Yoga Vasistha [sanskrit]

223,437 words | ISBN-10: 8171101519

The Sanskrit edition of the Yoga-vasistha including English translation and grammatical analysis. The Yogavasistha is a Hindu spiritual text written by Valmiki (who also authored the Ramayana) dealing with the philosophical topics from the Advaita-vedanta school. Chronologically it precedes the Ramayana.

Chapter LXXXIV

śrīvasiṣṭha uvāca |
iti nirṇīya sa munirvītahavyo vivāsanaḥ |
āsītsamādhāvacalo vindhyakandarakoṭare || 1 ||
[Analyze grammar]

aparispanditāśeṣasaṃvidānandasundaraḥ |
babhāvastaṃgatamanāḥ stimitāmbhodhiśobhanaḥ || 2 ||
[Analyze grammar]

antareva śaśāmāsya krameṇa prāṇasaṃtatiḥ |
jvālājālaparispando dagdhendhana ivānalaḥ || 3 ||
[Analyze grammar]

anantarniṣṭhatāṃ yāte bāhyārthe cāpyasaṃsthite |
śeṣe'ntarlabdhasaṃsthāne tasyāsphuritapakṣmaṇī || 4 ||
[Analyze grammar]

ghrāṇaprāntagatālpālpasamāloke ivekṣaṇe |
ardhakuḍmalitaiḥ padmaiḥ śriyamāyayatuḥ samām || 5 ||
[Analyze grammar]

samakāyaśirogrīvasthānakaḥ sa mahāmatiḥ |
āsīcchailādivotkīrṇaścitrārpita ivāthavā || 6 ||
[Analyze grammar]

tathābhitiṣṭhatastasya saṃvatsaraśatatrayam |
koṭare vindhyakacchasya yayāvardhamuhūrtavat || 7 ||
[Analyze grammar]

etāvantamasau kālaṃ nābuddhyata kilātmavān |
jīvanmuktatayā dhyānī na ca tatyāja tāṃ tanum || 8 ||
[Analyze grammar]

tāvatkālaṃ sa subhago na prābudhyata yogavit |
udārairambudārāvairāsārabharaghargharaiḥ || 9 ||
[Analyze grammar]

paryantamaṇḍalādhīśamṛgayānatabṛṃhitaiḥ |
pakṣivānaranirhrādairmātaṅgāsphoṭaniḥsvanaiḥ || 10 ||
[Analyze grammar]

siṃhasaṃrambharaṭitairnirjharārāvasītkṛtaiḥ |
viṣamāśanisaṃpātairjanakolāhalairghanaiḥ || 11 ||
[Analyze grammar]

pramattaśarabhāsphoṭairbhūkampataṭaghaṭṭanaiḥ |
vanadāhadhamadhvānairjalaughāhativalganaiḥ || 12 ||
[Analyze grammar]

mahopalataṭāghātairdharaṇītalamṛjjalaiḥ |
jalaughāndolanāyātaistāpairanalakarkaśaiḥ || 13 ||
[Analyze grammar]

kevalaṃ vahati svairaṃ kāle galitakāraṇam |
pariyāntīṣu varṣāsu laharīṣviva vāriṇi || 14 ||
[Analyze grammar]

svalpenaiva hi kālena tasminparvatakandare |
prāvṛḍoghavinunnena paṅkenorvītale kṛtaḥ || 15 ||
[Analyze grammar]

tatrāsāvavasadbhūmaukoṭare saṃkaṭodare |
paṅkasaṃpīḍitaskandhaḥ parvateṣu śilā yathā || 16 ||
[Analyze grammar]

śatatraye sa varṣāṇāmatha yāte svayaṃprabhuḥ |
vyabudhyatātmarūpātmā dharākoṭarapīḍitaḥ || 17 ||
[Analyze grammar]

saṃvidevāsya taṃ dehaṃ jagrāhorvīnipīḍitam |
tanuḥ prāṇamayaspandaḥ prāṇasaṃsaraṇaṃ vinā || 18 ||
[Analyze grammar]

utpattiprauḍhimāsādya kalanā hṛdayāntare |
svamanorūpiṇī tasya hṛdyevānubabhūva sā || 19 ||
[Analyze grammar]

kailāsakānane kānte kadambasya tarostale |
munitvaṃ śatamabdānāṃ jīvanmuktātmanirmalam || 20 ||
[Analyze grammar]

vidyādharatvaṃ varṣāṇāṃ śatamādhivivarjitam |
yugapañcakamindratvaṃ praṇataṃ suracāraṇaiḥ || 21 ||
[Analyze grammar]

śrīrāma uvāca |
śakratvādiṣu teṣvasya pratibhāseṣu bho mune |
niyamo'niyamaścaiva dikkālaniyateḥ katham || 22 ||
[Analyze grammar]

śrīvasiṣṭha uvāca |
sarvātmikaiṣā cicchaktiryatrodeti yathā yathā |
tathā tatrāśu bhavati tathātmaikasvabhāvataḥ || 23 ||
[Analyze grammar]

yathā yatra yadā buddhau niyamaḥ sa tadā sthitaḥ |
deśakālādiniyamakramāṇāṃ tanmayātmatā || 24 ||
[Analyze grammar]

tena nānāvidhānyeṣa jaganti paridṛṣṭavān |
hṛdi saṃvedanākāśe vītahavyo vivāsanaḥ || 25 ||
[Analyze grammar]

samyagbodhavatāmeṣā vāsanaiva na vāsanā |
jñānāgnidagdhā'dagdhasya kaiva bījasya bījatā || 26 ||
[Analyze grammar]

kalpamekaṃ gaṇatvaṃ sa candramauleścakāra ha |
samastavidyānipuṇaṃ trikālāmaladarśanam || 27 ||
[Analyze grammar]

yo yādṛgdṛḍhasaṃskāraḥ sa taṃ paśyati tādṛśam |
jīvanmuktatayaivaitadvītahavyo'nubhūtavān || 28 ||
[Analyze grammar]

śrīrāma uvāca |
evaṃ sthite muniśreṣṭha jīvanmuktamaterapi |
bandhamokṣadṛśaḥ santi vītahavyātmano yathā || 29 ||
[Analyze grammar]

śrīvasiṣṭha uvāca |
yathāsthitamidaṃ viśvaṃ śāntamākāśanirmalam |
brahmaiva jīvanmuktānāṃ bandhamokṣadṛśaḥ kutaḥ || 30 ||
[Analyze grammar]

etatsaṃvinnabho bhāti yatra yatra yathā yathā |
tatra tatra tathā tāvattāvattadvindate tatam || 31 ||
[Analyze grammar]

tenānubhūtāni bahūnyanubhūyanta eva ca |
jaganti sarvātmatayā brahmarūpeṇa rāghava || 32 ||
[Analyze grammar]

dharākoṭaranirmagnavītahavyacidātmasu |
jagatsu teṣvasaṃkhyeṣu nīrūpeṣu mahātmasu || 33 ||
[Analyze grammar]

yaḥ śakro'navabuddhātmā so'dya dīneṣu pārthivaḥ |
kartuṃ pravṛtto mṛgayāṃ kṣaṇe'sminnapi kānane || 34 ||
[Analyze grammar]

yo haṃso'navabuddhātmā pādme paitāmahe'bhavat |
sthitaḥ sa eva dāśendraḥ kailāsavanakuñjake || 35 ||
[Analyze grammar]

yo rājānavabuddhātmā bhūmeḥ saurāṣṭramaṇḍale |
sa eṣo'dya sthito'ndhrāṇāṃ grāme bahulapādape || 36 ||
[Analyze grammar]

śrīrāma uvāca |
mānasaḥ kila sargo'sau vītahavyasya tatra ye |
dehino bhrāntipātraṃ cettaddehākāriṇaḥ katham || 37 ||
[Analyze grammar]

śrīvasiṣṭha uvāca |
yadi bhrāntyekamātrātma vītahavyasya tajjagat |
tadidaṃ nāma te rāma kiṃ bhūyaḥ paribhāsate || 38 ||
[Analyze grammar]

idamapyaṅga cinmātraṃ manomātrabhramopamam |
tadapi vyoma cinmātraṃ manomātraṃ bhramopamam || 39 ||
[Analyze grammar]

vastutastu na tadrāma jagannaivaṃ na cetarat |
tavāpi na jagatsattā brahmedaṃ bhāti kevalam || 40 ||
[Analyze grammar]

bhāvi bhūtaṃ bhaviṣyacca yathedaṃ ca tathetarat |
jagatsarvamidaṃ dṛśyaṃ saṃvinmātramanomayam || 41 ||
[Analyze grammar]

evaṃrūpamidaṃ yāvanna parijñātamīdṛśam |
vajrasāradṛḍhaṃ tāvajjñātaṃ satparamāmbaram || 42 ||
[Analyze grammar]

ajñānānmana evedamitthaṃ saṃpravijṛmbhate |
pratyullāsavilāsābhyāṃ jalamambunidhāviva || 43 ||
[Analyze grammar]

yathāsthitenaiva cidambareṇa svacittamevaiti manobhidhānam |
sphāraṃ kṛtaṃ tena jagacca dṛśyamevaṃ tataṃ naiva tataṃ ca kiṃcit || 44 ||
[Analyze grammar]

Other editions:

Also see the following editions of the Sanskrit text or (alternative) English translations of the Yoga Vasistha Chapter LXXXIV

Cover of edition (1891)

Yoga Vasistha English (four volumes)
by Vihari-Lala Mitra (1891)

Buy now!
Cover of Gujarati edition

Yoga Vasistha Maha Ramayana (Gujarati)
by Sahitya Sangam, Allahabad (0)

[યોગ વસિષ્ઠએ] 9788192776460.

Buy now!
Cover of edition (2019)

Vasishtha Rama Samvadam (Telugu)
by Ramakrishna Math, Hyderabad (2019)

Set of 4 Volumes; 9789383972142.

Buy now!
Cover of edition (2009)

The Yogavasistha (Hindi translation)
by Khemraj Shrikrishnadass (2009)

Set of 2 Volumes; Khemraj Edition.

Buy now!
Let's grow together!

I humbly request your help to keep doing what I do best: provide the world with unbiased sources, definitions and images. Your donation direclty influences the quality and quantity of knowledge, wisdom and spiritual insight the world is exposed to.

Let's make the world a better place together!

Like what you read? Help to become even better: