Yoga-sutra with Bhoja Vritti [sanskrit]
9,596 words
The Sanskrit edition of the Rājamārtaṇḍa or Bhojavṛtti by Bhojarāja.—This represents the commentary on the yoga aphorisms of Patañjali by King Bhoja who ruled in the 11th century. The material was typed by Suryansu Ray from a traditional old manuscript belonging to the family Guru.
Sūtra 3.38
bandhakāraṇaśaithilyātpracārasaṃvedanācca cittasya paraśarīrāveśaḥ || vibhūti 38 ||
vṛttiḥ — vyāpakatvādātmacittayorniyatakarmavaśādeva śarīrāntargatayoreva bhoktṛbhogyabhāvena yat saṃvedanamupajāyate sa eva śarīrabandha ityucyate | tadyadā samādhivaśādbandhakāraṇaṃ dharmādharmākhyaṃ śithilaṃ bhavati tānavamāpadyate | cittasya ca yo'sau pracāro hṛdayapraveśādindriyadvāreṇa viṣayābhimukhyena prasarastasya saṃvedanaṃ jñānam — iyaṃ cittavahā nāḍī | anayā cittaṃ vahati | iyaṃ ca prāṇādivahābhyo [ pā0 rasaprāṇādivahābhyo ] nāḍībhyo vilakṣaṇeti — svaparaśarīrayoryadā saṃcāraṃ jānāti tadā parakīyaṃ mṛtaṃ jīvaccharīraṃ vā cittasañcāradvāreṇa praviśati | cittaṃ ca paraśarīre praviśadindriyāṇyapyanuvartante madhukararājamiva makṣikāḥ | atha paraśarīrapraviṣṭo yogī svaśārīravat tena sarvaṃ vyavaharati | yato vyāpakayościttapuruṣayorbhogasaṅkoce kāraṇaṃ karma taccet samādhinā kṣiptaṃ tadā svātantryāt sarvatraiva bhoganiṣpattiḥ || 38 ||