Visvamitra-samhita [sanskrit]
20,660 words | ISBN-13: 9788179070383
The Sanskrit text of the Visvamitra-samhita, an ancient text belonging to the Pancaratra tradition. Visvamitrasamhita is noted for listing authoritative Pancaratra works and the benefits obtained by chanting Lord Hari’s name. Alternative titles: Viśvāmitrasaṃhitā (विश्वामित्रसंहिता), Viśvāmitra-saṃhitā (विश्वामित्र-संहिता), Vishvamitrasamhita, Vishvamitra.
Chapter 10
daśamo'dhyāyaḥ |
kāśyapaḥ |
ārādhanavidhiṃ brahman mama vaktuṃ tvamarhasi |
yena samyak kṛtenāhaṃ tarāmi bhavasāgaram || 1 ||
[Analyze grammar]
viśvāmitraḥ |
ārāghanavidhiṃ vakṣye śṛṇu kaśyapanandana |
saṃsārapāśabaddhānāṃ vimukterhetumañjasā || 2 ||
[Analyze grammar]
śuddhenaiva hi kartavyā viṣṇorārādhanakriyā |
strānenāpi bhavecchuddhiḥ śarīrasya vicakṣaṇa || 3 ||
[Analyze grammar]
tasmāt strānaṃ pravakṣyāmi śṛṇuṣvaikāgramānasaḥ |
strānaṃ saptavidhaṃ proktaṃ vāvyaṃ pārthivaṃ tathā || 4 ||
[Analyze grammar]
divyaṃ vāruṇamāgrayaṃ mānasaṃ mātramityapi |
gacchantīnāṃ gavāṃ pādairudyatāṃ vāyunā hṛtām || 5 ||
[Analyze grammar]
dhūliṃ saṃdhārayen mūrdhrā vāvyaṃ tat pracakṣate |
praśastavaiṣṇavakṣetratātayā śvetamṛtsrayā || 6 ||
[Analyze grammar]
mūtīnāṃ keśavādīnāṃ nāmoccāraṇapūrpakam |
lalāṭādiṣu yadgrātre ūrdhvapuṇḍrasya dhāraṇam || 7 ||
[Analyze grammar]
tatparthivaṃ bhavet strānaṃ yogivaryairniṣevitam |
nirabhrapaṭalavyomri varṣe jāte ca sātape || 8 ||
[Analyze grammar]
tena saṃplāvanaṃ yatsyāt taddivyaṃ strānamucyate |
nadyādiṣu taṭākeṣu sarvairyadavagāhanam || 9 ||
[Analyze grammar]
strānaṃ tu vidhivadyattadvāruṇaṃ paricakṣate |
samidibhargomayaiḥ svasya havane vihite sati || 10 ||
[Analyze grammar]
tadabhasma saṃgṛhma kare mantreṇaivābhimantrya ca |
yadūrdhvapuṇḍrakaraṇamāgreyaṃ strānameva tat || 11 ||
[Analyze grammar]
pādau prakṣālya cācamya dhautavāseyugaṃ dadhat |
āsīnaścāsane śuddhe prāṇānāyanya vāgyataḥ || 12 ||
[Analyze grammar]
hṛtpuḍarīkasaṃsthasya hareryat smaraṇaṃ punaḥ |
karoti mānasaṃ tatsyāt strānaṃ strāneṣu pūjitam || 13 ||
[Analyze grammar]
āpo hi ṣṭheti mantrāṇāmuccāraṇapurasmaram |
kuśagraiḥ śucibhistoyaiḥ prokṣaṇaṃ yadvidhīyate || 14 ||
[Analyze grammar]
tanmāntraṃ strānamityuktaṃ saptaitānyuditāni te |
kṛtvāpi vāruṇaṃ pūrvamitareṣāṃ vidhirmavet || 15 ||
[Analyze grammar]
tasmānyocyate strānaṃ vāruṇaṃ tacchṛṇu dvija |
nadīsarittaṭākādi gatvā dakṣiṇatīragaḥ || 16 ||
[Analyze grammar]
udakāñjalibhiḥ pūrvaṃ tīraṃ saṃśodhya tatra ca |
nidhāya tatra strānīyaṃ dhautaṃ vastrayugaṃ tataḥ || 17 ||
[Analyze grammar]
śucerdeśāt samānīya mṛttikāṃ vibhajed dvidhā |
kuryādekena bhāgena śarīrapariśodhanam || 18 ||
[Analyze grammar]
strānīyādibhiranyaiśca śiraḥprabhṛti śodhayet |
strātvācanya mṛdo bhāgaṃ sthāpitaṃ vinyaset tridhā || 19 ||
[Analyze grammar]
ekaṃ vāmakare kṛtvā ekaṃ digbandhamācaret |
bhāgenānyareṇaiva limpedgrātraṃ svakaṃ punaḥ || 20 ||
[Analyze grammar]
avaśiṣṭhena vai pīṭhaṃ tena tīrthasya kalpayet |
tatra gaṅgāṃ smaredgriṣṇorvāmapādābjaniḥsṛtām || 21 ||
[Analyze grammar]
ardhyādikaṃ nivedyātha samāhṛtya jalāñjalim |
trīn vārān sapta vā mantrānuccārya śirasi kṣipet || 22 ||
[Analyze grammar]
hṛdi nārāyaṇaṃ devaṃ dhtyātvā tatpādapahmayoḥ |
adho niveśya svaśiro yathāśakti japenmanum || 1़ || 23 ||
[Analyze grammar]
uttīrya paścādācamya śuddhavāseyugaṃ dadhat |
kṛtordhvapuṇḍrakaraṇo devarṣipitṛrūpiṇam || 24 ||
[Analyze grammar]
dhyāyeddevaṃ tarpayitvā svasūtrokttena vartmanā |
vidhāyāhnikaśeṣaṃ ca kṛtvopasthānakaṃ raveḥ || 25 ||
[Analyze grammar]
āgamya yāgasadanaṃ prakṣālya padayoryugam |
ā jānu hastugmaṃ ca prakṣālyā maṇibandhanāt || 26 ||
[Analyze grammar]
ācamya dvāramāśritya uṅganyāsapurassaram |
pāṇibhyāṃ tāḍanaṃ caiva kṛtvā dvārasya saṃmukham || 27 ||
[Analyze grammar]
vidhāya cāgriprākāraṃ tarjanyā cordhvasaṃsthayā |
kavāṭaṃ vāyumantreṇa samuddhāṭhyāntaraṃ vrajet || 28 ||
[Analyze grammar]
devavrataṃ sāma japan dakṣiṇāṅghripurassaram |
gandhādisaṃbhārayutaṃ japtvā varuṇamantrakam || 29 ||
[Analyze grammar]
dvāḥsthānāmarcanaṃ kṛtvā sarveṣāṃ maṇḍapaṃ vrajet |
sarvamaṅgalasaṃyuktaṃ ratnakuṭṭimisaṃyutam || 30 ||
[Analyze grammar]
sauvīratoṇaiścāpi dhvajaiśca samalaṃkṛtam |
maṇikiṅkiṇimālāḍhyaṃ maṇipīṭhavicivrakam || 31 ||
[Analyze grammar]
māṇikyamālikābhiśca lambamālāvirājitam |
evaṃ kartumaśaktaścet manasaivaṃ smaredbudhaḥ || 32 ||
[Analyze grammar]
gatvā ca devapurataḥ puṇḍarīkākṣavidyayā |
praṇanya daṇḍavad bhūmāvutthāya racitāñjaliḥ || 33 ||
[Analyze grammar]
āropya dīpanikaraṃ mālādyapi nirasya ca |
pātraprakṣālanaṃ kṛtvā nirgate paricārake || 34 ||
[Analyze grammar]
śuklāmbarayugaṃ bibhrat sarvālaṃkārabhūṣitaḥ |
stragbhirvilepanaiḥ śvetairalaṃkṛtaśarīkaḥ || 35 ||
[Analyze grammar]
ūrdhvapuṇḍrāṇi pinyasya dvādaśa śvetamṛtsrayā |
devasya dakṣiṇe pārśve vṛsyādāvāsane śubhe || 36 ||
[Analyze grammar]
ustramantreṇa saṃśuddhe svayamāsīta vāgyataḥ |
badhvā pahmāsanaṃ vātha svastikāsanameva vā || 47 ||
[Analyze grammar]
śaṅkhakāhalasaṃśriṃ tūryaghoṣaṃ pravartya ca |
tiraskariṇyā dvāraṃ ca nicchidramapidhāya ca || 38 ||
[Analyze grammar]
saṃkalpya vahniprākāraṃ tanmantreṇātmano bahiḥ |
cakramantreṇa cābdhya cakramudāṃ svarakṣaṇam || 39 ||
[Analyze grammar]
vidhāyetthaṃ tataḥ kuryāt prāṇāyāmatrayaṃ kramāt |
itthaṃ svarakṣaṇaṃ kṛtvā yogamudrāṃ vidhāya ca || 40 ||
[Analyze grammar]
nābhikande catuṣkoṇe maṇḍale vāyusaṃjñite |
tadbījaṃ manasā dhyātvā tatsamutthena vāyunā || 41 ||
[Analyze grammar]
dhūmravarṇena dehasathaṃ pāpmānamapi śoṣya ca |
hṛdabjāntastrikoṇasthaṃ vahnibījaṃ vicintya ca || 42 ||
[Analyze grammar]
raktavarṇaṃ tadutthāgrijvālābhiḥ kalmaṣaṃ dahet |
pītābhaṃ kaṇṭhadeśe ca māhendraṃ caturaśrakam || 43 ||
[Analyze grammar]
bījaṃ vidhāya jvalanamutthitaṃ vāyunā saha |
stambhayet kumabhakenaiva mūrdhri sphaṭikasaṃnibham || 44 ||
[Analyze grammar]
vartulaṃ maṇḍalaṃ dhyātvā vāruṇaṃ tasya madhyabhāk |
tadbījaniḥsṛtenaiva kṣālayedamṛtāmbhasā || 45 ||
[Analyze grammar]
ā pādādā ca mūrdhraśca śarīraṃ sarvatastataḥ |
bhūmiprabhṛtitattvānini sāvadhānena cetasā || 46 ||
[Analyze grammar]
saṃhārakramayogena kāraṇeṣūpasaṃharet |
ā pādādā ca jānvantaṃ pṛthivīsthānamucyate || 47 ||
[Analyze grammar]
tatrasthaṃ pañcaguṇitaṃ pītābhaṃ caturaśrakam |
ghrāṇopasthasanāyuktaṃ tanmātrālakṣyate tataḥ || 48 ||
[Analyze grammar]
gandhe saṃhṛtya paścāttamapsu caivopasaṃharet |
ā jānoḥpāyu paryantaṃvāyu sthānaṃ vidurbudhāḥ || 49 ||
[Analyze grammar]
tasmāccturguṇā āpaḥ śvetāścandrārdhasaṃsthitāḥ |
rasanāṃ pāyusaṃyuktāṃ gandhatanmātrayā saha || 50 ||
[Analyze grammar]
rase saṃhṛtya paścāt taṃ saṃharet tejasi dvija |
nābherhṛdayaparyantaṃ vahnisthānaṃ prakīrtyate || 51 ||
[Analyze grammar]
tatsaṃsthaṃ triguṇaṃ tryaśraṃ pāṭalaṃ vahnimujjavalam |
sarasaṃ ṭṛṣṭipādābhyāṃ rūpe saṃhṛtya tatpunaḥ || 52 ||
[Analyze grammar]
vāyau saṃhṛtya hṛdayādā bhrūmadhyaṃ marustthitiḥ |
tatsthaṃ vāyuṃ dhūmravarṇaṃ dviguṇaṃ rūpasaṃjñitam || 53 ||
[Analyze grammar]
saṃhṛtya tatasparśaguṇa khe caiva punarāharet |
ā bhrūmadhyācchiro'ntaṃ ca gaganasthānamucyate || 54 ||
[Analyze grammar]
tatthaṃ śabdaguṇaṃ nīlaṃ śrutivāksahitaṃ tataḥ |
saṃharet sparśasaṃsuktaṃ śabdatanmātramadhyataḥ || 55 ||
[Analyze grammar]
saṃhṛtya śabdatanmātraṃ khānte taccāpyahaṃkṛtau |
tāṃ buddhau prakṛtau tāṃ ca tāṃ jīve savāsanām || 56 ||
[Analyze grammar]
taṃ sūkṣmaṃ nābhicakrasthaṃ sūryapratimatejasam |
pahmasūtrāha yā nāṅyā sūkṣmayā ca suṣumrayā || 57 ||
[Analyze grammar]
vāyunā kumbhakenordhvaṃ śanairārohayettataḥ |
nirbhidya brahmaṇo randhraṃ dehādūrdhvaṃ vinirgatam || 58 ||
[Analyze grammar]
ravibimbaṃ praviśyordhvamutthitaṃ cāśarīriṇam |
paraṃ brahma praviṣṭaṃ taṃ jīvaṃ dhyātvā samāhitaḥ || 59 ||
[Analyze grammar]
vahnibījena pādāgrasaṃsthitenojjavalatviṣā |
yonijaṃ svaśarīraṃ tu dagdhaṃ sarvaṃ vicintya ca || 60 ||
[Analyze grammar]
dhyāyennivṛttigījaṃ khe candrakoṭisamaprabham |
tadutthe cāmṛtamaye jaladhau śvetapaṅkajam || 61 ||
[Analyze grammar]
dhyātvā tu jīvaṃ saṃbhūtaṃ parasmādbrahmaṇo mune |
jīvācca prakṛtiṃ tasyā buddhiṃ buddherahaṃkṛtim || 62 ||
[Analyze grammar]
tasmānma naḥ samutpannaṃ śabdatanmātramapyataḥ |
tasmājjātaṃ vākśrutibhyāṃ sahakāśaṃ vicinyet || 63 ||
[Analyze grammar]
śabdaikaguṇakākāśāt sparśatanmātramutthitam |
yuktaṃ śabdasparśarūpaiścakṣuḥpādasamanvritam || 64 ||
[Analyze grammar]
agreśca rasatanmātraṃ tasmādāpaścaturguṇāḥ |
sāyujihnāḥ saṃjātastābhyā vai gandhamātrakam || 65 ||
[Analyze grammar]
tasmācchabdasparśarūparasagandhuṇairyutam |
ghrāṇopasthayutāṃ bhūrmi samutpannāṃ vicintayet || 66 ||
[Analyze grammar]
itthaṃ śarīramāpādya pañcabhūtasamudabhavam |
pūrvoktāt paṅkajāt tasmādamṛtaughaiḥ samutthitaiḥ || 67 ||
[Analyze grammar]
snāpayitvā nijaṃ dehaṃ śuddhamaprākṛtaṃ svakam |
samārādhanayomyaṃ taddhareriti vicintya ca || 68 ||
[Analyze grammar]
saṃsmṛtyāṣṭākṣaraṃ mantraṃ dviṣaḍakharameva vā |
triṣu nyāseṣvekatamaṃ kṛtvāṅganyāsamādarāt || 69 ||
[Analyze grammar]
ṛṣyādipraṇavaṃ kṛtvā namaḥsvāhāntameva vā |
varṇātmānaṃ vāsudevaṃ gandhapuṣpādibhiḥ kramāt || 70 ||
[Analyze grammar]
arcayitvā tato devaṃ hṛdayāmbhojasaṃsthitam |
mānasairupacāreśca homāntairarcayet kramāt || 71 ||
[Analyze grammar]
tato vijñapya deveśaṃ bāhmayāgaṃ samācaret |
samārādhanavastūni kṣalanīṃ jalapūritām || 72 ||
[Analyze grammar]
dakṣiṇe sthāpayitvā tu vāme pārśve galantikām |
viṣṇugāyatriyārdhyādipātrāṇi kṣālayet suvīḥ || 73 ||
[Analyze grammar]
agre devasya sauvarṇaṃ sthāpayitvāsanaṃ tataḥ |
kṣālayitvā tadupari pādāni sthāpayet punaḥ || 74 ||
[Analyze grammar]
kramaśasteṣu pādeṣu pātrāṣyapi niveśayet |
agrikoṇe nyasedardhyapātraṃ dakṣiṇapaśrime || 75 ||
[Analyze grammar]
pādyapātraṃ ca vinyasya pātramācamanārthakam |
vinyasedvāyukoṇa tu strānīyaṃ śāṃkare punaḥ || 76 ||
[Analyze grammar]
prokṣaṇārdhyasya pātraṃ ca vinyaset sarvamadhyataḥ |
siddhārthamakṣataṃ caiva kuśāgraṃ tilameva ca || 77 ||
[Analyze grammar]
yavaṃ gandhaṃ phalaṃ puṣpamardhyamāṣṭāṅgamucyate |
dūrvā ca piṣṇupaṇīṃ ca śyāmākaṃ pahmameva ca || 78 ||
[Analyze grammar]
pādye dravyāṇi caitāni nikṣipya tadanantaram |
lavaṅga jātita koladravyāṇyācamanīyake || 79 ||
[Analyze grammar]
siddhārthakādi strānīye pūrvavat kalpayed budhaḥ |
pātrāṇyetāni sarvāṇi pūrayedgrālitodakaiḥ || 80 ||
[Analyze grammar]
haste vāmetare cakraṃ dvādaśāraṃ sasūryakam |
dhyātvā tadraśmipuñjena dahed dravyāṇi tāni ca || 81 ||
[Analyze grammar]
vāme haste site pahme candraṃ dhyātvā subhāsvaram |
tadutthairamṛtāmbhordhyātvā siktāni tāni ca || 82 ||
[Analyze grammar]
ubhayorhastayordhyātvā devaṃ nārāyaṇaṃ prabhum |
tābhyāṃ dravyāṇi pātreṣu spṛṣṭvā sarveṣvananyadhīḥ || 83 ||
[Analyze grammar]
ucacārya viṣṇugāyatrīmabhimantrya sakṛt sakṛt |
saṃpradarśya tato mudrāṃ saurabheyīṃ tadutthayā || 84 ||
[Analyze grammar]
dugdhasya dhārayā tāni pūritāni vicintya ca |
omardhyaṃ kalpayāmīti pātramardhyasya saṃspṛśet || 85 ||
[Analyze grammar]
evamanyānyapi spṛṣṭavā kalyayāmīti coccaret |
pātrāntareṇārdhyapātrāt kiṃciduddhṛtya vāri ca || 86 ||
[Analyze grammar]
niveśya vāmahaste ca mūlamantreṇa mantrayet |
saptakṛtvaḥ paṭhettena tadādāya jalaṃ punaḥ || 87 ||
[Analyze grammar]
kūrcena tāni dravyāṇi prokṣya cātmānamanvataḥ |
kalpayeddevadevasya yogapīṭhaṃ samāhitaḥ || 88 ||
[Analyze grammar]
ādhāraśaktiṃ prathamaṃ kālāgriṃ kūrmamanvataḥ |
anantamupariṣṭhācca sahastraphaṇasaṃyutam || 89 ||
[Analyze grammar]
tasyopari bhuvaṃ devīṃ caturaśrāṃ vicintya ca |
tasyopariṣṭāddharmādīn pādānaṣṭau prakalpayet || 90 ||
[Analyze grammar]
dharmaṃ jñānaṃ ca vairāgyamaiśvaryaṃ koṇadikṣu ca |
napūrvāścaturo'pyetān pūrvādyāsu kakupsu ca || 91 ||
[Analyze grammar]
sitāḥ pūrve ca catvāraḥ pāścātyā raktavarṇakāḥ |
puruṣākṛtayaḥ sarve siṃhavakatrāścaturbhujāḥ || 92 ||
[Analyze grammar]
dhyātavyāścarcanīyāśca caturthyantairnamo'nvitaiḥ |
nāmabhiḥ praṇavādyaiśca mantrāḥ kalpyā dvijottama || 93 ||
[Analyze grammar]
etāścatastraḥ pūrvādyāstāsu devacatuṣṭayam |
ahaṃkāratrayaṃ pāśā guṇāḥ sattvādayo guṇāḥ || 94 ||
[Analyze grammar]
jīvāmatmā pañcabhūtātmā tūlikā syāt tadūrdhvataḥ |
vidyādāstaraṇaṃ cāgrermaṇḍalaṃ somasūryaṇeḥ || 95 ||
[Analyze grammar]
maṇḍalāni kramād dhyeyā stadūrdhve dvādaśacchadam |
smerakesarasaṃpūrṇa madhye karṇikayā yutam || 96 ||
[Analyze grammar]
daladvādaśa vi jñeyāḥkramād dvādaśamūrtayaḥ |
mohinyādyāḥ pañcadaśa kesareṣu ca śaktayaḥ || 97 ||
[Analyze grammar]
karṇikāyāstu mūle syāt guṇyonitrayaṃ mune |
guṇaśaktitrayaṃ madhye krameṇaivaṃ vicintayet || 98 ||
[Analyze grammar]
bhadrasanaṃ vidhāyaivaṃ tasmin devaṃ samarcayet |
pīṭhasya dakṣiṇe pārśve brahmaviṣṇuśivān yajet || 99 ||
[Analyze grammar]
gandhapuṣpādibhirbhogauriṣṭvā pārśve tathottare |
sanatkumārasanakasanandānarcayedapi || 100 ||
[Analyze grammar]
yajet paścimapārśve ca durgāvidhneśanāradān |
ātmano gurupaṅktiṃ ca pūjayitvā vidhānataḥ || 101 ||
[Analyze grammar]
kasmiṃścit kṣālite pātre pūrite cārdhyavāriṇā |
mūlamantreṇa hastābhyāṃ lalāṭe samamuddhṛte || 102 ||
[Analyze grammar]
āvāhma mūlabimbāttu dīpāddīpavadacyutam |
āgacchapadasāṃyuktaṃ catuṣkṛtvā samuccaret || 103 ||
[Analyze grammar]
mūlamantraṃ jalaṃ tacca karmārvāśirasi nyaset |
kūrcena tadgrataṃ devaṃ vicintaya praṇamet kṣitau || 104 ||
[Analyze grammar]
utthāya svāgataṃ brūyāt paścānmudrāṃ ca darśayet |
sannidhiṃ prārthayetatra yāvatpūjāvasānakam || 105 ||
[Analyze grammar]
ābhimukhyaṃ vighāyāsya puṇḍarīkākṣavidyayā |
āsanaṃ ca vidhāyāsya mūlamantreṇa mantravit || 106 ||
[Analyze grammar]
arcāyāṃdeha vinyāsaṃmantrasya vidadhīta ca |
vinaiva tu karanyāsaṃ śaṅmudrāṃ ca darśayet || 107 ||
[Analyze grammar]
suraiḥ siddhaiḥ sattvaniṣṭhairmunibhiścaiva kārite |
āvāhanaṃ na kurvīta sthāpite niścale harau || 108 ||
[Analyze grammar]
āvāhanaṃ bhavedasya saṃmukhīkaraṇaṃ dvija |
kuṇḍasthitaṃ havyavāhaṃ homakāle samāgate || 109 ||
[Analyze grammar]
utthāpayettathā devabhijyākāle prabodhayet |
yogapīṭhaprakalṛptaṃca mantranyāsaśca kāśyapa || 110 ||
[Analyze grammar]
ityākale vidhātavye sthirabimbe mahāmate |
dikṣura rdhyāmbarākalpuṣpagandhānulepane || 111 ||
[Analyze grammar]
sthitaṃ dhyāyet tathāsīnaṃ pādyācamanayoḥ punaḥ |
āsīnamabhiṣeke tu pahmāsananiveśitam || 112 ||
[Analyze grammar]
dhūpapradīpanaivedyeṣvasīnaṃ svastikāsane |
anyeṣvapyupacāreṣu tatkarmānuguṇaṃ sthitam || 113 ||
[Analyze grammar]
devamārādhako dhyāyan tattatkarma sācaret |
arcayāmīti sāmrādau vikiret puṣpasaṃpuṭam || 114 ||
[Analyze grammar]
vijñāpayejjagāthaṃkṛtvā ñjalipuṭaḥ sthitaḥ |
prabho sarvāmarādhīśa viṣṇo jiṣṇo śriyaḥ pate || 115 ||
[Analyze grammar]
yajāmyardhyādibhirbhogaistvāṃ juṣasva kṛpāṃ mayi |
iti vijñāpya śirasā praṇamyārdhyaṃ tu mūrdhani || 116 ||
[Analyze grammar]
dadyāt pādābjayoḥ dādyaṃ kṣipet pādyapratigrahe |
dhyāyedācamanasyātha dāne devaṃ jalaiīrim || 117 ||
[Analyze grammar]
ācāmantaṃ punastacca devadembhaḥparigrahe |
dhūpaṃ cāgarugandhāḍhyaṃ devadevasya darśayet || 118 ||
[Analyze grammar]
sakarpūradaśaṃ dīpaṃ devadevasya darśayet |
āvahanārdhyadhūpeṣu parivārasya bhojane || 119 ||
[Analyze grammar]
ghaṇṭāṃ saṃcālayeddīpadarśane naiva cālayet |
puṣpāñjaliṃ ca vikiret pratibhogaṃ padābjayoḥ || 120 ||
[Analyze grammar]
madhuparkaṃ darśayitvā hastābhyāṃ tatpadāmbuje |
gṛhītvā śirasā caiva praṇamedabhaktipūrvakam || 121 ||
[Analyze grammar]
praṇamya daṇḍavad bhūmau devaṃ vijñāpayettataḥ |
dāso'hamasmi te deva saputraḥ saparigrahaḥ || 122 ||
[Analyze grammar]
niyuṅkṣva māṃ yathākāmaṃ kartavyeṣu jagadgruro |
itthaṃ vijñāpya tadanu parivārān prakalpayet || 123 ||
[Analyze grammar]
daleṣvāsanapahmasya prācyādiṣu yajet kramāt |
śrīkatsaṃ vanamālāṃ ca yogamāyāṃ ca vaiṣṇavīm || 124 ||
[Analyze grammar]
vimalā sṛṣṭiśakyāhvā tathā cotkarṣiṇīti ca |
jñānaśaktiḥ satyaśaktirīśānyā hmanukampakā || 125 ||
[Analyze grammar]
pitāmahī krameṇaitāḥ smṛtā dvādaśa śaktayaḥ |
prathamāvaraṇe dikṣu prāgādiṣu yathākramam || 126 ||
[Analyze grammar]
vyāptiḥ kāntiśca tṛptiśca śraddhāvidye dayā kṣamā |
aṣṭaitāḥ śaktiparyantāḥ śakticāmaradhāriṇīḥ || 127 ||
[Analyze grammar]
iṣṭvā dvitīyāvaraṇe śaṅkhacakrādidhāriṇaḥ |
prācyādyasū caturdikṣu pūjayet puruṣānimān || 128 ||
[Analyze grammar]
śrīvārāhaṃ nārasiṃhaṃ śrīdharaṃ ca hayānanam |
āgreyādiṣu koṇeṣu rāmau bhārgavarāghavau || 129 ||
[Analyze grammar]
vāmanaṃ vāsudevaṃ ca kramādaṣṭāvime smṛtāḥ |
āvṛtau ca tṛtīyāyāṃ pūjayedāyudhāṣṭakam || 130 ||
[Analyze grammar]
pāñcajanyaṃ ca musalaṃ cakraṃ nandakameva ca |
gadāṃ śārṅgaṃ ca tahmaṃ ca vanamālāṃ kramādyajet || 131 ||
[Analyze grammar]
caturthyāmāvṛtau paścāt kumudādīn yajet kramāt |
pañcamāvaraṇe caiva dikpālānindrapūrvakān || 132 ||
[Analyze grammar]
evaṃ vidhāya garuḍaṃ devasyābhimukhaṃ sthitam |
kṛtāñjalikaradvandaṃ bhaugairardhyādibhiryajet || 133 ||
[Analyze grammar]
devasya dakṣiṇe pārśve śriyaṃ dervī samarcayet |
vāme bhūbhiṃ yathādevamiha cārdhyādibhiryajet || 134 ||
[Analyze grammar]
bahirdvitīyāvaraṇāt someśānadigantare |
viṣyaksenaṃ caturbāhuṃ śaṅkhacakradharaṃ yajet || 135 ||
[Analyze grammar]
paścādijñapayed devaṃ gantuṃ snānāsanaṃ prati |
utthitasya prabhoḥ paścāt pāduke praṇidhāpayet || 136 ||
[Analyze grammar]
idaṃ viṣṇuriti dvābhyāmṛgbhayāmāropayettayoḥ |
uttiṣṭha brahmaṇa iti prāpayet strānavedikām || 137 ||
[Analyze grammar]
bhadraṃ karṇebhiriti ca vedikāyāṃ niveśayet |
viṣṇugāyatriyārdhyaṃ syāt pādyaṃ viṣṇu padeti ca || 138 ||
[Analyze grammar]
ācāmayejjagannāthaṃ paścādāpaḥ punantviti |
śālimātraḥ pradarśyātha viṣṇugāyatriyā punaḥ || 139 ||
[Analyze grammar]
madhuparkaṃ ca dātavyaṃ jitaṃ ta iti mantrataḥ |
nivedayecca tāmbūlaṃ mukhavāsaṃ ca dāpayet || 140 ||
[Analyze grammar]
dantadhāvanakaṃ dadyāt tadviṣṇoriti viṣṇve |
jihvānirlehanaṃ dadyāt tadviprāsa iti prabhoḥ || 141 ||
[Analyze grammar]
mukhaprakṣālanaṃ dadyād viṣṇugāyatriyā punaḥ |
nivedayitvā tāmbūlaṃ jitaṃ ta iti mantrataḥ || 142 ||
[Analyze grammar]
vikiret pādapuṣpāṇi paścādabhyañjayedvibhum |
vāmadevyena mantreṇa strajaṃ tenaiva dāpayet || 143 ||
[Analyze grammar]
ādarśanaṃ darśāyitvā kuryādudvartanaṃ tataḥ |
māṣacūrṇena ca tato viṣṇornukamiti prabhoḥ || 144 ||
[Analyze grammar]
na te viṣṇo iti dadet śuddhāmalakavāri ca |
saṃkṣālanaṃ gandhatoyairāpo hi ṣṭhādimuccaret || 145 ||
[Analyze grammar]
dhānyarāśisthitaiḥ saptadaśakumbhaiśca secayet |
hiraṇyavarṇāṃ hariṇīmityālepo haridrayā || 146 ||
[Analyze grammar]
vilipya kuṅkumenaiva puṣpastragbhirvibhūṣya ca |
nīrāpya kalaśāmbhobhiḥ kṣālayet pāvamānibhiḥ || 147 ||
[Analyze grammar]
paridhāpyāmbarayugaṃ candanena vilapya ca |
brahma jajñānamiti ca kayā naśritra ābhuvat || 148 ||
[Analyze grammar]
stragbhirvibhūṣya cārdhyādyairyajeta parameśvaram |
sahastradhārayā snānaṃ puṃsūktena vidhāya ca || 149 ||
[Analyze grammar]
agrirmūrdheti mantneṇa plotenāṅgāniarha yet |
vidhaya dhaute dve vastre nirmale paridhāpya ca || 150 ||
[Analyze grammar]
praṇavena brahmasūtramuttarīyaṃ prakalpya ca |
datvā cācamanaṃ tasmādgramanaṃ prārthayedanu || 151 ||
[Analyze grammar]
pradāya pāduke devamalaṃkārāsanaṃ nayet |
tasmin deve sukhāsīne yajedardhyādinā punaḥ || 152 ||
[Analyze grammar]
keśānagarujairdhūpairdhānaṃ diva ityṛcā |
śoṣayitvātha śucinā candanena sugandhinā || 153 ||
[Analyze grammar]
sakarpūreṇa tuhinajalasaṃdrāvitena ca |
idaṃ viṣṇu paṭhan mantraṃ vili viralaṃ tanau || 154 ||
[Analyze grammar]
irāvatītimantreṇa pādayorakṣataṃ kṣipet |
jitaṃ ta iti mantreṇa makuṭādivibhūṣaṇeḥ || 155 ||
[Analyze grammar]
vibhūṣya dhārayitvā ca vicitrāḥ sumanastrajaḥ |
tadviṣṇoriti mantreṇa viṣṇugāyatriyāñjanam || 156 ||
[Analyze grammar]
nidhāya cakṣuṣoḥ paścādarśamapi darśayet |
vyāhṛtībhirjitaṃ tena dhūpayedagarūtthitaiḥ || 157 ||
[Analyze grammar]
dhūpaiḥ surabhigandhaiśca dīpān saṃdarśaye punaḥ |
uddīpyasveti matreṇa tilān vai taṇḍulānapi || 158 ||
[Analyze grammar]
vastraṃ svarṇaṃ ca tāmbūlaṃ ratnāni vividhāni ca |
palāni gāśca dhānyāni saghṛtāni yathāvasu || 159 ||
[Analyze grammar]
gomrāsaṃ caiva purato devadevasya deśikaḥ |
vaiṣṇavebhyaḥ kṛte tvasmin dāne rāṣṭrasya bhūpateḥ || 160 ||
[Analyze grammar]
sukhaheturbhaveccaiva prāṇināṃ rāṣṭravartinām |
tiraskariṣyapanayaṃ kṛtvā bhaktānukampayā || 161 ||
[Analyze grammar]
vādayet sarvavādyāni śaṅkhakāhalaniḥsvanaiḥ |
śṛṅgairapi ca sauvarṇaiḥ śravaṇānāṃ sukhavāhaiḥ || 162 ||
[Analyze grammar]
gāpayedgrāyakaiścaiva nartakībhiśca nartanam |
kārayedrathamātaṅgaturaṅgaśibikādikān || 163 ||
[Analyze grammar]
darśayedvāhanavarān garuḍaṃ ca dhvajopari |
niveśya darśayitvā tu chatraṃ muktāmayaṃ tataḥ || 164 ||
[Analyze grammar]
śvete ca vālavyajane māyuravyajane tathā |
tālavṛntairapi kṣomairvījayedabhito vibhum || 165 ||
[Analyze grammar]
brāhmaṇaiścaturo vedān śrāvayet saṣaṅgakān |
kārayet stotrapaṭhanaṃ brāhmaṇairvedavittamaiḥ || 166 ||
[Analyze grammar]
sauvarṇapātranikṣiptairgavyājparidīpitaiḥ |
āhṛtairdvijavaryaiśca devaṃ nīrājayedapi || 167 ||
[Analyze grammar]
bhojanāsanayānāya devaṃ vijñāpayet tataḥ |
pradāya pāduke paścāt bhojanāsanamānayet || 168 ||
[Analyze grammar]
tatrāsīnāya devāya dadyārdhyaṃ sapādyakam |
paścādācamanīyaṃ ca madhuparkaṃ nivedayet || 169 ||
[Analyze grammar]
praṇavena tato dadyāt tāmbūlīvīṭikāṃ tataḥ |
dhenuṃ savatsāṃ sauvarṇakhuraśṛṅgavibhūṣitām || 170 ||
[Analyze grammar]
pātrasthairaṣṭabhirdhānyaiḥ saha mātrāṃ pradarśayet |
ārcāya ca tāṃ dadyāt pūjāsaṃpūrāṇāya ca || 171 ||
[Analyze grammar]
annaṃ nivedayet siddhaṃ pāyasadyaṃ catuṣṭhayam |
apakvairatipakvaiśca yathāyogaṃ prakalpitaiḥ || 172 ||
[Analyze grammar]
phalaiḥ sarvartusaṃbhūtairmadhurādisamanvitaiḥ |
saṃprokṣya cāstramantreṇa parivicya ca varmaṇā || 173 ||
[Analyze grammar]
praṇavenārhaṇaṃ datvā dahanāpyanādikam |
iviṣo doṣāśāntyarthaṃ kārayitvā pradakṣiṇam || 174 ||
[Analyze grammar]
mudrāṃ ca saurabhīṃ kṛtvā darśayitvā ca bhaktitaḥ |
ardhyapātrasthitaṃ puṣpaṃ vinyasya ca yathākramam || 175 ||
[Analyze grammar]
viṣṇuhastamākhyaṃ ca kṛtvā vāmakareṇa ca |
anvārabdhaṃ dakṣiṇena grāsamudrāyutena ca || 176 ||
[Analyze grammar]
devasya tvetimantreṇa kare devasya dakṣiṇe |
nirvapet sāvadhānena bhaktiyuktena cetasā || 177 ||
[Analyze grammar]
ardhye dhūpe ca naivedye triṣu ghaṇṭāṃ ninādayet |
datvā ca pāvanaṃ bhaktaṃ pānīyaṃ ca susaṃskṛtam || 178 ||
[Analyze grammar]
dadyādacamanīyaṃ ca mṛjet pāṇyośca candanam |
nivedayecca tatāmbūlaṃ karpūreṇa samanvitam || 179 ||
[Analyze grammar]
saratnatilamātraṃ ca hmācaryāya pradāpayet |
karmārcāyāṃ duditaṃ kriyājātaṃ dvijottama || 180 ||
[Analyze grammar]
tatsarvaṃ dhruvaberādau vidadhīta vicakṣaṇaḥ |
kṣamāpayitvā deveśaṃ bhaktinamreṇa cetasā || 181 ||
[Analyze grammar]
parivārāṃśca gandhādyaiścaturbhiḥ pūjayed dvija |
stotrāṇi vijñāpya punarmūlamantraṃ japed budhaḥ || 182 ||
[Analyze grammar]
aṣṭottaraśataṃ vāpi tadardhaṃ vā tadardhakam |
ardhyapātrakaraḥ paścāt vinirgatyāgrimaṇḍapam || 183 ||
[Analyze grammar]
tathā homaṃ vidhāyātha gatvā devasya saṃnidhau |
nivedyatatkarmana devāpāmbujadvaye || 184 ||
[Analyze grammar]
mahotsavavidhānena parivārabaliṃ caret |
devabhuktojjñitairbhogairviṣvaksenaṃ ca pūjayet || 185 ||
[Analyze grammar]
vijñapya devadevāya praṇameddaṇḍavat kṣitau |
ādāya cāvaśiṣṭāni pūjāvastūni kṛtsnaśaḥ || 186 ||
[Analyze grammar]
gṛhaṃ gatvā ca tairdravyairhṛdayāmbujasaṃsthitam |
arcayitvā jagannāthaṃ kṛtakṛtyaḥ sadā bhavet || 187 ||
[Analyze grammar]
Other editions:
Also see the following editions of the Sanskrit text or (alternative) English translations of the Visvamitra-samhita Chapter 10
The Pancaratra Agamas (an Introduction)
by Swami Harshananda (2002)
[Publisher: Ramakrishna Math, Bangalore]
Buy now!