Rig Veda 4.42.1

Sanskrit text [Accents, Plain, Transliterated]:

मम॑ द्वि॒ता रा॒ष्ट्रं क्ष॒त्रिय॑स्य वि॒श्वायो॒र्विश्वे॑ अ॒मृता॒ यथा॑ नः । क्रतुं॑ सचन्ते॒ वरु॑णस्य दे॒वा राजा॑मि कृ॒ष्टेरु॑प॒मस्य॑ व॒व्रेः ॥
मम द्विता राष्ट्रं क्षत्रियस्य विश्वायोर्विश्वे अमृता यथा नः । क्रतुं सचन्ते वरुणस्य देवा राजामि कृष्टेरुपमस्य वव्रेः ॥
mama dvitā rāṣṭraṃ kṣatriyasya viśvāyor viśve amṛtā yathā naḥ | kratuṃ sacante varuṇasya devā rājāmi kṛṣṭer upamasya vavreḥ ||

English translation:

“Twofold is my empire, that of the whole kṣatriya race, and all the immortals are ours; the gods associate me with the acts of Varuṇa; I rule over (those) of the proximate form of man.”

Commentary by Sāyaṇa: Ṛgveda-bhāṣya

Twofold is my empire: mama dvitā rāṣṭram kṣatriyasya viśvayoḥ; an allusion to the military and regal order; all the immortals are ours: viśve amṛtā yathā naḥ, therefore he is king also over svarga; the gods associate me with the acts of Varuna: kratum sacante varuṇasya devā rājāmi kṛṣṭer upamasya vavreḥ: vavreḥ = rūpa, form;

Rājāmi = rājatiraiśvarya karmā

Details:

Ṛṣi (sage/seer): trasadasyuḥ paurukutsyaḥ [trasadasyuḥ paurukutsya];
Devatā (deity/subject-matter): ātmā;
Chandas (meter): nicṛttriṣṭup ;
Svara (tone/note): Swar;

Padapatha [Accents, Plain, Transliterated]:

मम॑ । द्वि॒ता । रा॒ष्ट्रम् । क्ष॒त्रिय॑स्य । वि॒श्वऽआ॑योः । विश्वे॑ । अ॒मृताः॑ । यथा॑ । नः॒ । क्रतु॑म् । स॒च॒न्ते॒ । वरु॑णस्य । दे॒वाः । राजा॑मि । कृ॒ष्टेः । उ॒प॒मस्य॑ । व॒व्रेः ॥
मम । द्विता । राष्ट्रम् । क्षत्रियस्य । विश्वआयोः । विश्वे । अमृताः । यथा । नः । क्रतुम् । सचन्ते । वरुणस्य । देवाः । राजामि । कृष्टेः । उपमस्य । वव्रेः ॥
mama | dvitā | rāṣṭram | kṣatriyasya | viśva-āyoḥ | viśve | amṛtāḥ | yathā | naḥ | kratum | sacante | varuṇasya | devāḥ | rājāmi | kṛṣṭeḥ | upamasya | vavreḥ

Multi-layer Annotation of the Ṛgveda

[Rigveda 4.42.1 English analysis of grammar]