Samarangana-sutradhara [sanskrit]
61,230 words | ISBN-10: 8171103022
The Sanskrit edition of the Samarangana Sutradhara including grammatical analysis. The Samarangana Sutradhara is an encyclopedic work on classical Indian architecture (Vastu Shastra). Alternative titles: Samaranganasutradhara, Samarāṅgaṇa Sūtradhāra (समराङ्गण सूत्रधार), Samarāṅgaṇasūtradhāra (समराङ्गणसूत्रधार).
Chapter 78: doṣaguṇanirūpaṇa
samarāṅgaṇasūtradhāra adhyāyasūcī |
atha doṣaguṇanirūpaṇaṃ nāmāṣṭasaptatitamo'dhyāyaḥ |
atha varjyāni rūpāṇi brūmahe'rcādikarmasu |
yathoktaṃ śāstratattvajñairgobrāhmaṇāhitārthibhiḥ || 1 ||
[Analyze grammar]
aśāstrajñena ghaṭitaṃ śilpinā doṣasaṃyutam |
api mādhuryasampannaṃ grāhyaṃ śāstravedibhiḥ || 2 ||
[Analyze grammar]
aśliṣṭasandhiṃ vibhrāntāṃ vakrāṃ cāvanatāṃ tathā |
asthitāmunnatāṃ caiva kākajaṅghāṃ tathaiva ca || 3 ||
[Analyze grammar]
pratyaṅgahīnāṃ vikaṭāṃ madhye granthinatāṃ tathā |
īdṛśīṃ devatāṃ prājño hi tārthaṃ naiva kārayet || 4 ||
[Analyze grammar]
aśliṣṭasandhyā maraṇaṃ bhrāntayā sthānavibhramam |
vakrayā kalahaṃ vidyānnatayāmivasaḥ kṣayam || 5 ||
[Analyze grammar]
nityamasthitayā puṃsāmarthasya kṣayamādiśet |
bhayamunnatayā vidyāddhṛdro gaṃ ca na saṃśayaḥ || 6 ||
[Analyze grammar]
deśāntareṣu gamanaṃ satataṃ kākajaṅghayā |
pratyaṅgahīnayā nityaṃ bhartuḥ syādanapatyatā || 7 ||
[Analyze grammar]
vikaṭākārayā jñeyaṃ bhayaṃ dāruṇamardhayā |
adhomukhyā śirorogaṃ tathānayāpi ca || 8 ||
[Analyze grammar]
etairupetā doṣairyā varjayettāṃ prayatnataḥ |
anyairapi yutāṃ doṣairarcāṃ brūmo'tha samprati || 9 ||
[Analyze grammar]
udbaddhapiṇḍikā sāsisāsi svāmino duḥkhamāvahet |
kukṣiṣṭiprāya durbhikṣaṃ rogān kubjārcitā nṛṇām || 10 ||
[Analyze grammar]
pāśvahīnā tu bhavati rājyasyāśubhadarśanī |
śālāyāsanayā sthānaṃ strīśra pratimayā bhavet || 11 ||
[Analyze grammar]
āsanālayahīnāyāṃ bandhanaṃ sthānavicyutiḥ |
nānākāṣṭhasamāyuktā yā caivāyasapiṇḍitā || 12 ||
[Analyze grammar]
sandhibhiḥ pravisahiryā sānarthabhayadā bhavet |
sambandhākṛṣṭalohena trapuṇā vā kadācana || 13 ||
[Analyze grammar]
dāruṇā ca tathaivoktā pratimāyāstu śāstravedibhiḥ |
sandhayaścāpi kartavyāḥ suśliṣṭāḥ puṣṭimicchatā || 14 ||
[Analyze grammar]
arcanāma dharādhena śāstradṛṣṭavidhānataḥ |
badhnīyāttāmralohena suvarṇarajatena vā || 15 ||
[Analyze grammar]
kṛtena keṇunā cānyathā stusāmabadvāvarujāvahā |
tasmātsarvaprayatnena sthapatiḥ śāstrakovidaḥ || 16 ||
[Analyze grammar]
kuryādarcāṃ yathānyāyaṃ suvibhaktāṃ pramāṇataḥ |
na kṣatā nopadigāṃ ca na ca vivarjitā || 17 ||
[Analyze grammar]
na pratyaṅgaiḥ prahīnaṃ ca ghāṇapādairnakhādibhiḥ |
subibhaktāṃ yathotsedhāṃ prasannavadanāṃ śubhām || 18 ||
[Analyze grammar]
nigūḍhasandhikaraṇāṃ samāyatimṛjusthitām |
īdṛśāṃ rāṇāyedarghāṃ pramāṇaguṇasaṃyutām || 19 ||
[Analyze grammar]
samopacitamāṃsāṅgāḥ puruṣāḥ syuḥ samāsataḥ |
pramāṇalakṣaṇayutā vastraratnavibhūṣitaḥ || 20 ||
[Analyze grammar]
kṣānta guṇān parikalpya ca doṣajāta- |
marcāṃ yathoditaguṇāṃ vidadhītā matūnyā ||
śiṣyatvametya vividhamupāsate'nye |
taṃ śilpinaḥ kṛtaghyeyaśca muhuḥ stuvanti || 21 ||
[Analyze grammar]
iti mahārājādhirājaśrībhojadevaviracite samarāṅgaṇasūtradhāranāmni vāstuśāstre doṣaguṇādhyāyo nāmāṣṭasaptatitamaḥ |
[Analyze grammar]
Other editions:
Also see the following editions of the Sanskrit text or (alternative) English translations of the Chapter 78: doṣaguṇanirūpaṇa
Samarangana Sutradhara of Bhojadeva
by Sudarshan Kumar Sharma (2007)
An Ancient Treatise on Architecture (In Two Volumes); With An Introduction, Sanskrit Text, Verse by Verse English Translation and Notes.
Buy now!
Samrangana Sutradhara: Treatise of Housing Architecture, Machines, Inconography and Dance
by Maharajdhiraj Shri Bhoj Dev (2011)
Sanskrit text with Hindi Transalation; Set of two volumes.
Buy now!