Visvamitra-samhita [sanskrit]
20,660 words | ISBN-13: 9788179070383
The Sanskrit text of the Visvamitra-samhita, an ancient text belonging to the Pancaratra tradition. Visvamitrasamhita is noted for listing authoritative Pancaratra works and the benefits obtained by chanting Lord Hari’s name. Alternative titles: Viśvāmitrasaṃhitā (विश्वामित्रसंहिता), Viśvāmitra-saṃhitā (विश्वामित्र-संहिता), Vishvamitrasamhita, Vishvamitra.
Chapter 4
caturtho'dhyāyaḥ |
kāśyapaḥ |
bhagavatparamityuktaṃ tantrametat tvayā guro |
kimartho bhagavacchabdaḥ kīṭṛśo bhagavāṃśca saḥ || 1 ||
[Analyze grammar]
viśvāmitraḥ |
vadāmi bhagavacchabdaṃ śrṛṇuṣva munisattama |
jñānaṃ nissīmamaiśvaryamananyuruṣāśrayam || 2 ||
[Analyze grammar]
sarvātiśāyinī śaktiḥ balaṃ sarvottamaṃ tathā |
anyairahāryaṃ vīryaṃ ca tejaḥ sarvottarottaram || 3 ||
[Analyze grammar]
etāni ṣaḍudīryante bhagaśabdena kāśyapa |
yasminnime guṇāḥ santi sa ukto bhagavāniti || 4 ||
[Analyze grammar]
ekavavatro dvihastaśca śuddhasphaṭikasaṃnibhaḥ |
ayutātyivahīndukoṭikoṭisamaprabhaḥ || 5 ||
[Analyze grammar]
tejo'tirekād duṣprekṣaḥ śaṅkhacakradharaḥ svayam |
kaustubhaṃ vakṣasā bimrat śrīvatsaśrīniketanaḥ || 6 ||
[Analyze grammar]
pītāmbaradharo nityaṃ vanamālāvibhūṣitaḥ |
kirīṭahārakeyūrakuṇḍalojjvalavigrahaḥ || 7 ||
[Analyze grammar]
evaṃrūpo vāmudevo bhagavāniti śabditaḥ |
hatyuḍarīkamadhyasthaṃ yaṃ dhyāyanti mumukṣavaḥ || 8 ||
[Analyze grammar]
guṇavaiṣamyato'bhūvan tasmāt saṃkarṣaṇāvadayaḥ |
kāśyapaḥ |
guṇavaiṣamyato jātāḥ saṃkarṣaṇamukhā iti || 9 ||
[Analyze grammar]
ākhyātaṃ bhavatā brahman tanme vistarato vada |
viśvāmitraḥ |
pūrvamuktaṃ bhagavatovāsudevo dadat tridhā || 10 ||
[Analyze grammar]
anyo'bhūdvāsudevākhyaḥ sṛṣṭisthityantakārakaḥ |
ekavaktraścaturbāhuḥ śaṅkhacakragadābjabhṛt || 11 ||
[Analyze grammar]
śrīvatsaṃ vakṣasā bibhrat kaustubhaṃ ca prabhojjavalam |
vanamālāṃ tathā bibhrat divyāmatimanoharam || 12 ||
[Analyze grammar]
pītāmbaradharaḥ saumyaḥ śikhikaṇṭhopamacchaviḥ |
svātantryeṇa svakīyena dvidhātmānaṃ cakāra saḥ || 13 ||
[Analyze grammar]
tayorbhagavatoreko vimalasphaṭikacchaviḥ |
anyaḥ kālāmbudābhāso nārāyaṇa itīritaḥ || 14 ||
[Analyze grammar]
vāsudevāt tato jajñe saṃkarṣaṇasamāhvayaḥ |
tasmāt pradyumrasaṃbhūtiraniruddhastato'bhavat || 1़ || 5 ||
[Analyze grammar]
ete sarve caikavavatrāścaturbāhusamanvitāḥ |
sarṣibhirjātibhiḥ sarvairvāsudevasamairyutāḥ || 16 ||
[Analyze grammar]
jñānādhikyādabhūdevaṃ saṃkarṣaṇasamāhvayaḥ |
pradyumrastu balādhikayādaiśvaryādhikyato'bhavat || 17 ||
[Analyze grammar]
aniruddha ime sarve svaiḥ svaiḥ ṣaḍbhirguṇairyutāḥ |
caturbhujāḥ sarva ete prāguktāyudhadhariṇaḥ || 18 ||
[Analyze grammar]
vāsudevāt prathamataḥ trayo devāstu jajñire |
catvāraścātha tannāmrā kramādete dvijottama || 19 ||
[Analyze grammar]
catvāro'mī caturbhyaśca saṃbhūtāstu yathākramam |
aṣokṣajo nṛsiṃhaśca vāmano bhārgavastathā || 20 ||
[Analyze grammar]
janārdana upendraśca hariḥ kṛṣṇaśca nāmataḥ |
vāsudevāddevadevādaṣṭaitā mūrtayo'bhavan || 21 ||
[Analyze grammar]
brāhmī tu prathamā mūrtiḥ prājāpatyā ca vaiṣṇavī |
divyā cārṣī mānuṣī ca saptamī kīrtitāsurī || 22 ||
[Analyze grammar]
paiśācī cāṣṭamī tāsāṃ mūtanīṃnāṃ daśamūrtayaḥ |
mīnamukhyā dvijaśreṣṭha vyūhe yathākramam || 23 ||
[Analyze grammar]
matyakūrmavarāhāstu vāsudevāt prajajñire |
acyutādacyuto bhūtvā vāsudevācca jajñire || 24 ||
[Analyze grammar]
babhrūtrailokyamohāhvau dāśārhaḥ śaurisaṃjñakaḥ |
annādhipatināmā ca pañcaitā mūrtayo dvija || 25 ||
[Analyze grammar]
saṃkarṣaṇāddhayagrīvaḥ śaṅkhodaranṛkesarī |
vaikuṇṭhamūrtirādyastu mukundo'tha vṛṣākapiḥ || 26 ||
[Analyze grammar]
varāhaśca tathānando nāgarājaśca jajñire |
sarvāsāmeva mūtīṃnāṃ muhūrtasamaye dvija || 27 ||
[Analyze grammar]
śaṅkacakragadāpahmādyāyudhāni sahaiva tu |
kirīṭahārakeyūrakaṭakāni ca jajñire || 28 ||
[Analyze grammar]
śriyādayo'thaṃ deva stu śrīvatsā divyālāñchanāḥ |
ajāyantātha garuḍaḥ saṃjāto mūrtisaṃcayāt || 29 ||
[Analyze grammar]
vāsudevādikādvedamūrtastadvāhanātmanā |
kumudaḥ kumudākṣaśca puṇḍarīko'tha vāmanaḥ || 30 ||
[Analyze grammar]
śaṅkukarṇaḥ sarpanetraḥ sumukhaḥ supratiṣṭhitaḥ |
praśrigarbho mānavaśvaca bhūtanāthā amī daśa || 31 ||
[Analyze grammar]
sarvaiḥ pāriṣadaiḥ sārdhamaniruddhāṅdhrito'bhavan |
sarvataḥ pāṇipādācca sarvato'kṣiśiromukhāt || 32 ||
[Analyze grammar]
sarvataḥ śrutisaṃyuktādaniruddhātmanaḥ prabhoḥ |
aṅgādāsīt jagatsarvaṃ sadevāsuramānuṣam || 33 ||
[Analyze grammar]
indravahnī ca catvāro vedāścāṅgāni ṣaṭ tathā |
ajāyantāsya mukhato dyaurmūrdhraścakṣuṣo raviḥ || 34 ||
[Analyze grammar]
candramā manaso jātaḥ śrotrāt sarvā diśo'bhavan |
nābherabhūnnabhaścāsya padabhayāṃ bhūmirajāyata || 35 ||
[Analyze grammar]
vāyuḥ prāṇāt tathā mṛtyurapānāt keśato'mbudaḥ |
kṣaṇādayaḥ kālabhedāḥ śarīrādasya jajñire || 36 ||
[Analyze grammar]
oṣadhyo romakūpebhyo vanaspatibhiranvitāḥ |
āsan yajñāśca bahavo dakṣiṇāsahitā dvija || 37 ||
[Analyze grammar]
brāhmaṇā mukhato'bhūvan bāhvośca kṣatriyāstathā |
ūvorvaiśyāstathā padabhyāṃ śūdrā jātāḥ pṛthak pṛthak || 38 ||
[Analyze grammar]
kṛtvaivaṃ jagataḥ sṛṣṭiṃ kṣīrārṇavagataḥ prabhuḥ |
anantabhogiparyaṅke śrībhūmibhyāṃ samanvitaḥ || 39 ||
[Analyze grammar]
sanandanādyairyogīndraiścintyamāno hṛdambuje |
brahmendraśarvapramukhairvandyamāno marudgraṇaiḥ || 40 ||
[Analyze grammar]
caṇḍādyairdvārapāleśca bhūteśaiḥ kumudādibhiḥ |
viṣvaksenagarutmadabhyāṃ sevyamānaśca sarvadā || 41 ||
[Analyze grammar]
śete viṣṇuracintyātmā bhūtānāmanukamyayā |
ityevaṃ guṇavaiṣamyāt mūrtibhedasamudabhavaḥ || 42 ||
[Analyze grammar]
jagadudabhūtisaṃyuktaḥ proktaste kaśyapātmaja |
ataḥ paraṃ mahāprājña kimanyat kathayāmi te || 43 ||
[Analyze grammar]
Other editions:
Also see the following editions of the Sanskrit text or (alternative) English translations of the Visvamitra-samhita Chapter 4
The Pancaratra Agamas (an Introduction)
by Swami Harshananda (2002)
[Publisher: Ramakrishna Math, Bangalore]
Buy now!