Yoga Vasistha [sanskrit]
223,437 words | ISBN-10: 8171101519
The Sanskrit edition of the Yoga-vasistha including English translation and grammatical analysis. The Yogavasistha is a Hindu spiritual text written by Valmiki (who also authored the Ramayana) dealing with the philosophical topics from the Advaita-vedanta school. Chronologically it precedes the Ramayana.
Chapter LXVI
śrīvasiṣṭha uvāca |
atiśokaparābhūtau tasthaturdṛḍhatāpasau |
tāpasaṃśuṣkasarvāṅgau tāvaraṇyadrumāviva || 1 ||
[Analyze grammar]
viraktau vipine kālaṃ kṣepayāmāsaturdvijau |
viyūthāviva sāraṅgāvanāsthāmāgatau parām || 2 ||
[Analyze grammar]
jagmurdināni māsāśca varṣāṇyatha tayostadā |
kramādvāvapi saṃyātau jarāṃ śvabhradrumāviva || 3 ||
[Analyze grammar]
aprāptavimalajñānau cirājjarjaratāpasau |
tāvekadā saṃghaṭitāvidamanyonyamūcatuḥ || 4 ||
[Analyze grammar]
vilāsa uvāca |
jīvitāgryadrumaphala hṛdāvāsāmṛtāmbudhe |
jagatyasminmahābandho bhāsa svāgatamastu te || 5 ||
[Analyze grammar]
etāvatyo dināvallayo madviyogavatā tvayā |
vada kva kṣapitāḥ sādho kaccitte saphalaṃ tapaḥ || 6 ||
[Analyze grammar]
kaccitte vijvarā buddhiḥ kañcijjātastvamātmavān |
kaccitphalitavidyastvaṃ kaccitkuśalavānasi || 7 ||
[Analyze grammar]
śrīvasiṣṭha uvāca |
ityuktavantaṃ saṃsārasamudvignamalaṃ tathā |
prāhāprāptamahājñānaṃ suhṛtsuhṛdamādarāt || 8 ||
[Analyze grammar]
bhāsa uvāca |
sādho svāgatatādyaiva diṣṭyā dṛṣṭo'si mānada |
kuśalaṃ tu kuto'smākaṃ saṃsāre tiṣṭhatāmiha || 9 ||
[Analyze grammar]
yāvannādhigataṃ jñeyaṃ yāvatkṣīṇā na cittabhūḥ |
yāvattīrṇo na saṃsārastāvanme kuśalaṃ kutaḥ || 10 ||
[Analyze grammar]
āśā yāvadaśeṣeṇa na lūnāścittasaṃbhavāḥ |
vīrudho dātrakeṇeva tāvannaḥ kuśalaṃ kutaḥ || 11 ||
[Analyze grammar]
yāvannādhigataṃ jñānaṃ yāvanna samatoditā |
yāvannābhyudito bodhastāvannaḥ kuśalaṃ kutaḥ || 12 ||
[Analyze grammar]
ātmalābhaṃ vinā sādho vinā jñānamahauṣadham |
udeti punareveyaṃ duḥsaṃsṛtiviṣūcikā || 13 ||
[Analyze grammar]
śaiśavāṅkuritojjṛmbhānnavayauvanapallavaḥ |
jarākusumito'bhyeti punaḥ saṃsāradurdrumaḥ || 14 ||
[Analyze grammar]
kāyajīrṇatarorasmādbāndhavākrandaṣaṭpadā |
jarākusumitodeti punarmaraṇamañjarī || 15 ||
[Analyze grammar]
bhuktakarmartuvirasā purāṇadivasombhitā |
nīyate nīrasaprāyā punaḥ saṃvatsarāvalī || 16 ||
[Analyze grammar]
mahādarīṣu dehādrestṛṣṇākaṇṭakitāsvapi |
phalavyālāsu ca punaḥ kriyāsu pariluṭhyate || 17 ||
[Analyze grammar]
duḥkhaiḥ sukhalavākārairdīrghādīrghaiḥ śubhāśubhaiḥ |
aparyāptāgamāpāyāḥ prayāntyāyānti rātrayaḥ || 18 ||
[Analyze grammar]
ayathārthakriyārambhaiḥ kadāśāveśapallavaiḥ |
kṣīyate karmabhistucchairāyurāhatakarmabhiḥ || 19 ||
[Analyze grammar]
unmūlitāśrayālāno manomattamataṅgajaḥ |
tṛṣṇākareṇukonnidro dūraṃ viparidhāvati || 20 ||
[Analyze grammar]
jihvācapalatālagnaḥ kāyadrumamahālaye |
pataccintāmaṇau vṛddho garddhagṛdhro vivardhate || 21 ||
[Analyze grammar]
nīrasā niḥsukhā laghvī patatpelavagātrikā |
jīrṇaparṇasavarṇeyaṃ kṣīyate divasāvalī || 22 ||
[Analyze grammar]
avamānarajodhvastamastaṃgatavapuḥśriyam |
mukhaṃ dhūsaratāmeti himaiḥ padmamivāhatam || 23 ||
[Analyze grammar]
śuṣyataḥ kāyasarasaḥ pragaladyauvanāmbhasaḥ |
rājahaṃsaḥ kṣaṇādāyuranivarti palāyate || 24 ||
[Analyze grammar]
kālānilabaloddhūtājjarjarājjīvitadrumāt |
bhogapuṣpāṇi divasaparṇāni nipatantyadhaḥ || 25 ||
[Analyze grammar]
bhogabhogiśriteṣvantarduḥkhadarduradhāriṣu |
manomohāndhakūpeṣu pūreṣu vinimajjati || 26 ||
[Analyze grammar]
nānānurañjanāspṛṣṭā tṛṣṇā taralapelavā |
caityamagrapatākeva dūraṃ samadhirohati || 27 ||
[Analyze grammar]
asya saṃsāratantrasya bṛhatkālavilāspadaḥ |
jīvitāśāmayaṃ tantumantakākhurnikṛntati || 28 ||
[Analyze grammar]
yauvanotkaṭakallolā vahallolāsiphenilā |
parāvartamahāvartā yāti jīvitadurnadī || 29 ||
[Analyze grammar]
kalākulajagatkāryakallolākulasaṃkulā |
kriyāsaridaparyantā vahatyākulakoṭarā || 30 ||
[Analyze grammar]
anantā bandhujanatānadyo gambhīrakoṭare |
ajasraṃ nipatantyetā vitate kālasāgare || 31 ||
[Analyze grammar]
deharatnaśalākeyaṃ nāśapaṅkārṇavodare |
na jñāyate kva magneti tāta janmani janmani || 32 ||
[Analyze grammar]
cintācakre ciraṃ baddhaṃ kukriyācāracañcuram |
ceto bhramati sāmudre gartāvarte tṛṇaṃ yathā || 33 ||
[Analyze grammar]
uhyamānamananteṣu cetaḥ kāryamahormiṣu |
kṣaṇameti na viśrāntiṃ cintātāṇḍavitāśayam || 34 ||
[Analyze grammar]
idaṃ kṛtaṃ karomīdaṃ kariṣyāmīdamityalam |
kalanājālavalitā mūrcchitā matipakṣiṇī || 35 ||
[Analyze grammar]
ayaṃ suhṛdayaṃ śatruriti dvandvamahādvipaḥ |
vinikṛntati marmāṇi yathā nīlotpalāni me || 36 ||
[Analyze grammar]
cintānadyā mahāvarte vīcikānicaye ciram |
kṣaṇāducchūnatāmeti manomīnaḥ kṣaṇādgatiḥ || 37 ||
[Analyze grammar]
anātmīyāni duḥkhāni bahūnyevaṃvidhānyayam |
ātmabuddhyā vicinvāno jano gacchati dīnatām || 38 ||
[Analyze grammar]
bahuvidhasukhaduḥkhamadhyapātī vitatajarāmaraṇapravātabhagnaḥ |
jagadudaragirau luṭhañjano'yaṃ gatarasaparṇavadeti jarjaratvam || 39 ||
[Analyze grammar]
Other editions:
Also see the following editions of the Sanskrit text or (alternative) English translations of the Yoga Vasistha Chapter LXVI
Yoga Vasistha English (four volumes)
by Vihari-Lala Mitra (1891)
Yoga Vasistha Maha Ramayana (Gujarati)
by Sahitya Sangam, Allahabad (0)
[યોગ વસિષ્ઠએ] 9788192776460.
Buy now!
Vasishtha Rama Samvadam (Telugu)
by Ramakrishna Math, Hyderabad (2019)
Set of 4 Volumes; 9789383972142.
Buy now!
The Yogavasistha (Hindi translation)
by Khemraj Shrikrishnadass (2009)
Set of 2 Volumes; Khemraj Edition.
Buy now!