192776460.
Buy now!
Vasishtha Rama Samvadam (Telugu)
by Ramakrishna Math, Hyderabad (2019)
Set of 4 Volumes; 9789383972142.
Buy now!
The Yogavasistha (Hindi translation)
by Khemraj Shrikrishnadass (2009)
Set of 2 Volumes; Khemraj Edition.
Buy now!