Yoga Vasistha [sanskrit]
223,437 words | ISBN-10: 8171101519
The Sanskrit edition of the Yoga-vasistha including English translation and grammatical analysis. The Yogavasistha is a Hindu spiritual text written by Valmiki (who also authored the Ramayana) dealing with the philosophical topics from the Advaita-vedanta school. Chronologically it precedes the Ramayana.
Chapter XIV
śrīvasiṣṭha uvāca |
atha kālabhṛgū devau mandarācalakandarāt |
gantuṃ pravṛttāvavanau samaṅgāsaritastaṭam || 1 ||
[Analyze grammar]
tau śailādavarohantau dṛṣṭavantau mahādyutī |
navahaimalatājālakuñjasuptanabhaścarān || 2 ||
[Analyze grammar]
vallīvalayadolābhiḥ krīḍato gaganāṅgaṇe |
hariṇīmugdhamugdhākṣiprekṣitasmāritotpalān || 3 ||
[Analyze grammar]
siddhānadhyāsitottuṅgaśilāśakalaviṣṭarān |
dhṛtākārānivotsāhānhelādṛṣṭajagattrayān || 4 ||
[Analyze grammar]
kṛtājasrapatatpuṣpadhārāsāranimajjanān |
tālottālakṛtoddhastahastānhastighaṭāpatīn || 5 ||
[Analyze grammar]
madāvalepanidrālūnmadānmūrtāniva sthitān |
puṣpakesararaktāṅgapavanāruṇavāladhīn || 6 ||
[Analyze grammar]
cañcalāścamarāścārūnbhūbhṛnmaṇḍalacāmarān |
kṛtājastrapatatpuṣpadhārāsāranimajjanān || 7 ||
[Analyze grammar]
kinnarānbhūmakharjūrāñśākhāsaralatāṃ gatān |
parasparaphalāghātakṣveḍāvarjitakīcakān || 8 ||
[Analyze grammar]
dhātupāṭaladurvakrānmarkaṭānnaṭanotkaṭān |
latāvitānasaṃchannasānūpavanamandirān || 9 ||
[Analyze grammar]
siddhānamaranārībhirmandārakusumāhatān |
dhātupāṭalanirdvārapayodapaṭasaṃvṛtān || 10 ||
[Analyze grammar]
taṭānajanasaṃsargānbauddhānpravrajitāniva |
saritaḥ kundamandārapinaddhalaharīghaṭāḥ |
sāgarotkatayevāttamadhumāsaprasādhanāḥ || 11 ||
[Analyze grammar]
puṣpabhārapinaddhāṅgānvṛkṣānpavanakampitān |
kṣībāniva madhuprāptau ghūrṇānmadhukarekṣaṇān || 12 ||
[Analyze grammar]
śailarājaśriyaṃ sphītāṃ paśyantau tāvitastataḥ |
prāptavantau vasumatīṃ purapattanamaṇḍitām || 13 ||
[Analyze grammar]
kṣaṇādavāpatustatra puṣpalolataraṅgiṇīm |
samaṅgāṃ saritaṃ sādhu sarvapuṣpamayīmiva || 14 ||
[Analyze grammar]
dadarśātha taṭe tasminkasmiṃścittanayaṃ bhṛguḥ |
dehāntaraparāvṛttaṃ bhāvamanyamupāgatam || 15 ||
[Analyze grammar]
śāntendriyaṃ samādhisthamacañcalamanomṛgam |
sucirādiva viśrāntaṃ suciraśramaśāntaye || 15 ||
[Analyze grammar]
cintayantamivānantāścirabhuktā'cirojjhitāḥ |
saṃsārasāgaragatīrharṣaśokanirantarāḥ || 17 ||
[Analyze grammar]
nūnaṃ niścalatāṃ yātamatibhramitacakravat |
anantajagadāvartavivartātiśayādiva || 18 ||
[Analyze grammar]
ekāntasaṃsthitaṃ kāntaṃ kāntyekākinamāśritam |
upaśāntehasaṃbhagnacittasaṃbhramasaṃgamam || 19 ||
[Analyze grammar]
nirvikalpasamādhisthaṃ virataṃ dvandvavṛttitaḥ |
hasantamakhilāṃ lokagatiṃ śītalayā dhiyā || 20 ||
[Analyze grammar]
vigatākhilavṛttāntaṃ vigatāśeṣabhoktṛtam |
nirastakalpanājālamālambitamahāpadam || 21 ||
[Analyze grammar]
anantaviśrāntitate pade viśrāntamātmani |
pratibimbamagṛhṇantaṃ sitaṃ maṇimivāsthitam || 22 ||
[Analyze grammar]
heyopādeyasaṃkalpavikalpābhyāṃ samujjhitam |
saṃprabuddhamatiṃ dhīraṃ dadarśa tanayaṃ bhṛguḥ || 23 ||
[Analyze grammar]
tamālokya bhṛgoḥ putraṃ kālo bhṛgumuvāca ha |
vākyamabdhidhvaninibhaṃ tava putrastvasāviti || 24 ||
[Analyze grammar]
vibudhyatāmiti girā samādhervirarāma saḥ |
bhārgavo'mbhodaghoṣeṇa śanairiva śikhaṇḍabhṛt || 25 ||
[Analyze grammar]
unmīlya netre so'paśyadante kālabhṛgū prabhū |
samodayāvivāyātau devau śaśidivākarau || 26 ||
[Analyze grammar]
kadambalatikāpīṭhādathotthāya nanāma tau |
samau samāgatau kāntau viprau hīraharāviva || 27 ||
[Analyze grammar]
mithaḥkṛtasamācārāḥ śilāyāṃ samupāviśan |
merupṛṣṭhe jagatpūjyā brahmaviṣṇuharā iva || 28 ||
[Analyze grammar]
atha śāntajapo rāma sa samaṅgātaṭe dvijaḥ |
tāvuvāca vacaḥ śāntamamṛtasyandasundaram || 29 ||
[Analyze grammar]
bhavatordarśanenāhamadya nirvṛtimāgataḥ |
samamāgatayorloke śītaloṣṇarucoriva || 30 ||
[Analyze grammar]
yo na śāstreṇa tapasā na jñānenāpi vidyayā |
vinaṣṭo me manomohaḥ kṣīṇo'sau darśanena vām || 31 ||
[Analyze grammar]
na tathā sukhayantyantarnirmalāmṛtavṛṣṭayaḥ |
yathā praharṣayantyetā mahatāmeva dṛṣṭayaḥ || 32 ||
[Analyze grammar]
caraṇābhyāmimaṃ deśaṃ bhavantau bhūritejasau |
kau pavitritavantau naḥ śaśāṅkārkāvivāmbaram || 33 ||
[Analyze grammar]
ityuktavantaṃ provāca bhṛgurjanmāntarātmajam |
smarātmānaṃ prabuddho'si nājño'sīti raghūdvaha || 34 ||
[Analyze grammar]
prabodhito'sau bhṛguṇā janmāntaradaśāṃ nijām |
muhūrtamātraṃ sasmāra dhyānonmīlitalocanaḥ || 35 ||
[Analyze grammar]
athāsau vismayātsmeramukho muditamānasaḥ |
vitarkamantharāṃ vācamuvāca vadatāṃ varaḥ || 36 ||
[Analyze grammar]
jagatyaviditārambhā niyatiḥ paramātmanaḥ |
yadvaśādidamābhogi jagaccakraṃ pravartate || 37 ||
[Analyze grammar]
mamānantānyatītāni janmānyaviditānyapi |
daśāphalānyanantāni kalpāntakalitādiva || 38 ||
[Analyze grammar]
dṛṣṭāḥ kaṭhinasaṃrambhā vibhavo'pyarjanabhramāḥ |
vihṛtaṃ vītaśokāsu ciraṃ merusthalīṣu ca || 39 ||
[Analyze grammar]
pītamāmodi mandārakesarāruṇitaṃ payaḥ |
mandākinyāḥ sakahlāraṃ taṭīṣvamarabhūbhṛtaḥ || 40 ||
[Analyze grammar]
bhrāntaṃ mandarakuñjeṣu phullahemalatāliṣu |
meroḥ kalpatarucchāyāpuṣpasundarasānuṣu || 41 ||
[Analyze grammar]
na tadasti na yadbhuktaṃ na tadasti na yatkṛtam |
na tadasti na yaddṛṣṭamiṣṭāniṣṭāsu vṛttiṣu || 42 ||
[Analyze grammar]
jñātaṃ jñātavyamadhunā dṛṣṭaṃ draṣṭavyamakṣatam |
viśrānto'thaciraṃ śrānto gato me sakalo bhramaḥ || 43 ||
[Analyze grammar]
uttiṣṭha tāta gacchāmaḥ paśyāmo mandarasthitām |
tāṃ tanuṃ tāvadāśuṣkāṃ śuṣkāṃ vanalatāmiva || 44 ||
[Analyze grammar]
na samīhitamastīha nāsamīhitamasti me |
niyate racanāṃ draṣṭuṃ kevalaṃ viharāmyaham || 45 ||
[Analyze grammar]
yadatisubhagamāryasevitaṃ tatsthiramanuyāmi yadekabhāvabuddhyā |
tadalamabhimatā matirmamāstu prakṛtamimaṃ vyavahāramācarāmi || 46 ||
[Analyze grammar]
Other editions:
Also see the following editions of the Sanskrit text or (alternative) English translations of the Yoga Vasistha Chapter XIV
Yoga Vasistha English (four volumes)
by Vihari-Lala Mitra (1891)
Yoga Vasistha Maha Ramayana (Gujarati)
by Sahitya Sangam, Allahabad (0)
[યોગ વસિષ્ઠએ] 9788192776460.
Buy now!
Vasishtha Rama Samvadam (Telugu)
by Ramakrishna Math, Hyderabad (2019)
Set of 4 Volumes; 9789383972142.
Buy now!
The Yogavasistha (Hindi translation)
by Khemraj Shrikrishnadass (2009)
Set of 2 Volumes; Khemraj Edition.
Buy now!