Skanda Purana [sanskrit]
876,996 words | ISBN-10: 8170800978 | ISBN-13: 9788170800972
This Sanskrit edition of the Skandapurana. It is one of the largest of the eighteen Mahapuranas, covering over 80,000 shlokas (verses). It is divided into seven large section each covering holy regions detailing their background and legends.
Chapter 32
[English text for this chapter is available]
nārada uvāca |
śrutvaitaṃ saṃstavaṃ daityaḥ saṃghuṣṭaṃ devabaṃdibhiḥ |
sasmāra brahmaṇo vākyaṃ vadhaṃ bālādupasthitam || 1 ||
[Analyze grammar]
śrutvā sa klinnasarvāṃgo dvāḥsthaṃ rājā vaco'bravīt |
amātyāndraṣṭumicchāmi śīghramānaya mā ciram || 2 ||
[Analyze grammar]
tataste rājavacanātkālanemi mukhāgatāḥ |
prāha tāṃstārako daityaḥ kimidaṃ vo viceṣṭitam || 3 ||
[Analyze grammar]
yaiḥ śatrusaṃbhavā vārtā kāpi na śrīvitastvaham |
madirākāmamattānāṃ maṃtritvaṃ vo na yujyate |
hitaṃ mantrayate rājñastena maṃtrī nigadyate || 4 ||
[Analyze grammar]
amātyā ūcuḥ |
ko jānāti surāndīnāndaityānāmiti no matiḥ || 5 ||
[Analyze grammar]
mā viṣīda mahārāja vayaṃ jeṣyāmahe surān |
bālādapi bhayaṃ kiṃ vā lajjāyai ciṃtitaṃ tvidam || 6 ||
[Analyze grammar]
sarvametatsusādhyaṃ ca bherī saṃtāḍyatāṃ dṛḍham |
tato daityendravacanātsaṃnāhajananī tadā || 7 ||
[Analyze grammar]
bhṛśaṃ saṃtāḍitā bherī kaṃpayāmāsa sā jagat |
smaraṇāddaityarājasya parvatebhyo mahāsurāḥ || 8 ||
[Analyze grammar]
nimnagābhyaḥ samudrebhyaḥ pātālebhyoṃ'barādapi |
sahasā samanuprāptā yugāṃtānalasaprabhāḥ || 9 ||
[Analyze grammar]
koṭikoṭisahasraistu parārdhairdaśabhiḥ śataiḥ |
senāpatiḥ kālanemiḥ śīghraṃ devānupāyayau || 10 ||
[Analyze grammar]
caturyojanavistīrṇe nānāścaryasamanvite |
rathe sthito manāgdīnastārakaḥ samadṛśyata || 11 ||
[Analyze grammar]
etasminnaṃtare pārtha kruddhaiḥ skandasya pārṣadaiḥ |
prākāraḥ pātitaḥ sarvo bhagnānyupavanāni ca || 12 ||
[Analyze grammar]
tataścacāla vasudhā devī savanakānanā |
jajvāla khaṃ sanakṣatraṃ pramūḍhaṃ bhuvanaṃ bhṛśam || 13 ||
[Analyze grammar]
tamobhūtaṃ jagaccasīdgṛdhrairvyāptaṃ nabho'bhavat |
tato nānāpraharaṇaṃ pralayāṃbudasannibham || 14 ||
[Analyze grammar]
kālanemimukhaṃ pārtha adṛśyata mahadbalam |
taddhi ghoramasaṃkhyeyaṃ jagarja vividhā giraḥ || 15 ||
[Analyze grammar]
abhyadravadraṇe devānbhagavaṃtaṃ ca śaṃkaram |
vinadadbhistato daityaindevānīkaṃ mahāyudhaiḥ || 16 ||
[Analyze grammar]
parvataiśca śataghnībhirāyasaiḥ paridhairapi |
kṣaṇena drāvitaṃ sarvaṃ vimukhaṃ cāpyadṛśyata || 17 ||
[Analyze grammar]
asurairvadhyamāne tu pāvakairiva kānanam |
apataddāvabhūmiṣṭha mahādrumavanaṃ yathā || 18 ||
[Analyze grammar]
te bhinnāsthiśi rodehāḥ prādravaṃta divaukasaḥ |
na nāthamadhyagacchaṃta vadhyamānā mahāsuraiḥ || 19 ||
[Analyze grammar]
atha tadvidrutaṃ sainyaṃ dṛṣṭvāḥ puraṃdaraḥ |
āśvāsayannuvācedaṃ balavaddānavārditam || 20 ||
[Analyze grammar]
bhayaṃ tyajata bhadraṃ vaḥ śurāḥ śastrāṇi gṛhṇata |
kurudhvaṃ vikrame buddhi mā ca kācidvyathāstu vaḥ || 31 ||
[Analyze grammar]
eṣa kālānalaprakhyo mayūraṃ samupasthitaḥ |
rakṣitā vo mahāsenaḥ kathaṃ bhītistathāpi vaḥ || 22 ||
[Analyze grammar]
śakrasya vacanaṃ śrutvā samāśvastā divokasaḥ |
dānavānpratyayudhyaṃta śakraṃ kṛtvā vyapāśrayam || 23 ||
[Analyze grammar]
kālanemirmahendreṇa saṃyuge samayujyata |
sahasrākṣauhiṇīyukto jaṃbhakaḥ śaṃkareṇa ca || 24 ||
[Analyze grammar]
kujaṃbho viṣṇunā caiva tāvatya kṣauhiṇīvṛtaḥ |
anye ca tridaśāḥ sava marutaśca mahābalāḥ || 25 ||
[Analyze grammar]
pratyayudhyaṃtaṃ daityeṃdreḥ sādhyāśca vasubhiḥ saha |
tato bahuvidhaṃ yuddhaṃ kālanemirvidhāyaca || 26 ||
[Analyze grammar]
utsṛjya sahasā pārtha airāvaṇaśiraḥsthitaḥ |
sa tu pādaprahāreṇa muṣṭinā caiva taṃ gajam || 27 ||
[Analyze grammar]
śakraṃ ca caghne vinadanpetatustāvubhau bhuvi |
tataḥ śakraṃ samādāya kālanemirvicetasam || 28 ||
[Analyze grammar]
rathamāśritya bhūyopi tārakābhimukho yayau |
atha kruddhaṃ tadā devaiḥ sahasā cāṃtakādibhiḥ || 29 ||
[Analyze grammar]
hriyate hriyate rājā trātā ko'pi na vidyate |
etasminnaṃtare śarvaṃ pinākadhanuṣaścyutaiḥ || 30 ||
[Analyze grammar]
bāṇaiḥ sasainyaṃ kṛtvā ca jaṃbhakaṃ gṛdhramodanam |
kālanemiṃ samāgamya rathastho vākyamabravīt || 31 ||
[Analyze grammar]
kimetena mahendreṇa mayā yudhyasva dānava |
vīraṃmanya sudurbuddhe tato jñāsyasi vīratām || 32 ||
[Analyze grammar]
kānemiruvāca |
nagnena saha ko yudhyeddhatenāpi ca yena vā |
śaṃsatsu daityavīrāṇāmupahāsaḥ prajāyate || 33 ||
[Analyze grammar]
ātmanastu samaṃ kiṃcidvilokya sudurmate |
tadākarṇya ca sāvajñaṃ vacaḥ śarvo visiṣmiye || 34 ||
[Analyze grammar]
tataḥ kumāraḥ sahasā mayūrastho'bhyadhāvata |
kujaṃbhaṃ sānugaṃ hatvā vāsudevopyadhāvata || 35 ||
[Analyze grammar]
tato hariḥ skaṃdamāha kimetena tava prabho |
daityādhamena pāpena muhūrtaṃ paśya me balam || 36 ||
[Analyze grammar]
evamuktvā nivāryainaṃ keśavo garuḍasthitaḥ |
śārṅgakodaṃḍanirmuktairbāṇairdaityamavākirat || 37 ||
[Analyze grammar]
sa tairbāṇaistāḍyamāno vajrairiva mahāsuraḥ |
vimucya vāsavaṃ kruddho bāṇāṃstānvyadhamaccharaiḥ || 38 ||
[Analyze grammar]
yānyānbāṇānharirdivyānastrāṇi ca mumoca ha |
nivārayati daityastānprahasaṃllīlayaiva ca || 39 ||
[Analyze grammar]
tataḥ kaumodakīṃ gṛhya kṣiprakārī janārdanaḥ |
mumoca sainyanāthāya sārathiṃ ca vyacūrṇayat || 40 ||
[Analyze grammar]
tato rathādavaplutya vivṛtya vadanaṃ mahat |
garuḍaṃ caṃcunādāya sa viṣṇuṃ kṣiptavānmukhe || 41 ||
[Analyze grammar]
tato'bhūtsarvadevānāṃ vimoho jagatāmapi |
cacāla vasudhā celuḥ parvatāḥ sapta cārṇavāḥ || 42 ||
[Analyze grammar]
kālanemirnaścaiva prānṛtyata mahāraṇe |
asaṃmūḍhastato viṣṇustvarākāla upasthite || 43 ||
[Analyze grammar]
kukṣiṃ vidārya cakreṇa bhāskaro'bhādivoditaḥ |
bahirbhūto hariścainaṃ mahoyitvā svanindayā || 44 ||
[Analyze grammar]
pātālasya talaṃ ninye tatra śiśye sa kāṣṭhavat |
tataścakreṇa daityānāṃ nihatā daśakoṭyaḥ || 45 ||
[Analyze grammar]
pramoditāstathā devā vimohāstatkṣaṇādbabhuḥ |
tataḥśarvastamāliṃgya sādhusādhu janārdana || 46 ||
[Analyze grammar]
tvayā yadvihitaṃ karma tatkartānyo na vidyate |
mahiṣādyāḥ sudurjeyā devyā ye vinipatitāḥ || 47 ||
[Analyze grammar]
teṣāmatibalo hyeṣa tvayā viṣṇo vinirjitaḥ |
tārakāmayasaṃgrāme vadhyastesau janārdana || 48 ||
[Analyze grammar]
kaṃsarūpaḥ punaste'yaṃ haṃtavyo'ṣṭamajanmani |
evaṃ praśaṃsamānāste vāsudevaṃ jagadgurum || 49 ||
[Analyze grammar]
śastrajālairlabdhasaṃjñāndaityasainyānanāśayat |
tāni daityaśarīrāṇi jarjarāṇi mahāyudhaiḥ || 50 ||
[Analyze grammar]
apatanbhūtale pārtha cchinnābhrāṇīva sarvaśaḥ |
tatastaddānavaṃ sainyaṃ hatanāthamabhūttadā || 51 ||
[Analyze grammar]
devaiḥ skaṃdānugaiścaiva kṛtaṃ śastraiḥ parāṅmukham |
atho kruṣṭaṃ tadā hṛṣṭaiḥ sarvairdevairmudāyutaiḥ || 52 ||
[Analyze grammar]
saṃhatāni ca sarvāṇi tadā tūryāṇyavādayan |
atha bhagnaṃ balaṃ prekṣya hatavīraṃ mahāraṇe || 53 ||
[Analyze grammar]
devānāṃ ca mahāmodaṃ tārakaḥ prāha sārathim |
sārathe paśya sainyāni drāvyamāṇāni me suraiḥ || 54 ||
[Analyze grammar]
yesmābhistṛṇavaddṛṣṭāḥ paśya kālasya citratām |
tanme vāhaya śīghraṃ tvaṃ rathamenaṃ surānprati || 55 ||
[Analyze grammar]
paśyaṃtu me balaṃ bāhvordravaṃtu ca surādhamāḥ |
bruvannevaṃ sārathiṃ sa vidhunvansumahaddhanuḥ || 56 ||
[Analyze grammar]
krodha raktekṣaṇo rājā devasainyaṃ samāviśat |
āgacchamānaṃ taṃ dṛṣṭvā hariḥ skaṃdamathābravīt || 57 ||
[Analyze grammar]
kumāra paśya daityeṃdraṃ kālaṃ yadvadyugātyaye |
ayaṃ sa yena tapasā ghoreṇārādhitaḥ śivaḥ || 58 ||
[Analyze grammar]
ayaṃ sa yena śakrādyāḥ kṛtā markāḥ samārbudam |
ayaṃ sa sarvaśastraigairyo'smābhirna jito raṇe || 59 ||
[Analyze grammar]
nāvajñayā pradraṣṭavyastārako'yaṃ mahāsuraḥ |
saptamaṃ hi dinaṃ te'dya madhyāhno'yaṃ ca vartate || 60 ||
[Analyze grammar]
arvāgastamanādenaṃ jahi vadhyo'nyathā nahi |
evamuktvā sa śakrādīṃstvaritaḥ keśavo'bravīt || 61 ||
[Analyze grammar]
āyāsayata daityeṃdraṃ sukhavadhyo yathā bhavet |
tataste viṣṇuvacanādvinadanto divaukasaḥ || 62 ||
[Analyze grammar]
tamāsādya śaravrātairmuditāḥ samavākiran |
prahasanniva devāṃstāndrāvayāmāsa tārakaḥ || 63 ||
[Analyze grammar]
yathā nāstikadurvṛtto nānāśāstropadeśakān |
soḍhuṃ śaktā na te vīraṃ mahati syaṃdane sthitam || 64 ||
[Analyze grammar]
mahāpasmārasaṃkrāṃtaṃ yathaivāpriyavādinam |
vidhūya sakalāndevānkṣaṇamātreṇa tārakaḥ || 65 ||
[Analyze grammar]
ājagāma kumārāya vidhuvansa mahādhanuḥ |
āgacchamānaṃ taṃ dṛṣṭvā skaṃdaḥ pratyudyayau tataḥ || 66 ||
[Analyze grammar]
tasyārakṣadbhavaḥ pārśvaṃ dakṣiṇaṃ caiva taṃ hariḥ |
pṛṣṭhe ca pārṣadāstasya koṭiśo'rbadaśastathā || 67 ||
[Analyze grammar]
tatastau sumahāyuddhe saṃsaktau devadaityayauḥ |
dharmādharmāvivodagrau jagadāścaryakārakau || 68 ||
[Analyze grammar]
tataḥ kumāramāsādya līlayā tārako'bravīt |
aho bālātibālastvaṃ yattvaṃ gīrvāṇavākyataḥ || 69 ||
[Analyze grammar]
āsādayasi māṃ yuddhe pataṃga iva pāvakam |
vadhena tava ko lābho mama mukto'si bālaka || 70 ||
[Analyze grammar]
piṣa kṣīraṃ gṛhāṇemaṃ kaṃdukaṃ krīḍa līlayā |
evamuktaḥ prahasyāha tārakaṃ yogināṃ guruḥ || 71 ||
[Analyze grammar]
śiśutvaṃ māvamaṃsthā me śiśuḥ kaṣṭo bhujaṃgamaḥ |
duṣprekṣyo bhāskaro bālo duḥsparśo'lpo'pi pāvakaḥ || 72 ||
[Analyze grammar]
alpākṣaro na maṃtraḥ kiṃ sasphuro daitya dṛśyate |
evamuktvā daityamuktaṃ gṛhītvā kaṃdukaṃ ca tam || 73 ||
[Analyze grammar]
tasmiñchaktyastramādāya daityāya pramumoca ha |
tasya tena prahārema rathaścūrṇikṛto'bhavat || 74 ||
[Analyze grammar]
caturyojanamātro yo nānāścaryasamanvitaḥ |
garuḍasya sutā ye ca śīryamāṇe rathottame || 75 ||
[Analyze grammar]
muktāḥ kathaṃcidutpatya sāgarāṃtaramāviśan |
tataḥ kruddhastārakaśca mudgaraṃ kṣiptavānguhe || 76 ||
[Analyze grammar]
viṃdhyādrimiva taṃ skaṃdo gṛhītvā taṃ vyatāḍayat |
sthire tasyorasi vyūḍhe mudgaraḥ śatadhā'gamat || 77 ||
[Analyze grammar]
mene ca durjayaṃ daityastadā ṣaḍvadanaṃ raṇe |
ciṃtayāmāsa buddhyā ca prāptaṃ tadbrahmaṇo vacaḥ || 78 ||
[Analyze grammar]
taṃ bhītamiva cālakṣya daityavīrāśca koṭiśaḥ |
nadaṃto'timahāsenaṃ nānāśastrairavākiran || 79 ||
[Analyze grammar]
kruddhasteṣu tataḥ skaṃdaḥ śaktiṃ ghorāmathādade |
abhyasyamāne śaktyastre skaṃdanāmitatejasā || 80 ||
[Analyze grammar]
ulkājālaṃ mahāghoraṃ papāta vasudhātale |
cālyamānā tathā śaktiḥ sughorā bhavasūnunā || 81 ||
[Analyze grammar]
tataḥ koṭyo viniṣpetuḥ śaktīnāṃ bhartarṣabha |
sa śaktyastreṇa balavānkarasthenāhanatprabhuḥ || 82 ||
[Analyze grammar]
aṣṭau padmāni daitvānāṃ daśakoṭiśatāni ca |
tathā niyutasāhasraṃ vāhanaṃ koṭireva ca || 83 ||
[Analyze grammar]
hraṃdodaraṃ ca daityeṃdraṃ nikharvairdaśabhirvṛtam |
tatrākurvansutumulaṃ nādaṃ vadhyeṣu śatruṣu || 84 ||
[Analyze grammar]
kumārānucarāḥ pārtha pūrayaṃto diśo daśa |
śaktyastrasyārciḥ saṃbhūtaśaktibhiḥ ke'pi sūditāḥ || 85 ||
[Analyze grammar]
patākayāvadhūtāśca hatāḥ kecitsahasraśaḥ |
keciddhaṃṭāravatrastāśchinnabhinnahṛdo'patan || 86 ||
[Analyze grammar]
kecinmayūrapakṣābhyāṃ caraṇābhyāṃ ca sūditāḥ |
koṭiśastāmracūḍena vidāryaiva ca bhakṣitāḥ || 87 ||
[Analyze grammar]
pārṣadairmātṛbhiḥ sārdhaṃ padmaśo nihatāḥ pare |
evaṃ nihanyamāneṣu dānaveṣu guhādibhiḥ || 88 ||
[Analyze grammar]
abhāgyairiva lokeṣu tārakaḥ skaṃdamāyayau |
jagrāha ca gadāṃ divyāṃ lakṣaghaṃṭādurāsadām || 89 ||
[Analyze grammar]
tayā mayūramājaghne mayūro vimukho'bhavat |
dṛṣṭvā parāṅmukhaṃ lokeṣu vāsudevo'bravīttvaran || 90 ||
[Analyze grammar]
devasenāpate śīghraṃ śaktiṃ muṃca mahāsure |
pratijñāmātmanaḥ pāhi laṃbate ravimaṃḍalam || 91 ||
[Analyze grammar]
skaṃda uvāca |
tvayaiva rudrabhakto'yaṃ janārdana mameritam |
vadhārthaṃ rudrabhaktasya bāhuḥ śaktiṃ muṃcati || 92 ||
[Analyze grammar]
nārudraḥ pūjayedrudraṃ bhaktarūpasya yo haraḥ |
rudrarūpamamuṃ hatvā kīdṛśaṃ janmano bhavet || 93 ||
[Analyze grammar]
tiraskṛtā vipralabdhāḥ śaptāḥ kṣiptāḥ prapīḍitāḥ |
rudrabhaktāḥ kulaṃ sarvaṃ nirdahaṃti hatāḥ kimu || 94 ||
[Analyze grammar]
eṣa ceddhaṃti tadbhadraṃ hanyatāmeṣa māṃ raṇe |
rudrabhakte punarviṣṇo nāhaṃ śastramupādade || 95 ||
[Analyze grammar]
śrībhagavānuvāca |
naitattavocitaṃ skaṃda rudrabhakto yathā śrṛṇu |
dve tanū girijābharturvedajñā munayo viduḥ || 96 ||
[Analyze grammar]
ekā jīvātmikā tatra pratyakṣā ca tathāparā |
drogdhā bhūteṣu bhaktaśca rudrabhakto na sa smṛtaḥ || 97 ||
[Analyze grammar]
bhakto rudro kṛpāvāṃśca jaṃtuṣveva haravrataḥ |
tadenaṃ bhūtamartyeṣu drogdhāraṃ tvaṃ pinākinaḥ || 98 ||
[Analyze grammar]
jahi naivātra paśyāmi doṣaṃ kaṃcana te prabho |
śrutveti vācaṃ goviṃdātsatyārthāmapi bhārata || 99 ||
[Analyze grammar]
haṃtuṃ na kurute buddhiṃ rudrabhakta iti smaran |
tārakastu tataḥ kruddho yayau vegena keśavam || 100 ||
[Analyze grammar]
prāha caivaṃ sudurbuddhe hanmi tvāṃ paśya me balam |
devānāṃ cāpi dharmāṇāṃ mūlaṃ matimatāṃ tathā |
hatvā tvāmadya sarvāṃstāṃśchetsye paśyādya me balam || 101 ||
[Analyze grammar]
viṣṇuruvāca |
daityeṃdra tava cāsmābhiḥ kimaho śrṛṇu satyatām || 102 ||
[Analyze grammar]
rathe ya eṣa śarvo'yaṃ hate'sminsakalaṃ hatam |
śrutveti tārakaḥ kruddhastūrṇaṃ rudrarathaṃ yayau || 103 ||
[Analyze grammar]
abhisṛtya sa jagrāha rudrasya rathakūbaram |
yadā sa kūbaraṃ kruddhastārakaḥ sahasā'grahīt || 104 ||
[Analyze grammar]
resatū rodasī tūrṇaṃ mumuhuśca maharṣayaḥ |
vyanadaṃśca mahākāyā daityā jaladharopamāḥ || 105 ||
[Analyze grammar]
āsīcca niścitaṃ teṣāṃ jitamasmābhirityuta |
tāra kasyāpyabhiprāyaṃ bhagavānvīkṣya śaṃkaraḥ || 106 ||
[Analyze grammar]
umayā saha saṃtyaktvā rathaṃ vṛṣabhamāvahat |
omityatha japanbrahmā ākāśaṃ sahasāśritaḥ || 107 ||
[Analyze grammar]
tatastaṃ śatasiṃhaṃ ca rathaṃ rudreṇa nirmitam |
utkṣipya pṛthvyāmāsphoṭya cūrṇayāmāsa tārakaḥ || 108 ||
[Analyze grammar]
śūlapāśupatādīni sahasopasthitāni ca |
vārayāmāsa giriśo bhavaḥ sādhya iti bruvan || 109 ||
[Analyze grammar]
tataḥ svavaṃcitaṃ jñātvā rudreṇātmānamīrṣyayā |
vinadansahasā'dhāvadvṛṣabhasthaṃ maheśvaram || 110 ||
[Analyze grammar]
tato janārdano'dhāvaccakramudyamya vegataḥ |
vajramiṃdrastathodyamya daṃḍaṃ cāpi yamo nadan || 111 ||
[Analyze grammar]
gadāṃ dhaneśvaraḥ kruddhaḥ pāśaṃ ca varuṇo nadan |
vāyurmahāṃkuśaṃ ghoraṃ śaktiṃ vahnirmahāprabhām || 112 ||
[Analyze grammar]
nirṛtirniśitaṃ khaḍgaṃ rudrāḥ śūlāni kopitāḥ |
dhanūṃṣi sādhyā devāśca parighānvasavastathā || 113 ||
[Analyze grammar]
viśvedevāśca musalaṃ caṃdrārkau svaprabhāmapi |
oṣadhīścāśvinau devau nāgāśca jvalitaṃ viṣam || 114 ||
[Analyze grammar]
himādri pramukhāścāpi samudyamya mahīdharān |
bhṛśamunnadato devāndhāvato vīkṣya tārakaḥ || 115 ||
[Analyze grammar]
nivṛttaḥ sahasā pārtha mahāgaja ivonnadan |
sa vajramuṣṭi nāhatya bhuje śakramapātayat || 116 ||
[Analyze grammar]
daṃḍaṃ yamādupādāya mūrdhnyāhatya nyapātayat |
urasāhatya sagadaṃ dhanadaṃ bhuvyapātayat || 117 ||
[Analyze grammar]
varuṇātpāśamādāya tena baddhā nyapātayat |
mahāṃkuśena vāyuṃ ca ciraṃ mūrdhni jaghāna saḥ || 118 ||
[Analyze grammar]
phūlkārairuddhataṃ vahniṃ śamayāmāsa tārakaḥ |
nirṛtiṃkhaḍgamādāya hatvā tena nyapātayat || 119 ||
[Analyze grammar]
śūlaireva tathā rudrāḥ sādhyāśca dhanuṣārditāḥ |
parighaireva vasavo muśalaireva viśvakāḥ || 120 ||
[Analyze grammar]
reṇunācchādya caṃdrārkau valmīkasthāvivekṣitau |
mahogrāścauṣadhīstālairaśvibhyāṃ so'bhyavartayat || 121 ||
[Analyze grammar]
saviṣāśca kṛtā nāgā nirviṣāḥ pādakuṭṭanaiḥ |
parvatāḥ parvataireva nirucchvāsā bhṛśaṃ kṛtāḥ || 122 ||
[Analyze grammar]
evaṃ taddevasainyaṃ ca hāhābhūtamacetanam |
kṛtvā muhūrtādādhāvaccakrapāṇiṃ tamunnadan || 123 ||
[Analyze grammar]
tataścāṃtardadhe sadyaḥ prahasanniva keśavaḥ |
kuyogina iva svāmī sadā buddhimatāṃ varaḥ || 124 ||
[Analyze grammar]
apaśyaṃstārako viṣṇuṃ punarvṛṣabhavā hanam |
ādhāvatkupito daityo muṣṭimudyamya vegataḥ || 125 ||
[Analyze grammar]
acirāṃśurivālakṣyo lakṣyotha bhagavānhariḥ |
ābabhāṣe tato devānbāhumudyamyacoccakaiḥ || 126 ||
[Analyze grammar]
palāyadhvamaho devāḥ śaktiścedvaḥ palāyitum |
vimūḍhā hi vayaṃ sarve ye bālavacasāgatāḥ || 127 ||
[Analyze grammar]
kiṃ na śrutaḥ purā gītaḥ ślokaḥ svāyaṃbhuvena yaḥ |
yathā bāleṣu nikṣiptāḥ strīṣu ṣaṃḍitakeṣu ca |
apasmārīṣu caivāpi sarve te saṃśayaṃ gatāḥ || 128 ||
[Analyze grammar]
pratyakṣaṃ tadidaṃ sarvamādhunā cātra dṛsyate || 129 ||
[Analyze grammar]
ajñāsiṣma puraivaitadrudrabhaktaṃ na haṃtyasau |
yatpratijñāṃ nākariṣyanna syānnaḥ kadanaṃ mahat || 130 ||
[Analyze grammar]
athaiṣa yadi daityeṃdraṃ na nihaṃti kubuddhimān |
mā bhayaṃ vo mahābhāgā nihaniṣyāmi vo ripūn || 131 ||
[Analyze grammar]
adya me vipulaṃ bāhvorbalaṃ paśyata daityādhamaṃ nāśayāmi muṣṭinaikena paśyata || 132 ||
[Analyze grammar]
mayā hi dakṣiṇo bāhurdattaśca bhavatāṃ sadā |
ripūnvā nihaniṣyāmi satyaṃ tatparipālaye || 133 ||
[Analyze grammar]
yeṃ'bare ye ca pātāle bhuvi ye ca mahāsurāḥ |
kṣaṇāttānnāsayiṣyāmi mahāvāto ghanāniva || 134 ||
[Analyze grammar]
evamuktā jagannātho muṣṭimudyamya dakṣiṇam |
nirāyudhastārkṣyapṛṣṭhādavaplutyābhyadhāvata || 135 ||
[Analyze grammar]
tasmindhāvati goviṃde cacāla bhuvanatrayam |
vimūrchitamabhūdviśvaṃ devā bhītiṃ parāṃ yayuḥ || 136 ||
[Analyze grammar]
dhāvataścāpi kalpāṃtaṃ rudrakalpasya tasya yāḥ |
mukhātsamudyajurjvālāstābiḥ kharvaśataṃ hatam || 137 ||
[Analyze grammar]
tatoṃ'tarikṣe vācaśca procuḥ siddhāḥ svayaṃ tadā |
jahi kopaṃ vāsudeva tvayi kruddhe kva vai jagat || 138 ||
[Analyze grammar]
anādṛtyeva tadvākyaṃ bruvannānyatkaromyaham |
āhvayaṃśca mahādaityaṃ kruddho hariradhāvata || 139 ||
[Analyze grammar]
uvāca vācaṃ sādhūṃśca yatnātpālayatāṃ phalam |
duṣṭānvinighnatāṃ caiva tatphalaṃ mama jāyatām || 140 ||
[Analyze grammar]
athāpaśyanmahāseno rudraṃ yāṃtaṃ ca tārakam |
tārakaṃ cānvadhāvantaṃ purāmapuruṣaṃ harim || 141 ||
[Analyze grammar]
jagacca kṣubdhamatyarthaṃ svāṃ pratijñāṃ purā kṛtām |
paścimāṃ pratilaṃbaṃtaṃ bhāskaraṃ cāpi lohitam || 142 ||
[Analyze grammar]
ākāśavāṇīṃ śrṛṇvaṃśca kiṃ skanda tvaṃ viṣīdasī |
paścāttāpo yadi bhavetkṛtvā brahmavadhaṃ tvayi || 143 ||
[Analyze grammar]
sthāpayerligamīśasya mokṣo hatyāśatairapi |
āviveśa mahākrodhaṃ didhakṣuriva medinīm || 144 ||
[Analyze grammar]
athotplutya mayūrātsa prahasanniva keśavam |
bāhubhyāmapyupādāya provāca bhavanaṃdanaḥ || 145 ||
[Analyze grammar]
jānāmi tvāmahaṃ viṣṇo mahābuddhiparākramam |
bhūtabhavyaviṣyāṃśca daityānhaṃsyapi hūṃkṛtaiḥ || 146 ||
[Analyze grammar]
tvameva haṃtā daityānāṃ devānāṃ paripālakaḥ |
dharmasaṃsthāpakaśca tvameva te racitoṃ'jaliḥ || 147 ||
[Analyze grammar]
kṣaṇārdhaṃ paśya me vīryaṃ bhāskaro lohitāyate |
evaṃ praṇamya skandena vāsudevaḥ prasāditaḥ || 148 ||
[Analyze grammar]
viroṣo'bhūttamāliṃgya vacanaṃ keśavo'bravīt |
sanāthastvadya dharmo'yaṃ surāścaiva tvayā guha || 149 ||
[Analyze grammar]
smarātmānaṃ yadarthaṃ tvamutpanno'si maheśvarāt |
sādhūnāṃ pālanārthāya duṣṭasaṃharaṇāya ca |
suraviprakṛte janma jīvitaṃ ca mahātmanām || 150 ||
[Analyze grammar]
rudrasya devyā gaṃgāyāḥ kṛttikānāṃ ca tejasā |
svāhāvahneśca jātastvaṃ tattejaḥ saphalīkuru |
sādhūnāṃ ca kṛte yasya dhanaṃ vīryaṃ ca saṃpadaḥ || 151 ||
[Analyze grammar]
saphalaṃ tasya tatsarvaṃ nānyathā rudranaṃdana || 152 ||
[Analyze grammar]
adya dharmaśca devāśca gāvaḥ sādhyāśca brāhmaṇāḥ |
naṃdaṃtu tava vīryeṇa pradarśaya nijaṃ balam || 153 ||
[Analyze grammar]
skanda uvāca |
yā gatiḥ śivatyāgena tvattyāgena ca keśava |
tāṃ gatiṃ prāpnuyāṃ kṣipraṃ hanmi cenna hi tārakam || 154 ||
[Analyze grammar]
yā gatiḥ śrutityāgena sādhvī bhāryātipīḍanāt |
sādhūnāṃ ca parityāgādvṛthā jīvitasādhanāt |
niṣṭhurasya gatiryā ca tāṃ gatiṃ yāmi keśava || 155 ||
[Analyze grammar]
ityukte sumahānnādaḥ saṃprajajñe divaukasām |
praśaśaṃsurguhaṃ kecitkecinnārāyaṇaṃ prabhum || 156 ||
[Analyze grammar]
tatastārkṣaayaṃ samārudya haristasminmahāraṇe |
tāmracūḍaṃ mahāsena stārakaṃ cāpyadhāvatām || 157 ||
[Analyze grammar]
lohitāṃbarasaṃvīto lohitasragvibhūṣaṇaḥ |
lohitākṣo mahābāhurhiraṇyakavacaḥ prabhuḥ || 158 ||
[Analyze grammar]
bhujena tolayañchaktiṃ sarvabhūtāni kampayan |
prāpya taṃ tārakaṃ prāha mahāseno hasanniva || 159 ||
[Analyze grammar]
tiṣṭhatiṣṭha sudurbuddhe jīvitaṃ te mayi sthitam |
suhṛṣṭaḥ kriyatāṃ loko durlabhaḥ sarvasiddhidaḥ || 160 ||
[Analyze grammar]
yatte suniṣṭhuratvaṃ ca dharme deveṣu goṣu ca |
tasya te praharāmyadya smara śastraṃ suśikṣitam || 161 ||
[Analyze grammar]
evamukte guhenātha nivṛttasyāsya bhārata |
tārakasya śirodeśātkāpi nārī viniryayau || 162 ||
[Analyze grammar]
tejasā bhāsayaṃtī tamadha ūrdhvaṃ diśo daśa |
dṛṣṭvā nārīṃ guhaḥ prāha kāsi kasmācca nirgatā || 163 ||
[Analyze grammar]
nāryuvāca |
ahaṃ śaktirguhākhyātā bhūtaleṣu sadā sthitā |
anena daityarājena mahatā tapasārjjitā || 164 ||
[Analyze grammar]
sureṣu sarveṣu vasāmi cāhaṃ vipreṣu śāstrārtharateṣu cāham |
sādhvīṣu nārīṣu tathā vasāmi vinā guṇānnāsmi vasāmi kutracit || 165 ||
[Analyze grammar]
tadasya puṇyasaṃghasya saṃprāptodyāvadhirguha |
tadenaṃ tyajya yāsyāmi jahyenaṃ viśvahetave || 166 ||
[Analyze grammar]
tasyāṃ tato nirgatāyāṃ daityaśīrṣaṃ vyakampayat |
kaṃpitaṃ cāsya taddehaṃ gatavīryo'bhavatkṣaṇāt || 167 ||
[Analyze grammar]
etasminnaṃtare śaktiṃ so'kṣipadgirijātmajaḥ |
ulkājvālā vimuñcaṃtīmatisūryāgnisaprabhām || 168 ||
[Analyze grammar]
kalpāṃbhodhisamunnādāṃ didhakṣaṃtīṃ jagadyathā |
tārakasyāṃtakālāya abhāgyasya daśāmiva || 169 ||
[Analyze grammar]
dāraṇīṃ parvatānāṃ ca sarvasattvabalādhikām |
utkṣipya tāṃ vinadyoccairamuñcatkupito guhaḥ || 170 ||
[Analyze grammar]
dharmaścedbalavāṃlloke dharmo jayati cetsadā |
tena satyena daityoyaṃ pralayaṃ yātvitīrayan || 171 ||
[Analyze grammar]
sā kumārabhujotsṛṣṭā durnivāryā durāsadā |
vibheda hṛdayaṃ cāsya bhittvā ca dharaṇiṃ gatā || 172 ||
[Analyze grammar]
niḥsṛtya jalakallolapūrvikā skaṃdamāyayau |
sa ca saṃtāḍitaḥ śaktyā vibhinnahṛdayosuraḥ |
nādayanvasudhāṃ sarvāṃ papātāyomukho mṛtaḥ || 173 ||
[Analyze grammar]
evaṃ pratāpya trailokyaṃ nirjitya bahuśaḥ surān |
mahāraṇe kumāreṇa nihataḥ pārtha tārakaḥ || 174 ||
[Analyze grammar]
etasminnihate daitye praharṣaṃ viśvamāyayau || 175 ||
[Analyze grammar]
vavurvātāstathā puṇyāḥ suprabhobhūddivākaraḥ |
jajvaluścāgnayaḥ śāṃtāḥ śāṃtā digjanitasvanāḥ || 176 ||
[Analyze grammar]
tataḥ punaḥ skaṃdamāha prahṛṣṭaḥ keśavo'rihā |
skaṃdaskaṃda mahābāho bāṇonāma balātmajaḥ || 177 ||
[Analyze grammar]
krauṃcaparvatamādāya devasaṃghānprabādhate |
so'dhunā te bhayādvīra palāyitvā nagaṃ gataḥ |
jahi taṃ pāpasaṃkalpaṃ krauṃcasthaṃ śaktivegataḥ || 178 ||
[Analyze grammar]
tataḥ krauṃcaṃ mahātejā nānāvyālavināditam |
śaktyā bibheda bahubhirvṛkṣairjīvaiśca saṃkulam || 179 ||
[Analyze grammar]
tatra vyālasahasrāṇi daityakoṭyayutaṃ tathā |
dadāha bāṇāṃ ca giraṃ bhittvā śaktirmahāravā || 180 ||
[Analyze grammar]
adyāpi chidraṃ tatpārtha krauṃcasya parivartate || 181 ||
[Analyze grammar]
yena haṃsāśca krauṃcāśca mānasāya prayāṃti ca |
hatvā bāṇaṃ mahāśaktiḥ punaḥ skaṃdaṃ samāgatā |
pratyāyāti manaḥ sādhorāhṛtaṃ prahitaṃ tathā || 182 ||
[Analyze grammar]
tato harīṃdrapramukhāḥ pratuṣṭuvurnanṛtuśca raṃbhāpramukhā varāṃganāḥ |
vādyāni sarvāṇi ca vādayaṃtastaṃ sādhusādhvityamarā jagurbhuśam || 183 ||
[Analyze grammar]
Other editions:
Also see the following editions of the Sanskrit text or (alternative) English translations of the Skandapurana Chapter 32
The Skanda-Purana
by G. V. Tagare (2007)
(23 Volumes) - Motilal Banarsidass Publishers Pvt. Ltd.
Buy now!
Skanda Purana (Hindi Translation)
by S. N. Khandelwal (2016)
(Set of 10 Books) - Chowkhamba Sanskrit Series Office
Buy now!
Skanda Purana in Bengali
by Navabharat Publishers, Kolkata (0)
স্কন্ধ পুরাণম: - (Set of 7 Volumes)
Buy now!
Skanda Purana in Kannada
by Vandana Book House, Bangalore (0)
ಶ್ರೀ ಸ್ಕಾಂದ ಮಹಾಪುರಣಂ: (Set of 25 Volumes)
Buy now!
Skanda Mahapurana (Gujarati)
by Sahitya Sangam, Ahemdabad (2017)
સ્કંદ મહાપુરાણ: (Condensed/Summary)
Buy now!
Shri Skanda purana (Malayalam)
by M.P. Pillai kaniyanthara (2015)
(Condensed/Summary) - Devi Book Stall, Kodungallur
Buy now!