Yoga Vasistha [sanskrit]
223,437 words | ISBN-10: 8171101519
The Sanskrit edition of the Yoga-vasistha including English translation and grammatical analysis. The Yogavasistha is a Hindu spiritual text written by Valmiki (who also authored the Ramayana) dealing with the philosophical topics from the Advaita-vedanta school. Chronologically it precedes the Ramayana.
Chapter XCI
cūḍālovāca |
idānīṃ rājaśārdūla vastusaṃpratipattaye |
śṛṇu vindhyebhavṛttāntavivṛtiṃ smayakāriṇīm || 1 ||
[Analyze grammar]
yo'sau vindhyavane hastī so'sminbhūmitale bhavān |
yau vairāgyavivekau tau dvau tasya daśanau sitau || 2 ||
[Analyze grammar]
yaścāsau vāraṇākrāntitatparo hastipaḥ sthitaḥ |
tadajñānaṃ tavākrāntitatparaṃ tava duḥkhadam || 3 ||
[Analyze grammar]
atiśakto'pyaśaktena duḥkhādduḥkhaṃ bhayādbhayam |
hastī hastipakeneva rājanmaurkhyeṇa nīyase || 4 ||
[Analyze grammar]
yallohavajrasāreṇa vāraṇaḥ pariyantritaḥ |
tadāśāpāśajālena bhavānāpadamāvṛtaḥ || 5 ||
[Analyze grammar]
āśā hi loharajjubhyo viṣamā vipulā dṛḍhā |
kālena kṣīyate lohaṃ tṛṣṇā tu parivardhate || 6 ||
[Analyze grammar]
yaddvandvaṃ prekṣate vairī gajamārādalakṣitaḥ |
prekṣate tvāṃ tadajñānaṃ krīḍārthaṃ baddhamekakam || 7 ||
[Analyze grammar]
yadbabhañja gajaḥ śatroḥ śṛṅkhalājālabandhanam |
tattatyāja bhavānbhogabhūmiṃ rājyamakaṇṭakam || 8 ||
[Analyze grammar]
kadācitsukaraṃ śastraśṛṅkhalābandhabhedanam |
na tvasya manasaḥ sādho bhogāśāvinivāraṇam || 9 ||
[Analyze grammar]
yadibhe pāṭayatyuccairbandhaṃ hastipako'patat |
tvayi tyajati tadrājyamajñānaṃ patitaṃ kṛtam || 10 ||
[Analyze grammar]
yadā viraktaḥ puruṣo bhogāśāṃ tyaktumicchati |
tadā prakampate'jñānaṃ chedye vṛkṣe piśācavat || 11 ||
[Analyze grammar]
yadā vivekī puruṣo bhogānsaṃtyajya tiṣṭhati |
tadā palāyate'jñānaṃ chinne vṛkṣe piśācavat || 12 ||
[Analyze grammar]
bhogaughe nūnamunmukte patatyajñānasaṃsthitiḥ |
pādape krakacacchinne kulāyastadgato yathā || 13 ||
[Analyze grammar]
yadā vanaṃ prayātastvaṃ tadā'jñānaṃ kṣataṃ tvayā |
patitaṃ sanna nihataṃ manastyāgamahāsinā || 14 ||
[Analyze grammar]
tena bhūyaḥ samutthāya smṛtvā paribhavaṃ kṛtam |
tapaḥprapañcakhāte'smingahane tvaṃ niyojitaḥ || 15 ||
[Analyze grammar]
tadaivāghātayiṣyastvaṃ yadyajñānaṃ tathāgatam |
rājyatyāgavidhau tattvāṃ nāhaniṣyatkṣayaṃ gatam || 16 ||
[Analyze grammar]
yatkhātavalayastena vairiṇā hastinaḥ kṛtaḥ |
tattapoduḥkhamakhilamajñānena tavārpitam || 17 ||
[Analyze grammar]
yā tasya rājarājaśrīrgajārernṛpasattama |
sā tvavajñānanṛpateścintābhyantaracāriṇī || 18 ||
[Analyze grammar]
tvaṃ gajendrastvayaṃ sādho dīrghe vane'gajo'pi san |
ajñānavairiṇā tena nikṣiptastarasāmitaḥ || 19 ||
[Analyze grammar]
yatkhātavalayo bālalatābhiravaguṇṭhitaḥ |
āvṛtaṃ tattapoduḥkhamīṣatsajjanavṛttimiḥ || 20 ||
[Analyze grammar]
ityadyāpi tapaḥkhāte duḥkhe hyasminsudāruṇe |
sthito'si pātālatale nṛpa baddho yathā baliḥ || 21 ||
[Analyze grammar]
gajastvamāśā nigaḍāni vairī moho nikhātaḥ punarugrabandhaḥ |
mahītalaṃ vindhya udanta itthaṃ tvadīya uktaḥ kuru yatkaroṣi || 22 ||
[Analyze grammar]
Other editions:
Also see the following editions of the Sanskrit text or (alternative) English translations of the Yoga Vasistha Chapter XCI
Yoga Vasistha English (four volumes)
by Vihari-Lala Mitra (1891)
Yoga Vasistha Maha Ramayana (Gujarati)
by Sahitya Sangam, Allahabad (0)
[યોગ વસિષ્ઠએ] 9788192776460.
Buy now!
Vasishtha Rama Samvadam (Telugu)
by Ramakrishna Math, Hyderabad (2019)
Set of 4 Volumes; 9789383972142.
Buy now!
The Yogavasistha (Hindi translation)
by Khemraj Shrikrishnadass (2009)
Set of 2 Volumes; Khemraj Edition.
Buy now!