Yoga Vasistha [sanskrit]
223,437 words | ISBN-10: 8171101519
The Sanskrit edition of the Yoga-vasistha including English translation and grammatical analysis. The Yogavasistha is a Hindu spiritual text written by Valmiki (who also authored the Ramayana) dealing with the philosophical topics from the Advaita-vedanta school. Chronologically it precedes the Ramayana.
Chapter XLIII
śrīrāma uvāca |
bhagavansarvadharmajña śuddhaistvadvacanāṃśubhiḥ |
nirvṛtāḥ sma śaśāṅkasya karairoṣadhayo yathā || 1 ||
[Analyze grammar]
karṇābhivāñchyamānāni pavitrāṇi mṛdūni ca |
sukhayanti gṛhītāni puṣpāṇīva vacāṃsi te || 2 ||
[Analyze grammar]
pauruṣeṇa prayatnena sarvamāsādyate yadi |
prahlādastatkathaṃ buddho na mādhavavaraṃ vinā || 3 ||
[Analyze grammar]
śrīvasiṣṭha uvāca |
yadyadrāghava saṃprāptaṃ prahlādena mahātmanā |
tattadāsāditaṃ tena pauruṣādeva nānyataḥ || 4 ||
[Analyze grammar]
ātmā nārāyaṇaścaiva na bhinnastilatailavat |
tathaiva śauklyapaṭavatkusumāmodavattathā || 5 ||
[Analyze grammar]
yo hi viṣṇuḥ sa evātmā yo hyātmāsau janārdanaḥ |
viṣṇvātmaśabdau paryāyau yathā viṭapipādapau || 6 ||
[Analyze grammar]
prahlādanāmā prathamamātmaiva svayamātmanā |
svayaiva parayā śaktyā viṣṇubhaktau niyojitaḥ || 7 ||
[Analyze grammar]
prahlādo hyātmanaivainaṃ varamarjitavānsvayam |
svatraṃ vicāragaṃ kṛtvā svayaṃ viditavānmanaḥ || 8 ||
[Analyze grammar]
kadācidātmanaivātmā svayaṃ śaktyā prabudhyate |
kadācidviṣṇudehena bhaktilabhyena bodhyate || 9 ||
[Analyze grammar]
ciramārādhito'pyeṣa paramaprītimānapi |
nāvicāravato jñānaṃ dātuṃ śaknoti mādhavaḥ || 10 ||
[Analyze grammar]
mukhyaḥ puruṣayatnottho vicāraḥ svātmadarśane |
gauṇo varādiko heturmukhyahetuparo bhava || 11 ||
[Analyze grammar]
pūrvameva balāttasmādākramyendriyapañcakam |
abhyasansarvayatnena cittaṃ kuru vicāravat || 12 ||
[Analyze grammar]
yadyadāsādyate kiṃcitkenacitkvacideva hi |
svaśaktisaṃpravṛttyā tallabhyate nānyataḥ kvacit || 13 ||
[Analyze grammar]
pauruṣaṃ yatnamāśritya prollaṅghyendriyaparvatam |
saṃsārajaladhiṃ tīrtvā pāraṃ gaccha paraṃ padam || 14 ||
[Analyze grammar]
vinā puruṣayatnena dṛśyate cejjanārdanaḥ |
mṛgapakṣigaṇaṃ kasmāttadāsau noddharatyajaḥ || 15 ||
[Analyze grammar]
guruśceduddharatyajñamātmīyātpauruṣādṛte |
uṣṭraṃ dāntaṃ balīvardaṃ tatkasmānnoddharatyasau || 15 ||
[Analyze grammar]
na harerna gurornārthātkiṃcidāsādyate mahat |
ākrāntamanasaḥ svasmādyadāsāditamātmanaḥ || 17 ||
[Analyze grammar]
abhyāsavairāgyayutādākrāntendriyapannagāt |
nātmanaḥ prāpyate yattatprāpyate na jagattrayāt || 18 ||
[Analyze grammar]
ārādhayātmanātmānamātmanātmānamarcaya |
ātmanātmānamālokya saṃtiṣṭhasvātmanātmani || 19 ||
[Analyze grammar]
śāstrayatnavicārebhyo mūrkhāṇāṃ prapalāyinām |
kalpitā vaiṣṇavī bhaktiḥ pravṛttyarthaṃ śubhasthitau || 20 ||
[Analyze grammar]
abhyāsayatnau prathamaṃ mukhyo vidhirudāhṛtaḥ |
tadabhāve tu gauṇaḥ syātpūjyapūjāmayakramaḥ || 21 ||
[Analyze grammar]
asti cedindriyākrāntiḥ kiṃ prāpyaṃ pūjanaiḥ phalam |
nāsticedindriyākrāntiḥ kiṃ prāpyaṃ pūjanaiḥ phalam || 22 ||
[Analyze grammar]
vicāropaśamābhyāṃ hi na vināsādyate hariḥ |
vicāropaśamābhyāṃ ca muktasyābjakareṇa kim || 23 ||
[Analyze grammar]
vicāropaśamopetaṃ cittamārādhayātmanaḥ |
tasminsiddhe bhavānsiddho no cettvaṃ vanagardabhaḥ || 24 ||
[Analyze grammar]
kriyate mādhavādīnāṃ praṇayaprārthanā svayam |
tathaiva kriyate kasmānna svakasyaiva cetasaḥ || 25 ||
[Analyze grammar]
sarvasyaiva janasyāsya viṣṇurabhyantare sthitaḥ |
taṃ parityajya ye yānti bahirviṣṇuṃ narādhamāḥ || 26 ||
[Analyze grammar]
hṛdguhāvāsicittattvaṃ mukhyaṃ sānātanaṃ vapuḥ |
śaṅkhacakragadāhasto gauṇa ākāra ātmanaḥ || 27 ||
[Analyze grammar]
yo hi mukhyaṃ parityajya gauṇaṃ samanudhāvati |
tyaktvā rasāyanaṃ siddhaṃ sādhyaṃ saṃsādhayatyasau || 28 ||
[Analyze grammar]
yastu bhoḥ sthitimevāsyāmātmajñānacamatkṛtau |
nāsādayati saṃmattamanāḥ sa raghunandana || 29 ||
[Analyze grammar]
aprāptātmaviveko'ntarajñacittavaśīkṛtaḥ |
śaṃkhacakragadāpāṇimarcayetparameśvaram || 30 ||
[Analyze grammar]
tatpūjanena kaṣṭena tapasā tasya rāghava |
kāle nirmalatāmeti cittaṃ vairāgyakāriṇā || 31 ||
[Analyze grammar]
nityābhyāsavivekābhyāṃ cittamāśu prasīdati |
āmra eva daśāmeti sāhakārīṃ śanaiḥ śanaiḥ || 32 ||
[Analyze grammar]
etadapyātmanaivātmā phalamāpnoti bhāṣitam |
haripūjākramākhyena nimittenārisūdana || 33 ||
[Analyze grammar]
varamāpnoti yo vāpi viṣṇoramitatejasaḥ |
tena svasyaiva tatprāptaṃ phalamabhyāsaśākhinaḥ || 34 ||
[Analyze grammar]
sarveṣāmuttamasthānāṃ sarvāsāṃ cirasaṃpadām |
svamanonigraho bhūmirbhūmiḥ sasyaśriyāmiva || 35 ||
[Analyze grammar]
apyurvīkhananotkasya karṣato'pi śiloccayam |
svamanonigrahādanyo nopāyo'stīha kaścana || 36 ||
[Analyze grammar]
tāvajjanmasahasrāṇi bhramanti bhuvi mānavāḥ |
yāvannopaśamaṃ yāti manomattamahārṇavaḥ || 37 ||
[Analyze grammar]
brahmaviṣṇvindrarudrādyāścirasaṃpūjitā api |
upaplavānmanovyādherna trāyante'pi vatsalāḥ || 38 ||
[Analyze grammar]
ākārabhāsuraṃ tyaktvā bāhyamāntaramapyajam |
kuru janmakṣayāyāśu saṃvinmātraikacintanam || 39 ||
[Analyze grammar]
saṃvedyanirmuktanirāmayaikasaṃvinmayāsvādamanantarūpam |
sanmātramāsvādaya sarvasāraṃ pāraṃ paraṃ prāpsyasi janmanadyāḥ || 40 ||
[Analyze grammar]
Other editions:
Also see the following editions of the Sanskrit text or (alternative) English translations of the Yoga Vasistha Chapter XLIII
Yoga Vasistha English (four volumes)
by Vihari-Lala Mitra (1891)
Yoga Vasistha Maha Ramayana (Gujarati)
by Sahitya Sangam, Allahabad (0)
[યોગ વસિષ્ઠએ] 9788192776460.
Buy now!
Vasishtha Rama Samvadam (Telugu)
by Ramakrishna Math, Hyderabad (2019)
Set of 4 Volumes; 9789383972142.
Buy now!
The Yogavasistha (Hindi translation)
by Khemraj Shrikrishnadass (2009)
Set of 2 Volumes; Khemraj Edition.
Buy now!