Purushottama-samhita [sanskrit]
15,643 words | ISBN-13: 9788179070383
The Sanskrit text of the Purushottama-samhita, an ancient Vaishnava Agama, belonging to the Pancaratra tradition. Topics include the construction of temples, architecture, iconography, festivals (celebrations of deities and their exploits). Alternative titles: Puruṣottamasaṃhitā (पुरुषोत्तमसंहिता), Purushottamasamhita, Purusottamasamhita, Purusottama, Puruṣottama-saṃhitā (पुरुषोत्तम-संहिता), Śrīpuruṣottamasaṃhitā (श्रीपुरुषोत्तमसंहिता), Shripurushottamasamhita, Shripurushottama Sripurusottamasamhita, Sripurusottama.
Chapter 14
oṃ |
śrīpāṃcarātre puruṣottama saṃhitāyāṃ |
caturdaśodhyāyaḥ |
vāstuyāgavidhiḥ |
vāstu pūjāvasara nīrūpaṇaṃ |
vāstuyāgaṃ tataḥ kuryā dvāstunādhasya prītaye |
anarcate vāstunādhe kṛtaṃ karmāsuraṃbhavet. || 1 ||
[Analyze grammar]
tasmā dārabhya māṇeṣu devayāgādikarmasu |
prāgeva pūjaye dvāstuṃ tadvidhānaṃ bravīmite. || 2 ||
[Analyze grammar]
vāstu maṃḍala racanā |
bhūsūktena bhuvaṃ tatra govayenma vilepayet |
raktapītasitai śchūrṇaiḥ raṃgavallīḥ prakalpayet. || 3 ||
[Analyze grammar]
tasmi nnūtanavastreṇa maṃḍale taṃḍulaiḥkṛte |
karṣamātrasuvarṇena tadardhārthena vai punaḥ || 4 ||
[Analyze grammar]
vittaśāṭhyaṃ vinā kuryā dvāstoḥ pratikṛtiṃ budhāḥ |
ūrdhvagā daśarekhāsyu stiryagrekhāstathādaśa. || 5 ||
[Analyze grammar]
vilikhenmaṃḍale tasmin ekāśītipadaṃ bhavet |
pratimāśodhanavidhiḥ |
pratimāśodhanaṃ kuryā tpaṃcāmṛtarasaiḥ vṛdhak. || 6 ||
[Analyze grammar]
tasmīnmadhyapade vāstupratimāpūjanaṃ caret |
vāstoṣpatetimaṃtraudvau yathāśaktijapaṃcaret. || 7 ||
[Analyze grammar]
āyutaṃ vāsahasraṃ vā śata maṣpottaraṃtu vā |
kuṃbhasthāpanaṃ |
tasmi nneva pade paṃcatvaksallavasamanvitam. || 8 ||
[Analyze grammar]
sūtreṇa veṣṭitaṃ kūrcaṃ gaṃdhādibhi ralaṃkṛtam |
vāstukuṃbhaṃ samāvāhyakuṃbhetupratimāṃnyaset. || 9 ||
[Analyze grammar]
vāstupūjā |
prāṇapratiṣṭhāṃ kurvīta pūjaye dvāstu pūruṣam |
ṣoḍaśai rupacāraiśca dpātriṃśairvā yathākramam. || 10 ||
[Analyze grammar]
somamaṃṭapa nirmāṇaṃ maṃḍala racanā |
tatprācyā muttaraśyāṃ vā vidhiva tso mamaṃṭapam |
saṃsthāpya dhānyavastrādyai staṃḍulaiśca yathākramam. || 11 ||
[Analyze grammar]
tanmadhye ṣoḍacaśadaḷaṃ padmaṃ caiva sakarṇikam |
likhitvā padma mabhyarca ṣoḍaśai rupacārakaiḥ || 12 ||
[Analyze grammar]
kuṃbhasthāpanaṃ pratimāśodhanaṃ |
karṇikāyāṃ somakuṃbhaṃ sahetumaṇikūrcakam |
rajitapratimāṃ kṛtvā somaṃ karṣapramāṇataḥ. || 13 ||
[Analyze grammar]
paṃcagavyena saṃśodhya kuṃbhe vinyasya śāstrataḥ |
prāṇapratiṣṭhā arcanaṃca |
prāṇapratiṣṭhāṃ kurvīta somamaṃtraṃ samuccaran. || 14 ||
[Analyze grammar]
ṣoḍaśai rupacāraiśca somaṃ saṃpūjayedguruḥ |
brahmādyaṣṭa dikpālakārcana vithiḥ |
vāstu maṃḍalamadhyastha pada mārabhya bāhyataḥ. || 15 ||
[Analyze grammar]
iṃdrādyaṣṭapade brahman viriṃcīn nava cārcayet |
brahmajijñānamitivai maṃtraṃ japtyā guru ssvayam. || 16 ||
[Analyze grammar]
prajāpatiṃ vithātāraṃ brahmāṇaṃ kamalāsanam |
ajaṃ vidhiṃ śatānaṃdaṃ druhiṇaṃ viśvaretanam. || 17 ||
[Analyze grammar]
āvāhayā mītyuccāryapūjayetparameṣṭhinam |
tatpūrvapadaṣaṭketu māheṃdraṃtu samarcayet. || 18 ||
[Analyze grammar]
tadyāmyabadaṣaṭketu dharmarājaṃ samarcayet |
yamāyasoma mityeta nmaṃtraṃsamyaksamuccaran. || 20 ||
[Analyze grammar]
yamaṃ daṃḍadharaṃ kālaṃ kālāṃśaṃ ravinaṃdanam |
lulāyavāhanaṃ caiva padaṣaṭke samarcayet. || 21 ||
[Analyze grammar]
tatpaścā tpadaṣaṭketu yādasāṃ pati marcayet |
imammevaruṇetyeta nmaṃtreṇa vidhi vattataḥ. || 22 ||
[Analyze grammar]
varuṇaṃ makarārūḍhaṃ pāśapāṇiṃ pracetasam |
surūpiṇa mapāṃnnādhaṃ prādakṣiṇyena pūjayet. || 23 ||
[Analyze grammar]
kuberaṃ pūjayetṣaṭke cāpyāya śveticoccaran |
kuberaṃ yakṣarājaṃca dhaneśaṃ guhyakeśvaram || 24 ||
[Analyze grammar]
gadāpāṇiṃ dhanādhīśe padaṣaṭke samarcayet |
agniṃ dūtaṃ japitvādha dhūmaketuṃ hutāśanam. || 25 ||
[Analyze grammar]
saptajihvaṃ havyavāhaṃ āgneyāṃtu catuṣṭake |
mokṣaṇuṃ maṃtra muccāryanirutiṃ naravāhanam. || 26 ||
[Analyze grammar]
karburaṃ khaḍgahastaṃca nairutyāṃ tu catuṣṭake |
tato vāyuṃ samuccārya jagatprāṇaṃsamīraṇam. || 27 ||
[Analyze grammar]
mārutaṃ padamānaṃ ca vāyuvyāṃ ca catuṣṭake |
tamīśānaṃ samuccārya gaurīnādhaṃ maheśvaram. || 28 ||
[Analyze grammar]
īśānaṃ vṛṣabhārūḍhaṃ īśānyāṃtu catuṣṭake |
devatāvāhanaṃ |
īśānakoṇā dārabhya tadvahi ścārcayetsudhīḥ. || 29 ||
[Analyze grammar]
yasya nāmādibhi rmaṃtrai ssamaṃtrapraṇavādikaiḥ |
prādakṣiṇyena vidhiva ddvātriṃśatsu padeṣvapi. || 30 ||
[Analyze grammar]
īśānaṃ caiva parjanyaṃ jayaṃtāditya mevaca |
iṃdraṃca satyasaṃbādhaṃ bhṛśaṃ caivāṃtarikṣakam. || 31 ||
[Analyze grammar]
agniṃ ca tatra coṣṇāṃśuṃ pūṣāṇaṃ vitadhaṃ tathā |
yamaṃ grahakṣataṃ paścāt gaṃdharvaṃ bhṛṃgarājakam. || 32 ||
[Analyze grammar]
ṛṣiṃ ca niṛrutiṃ caivā dauvārika mataḥparam |
sugrīvaṃ puṣpadaṃtaṃ ca sarikṣnatyasuraṃ tadhā. || 33 ||
[Analyze grammar]
poṣaṇaṃ nāgajapanaṃ nāgamukhya mataḥ param |
guhyakaṃ caiva bhallāṭu somaṃ cānargaḷaṃ tathā. || 34 ||
[Analyze grammar]
dvātriṃśatkala śāvāhanaṃ |
aditiṃ sauradevaṃca tadbāhyeṣu ca pūjayet |
evaṃ pūjāṃca nirvṛtya sauvarṇā nadha rājitān || 35 ||
[Analyze grammar]
tāmrajā nvādhakalaśā syate dākalaśe ṣviti |
paṃcāmṛta samāyuktān paṃcatvakpaṃcapallavaiḥ. || 36 ||
[Analyze grammar]
saptamṛdbhissamāyuktānnavaratna samanvitān |
caturdaśauvadhīyuktā nnavaratna samanvitān. || 37 ||
[Analyze grammar]
dvātriṃśa tparita sthsāpya taṃtunā veṣṭaye ttataḥ |
aṣṭadi ṣvaṣṭakalaśā nvinyasya vidhivatkramāt. || 38 ||
[Analyze grammar]
prācyāṃ bahiḥ kumāraṃcadakṣiṇasyāṃtubhāskaram |
praticyāṃ jaṃbukaṃ deva mudīcyāṃ pilipiṃcakam || 39 ||
[Analyze grammar]
īśānyāṃdi gviśravasaṃ āgneyāṃ ca biḍālakam |
nairutyāṃ pūtanāṃcaiva vāyuvyāṃpāparākṣasīm. || 40 ||
[Analyze grammar]
pūjayetkalaśeṣvevaṃ nnāmamaṃtraiḥpṛdhak pṛdhak |
vāstuhomaṃ |
kuṃḍevā sthaṃḍile caiva saṃsthā pyāgniṃ tu deśikaḥ. || 41 ||
[Analyze grammar]
ithmādhānājyabhāgaṃtu kṛtvā śāstroktavartmanā |
vāstunādhaṃ tato dhyātvā kuṃḍamadhye yadhāvidhi. || 42 ||
[Analyze grammar]
āyutaṃvā sahasraṃvā śata maṣṭottaraṃ tu vā |
japāddaśāṃśamadhavā samidhājyacarūn hunet. || 43 ||
[Analyze grammar]
somamaṃtraṃtato hutvā śata maṣṭottaraṃ tuvā |
maṃṭapasthita devānāṃ ttattatpadasusaṃkhyayā. || 44 ||
[Analyze grammar]
samiccarughṛtai rhomaṃ kāraye tsarvasiddhaye |
śamyapāmārgakhadhira samidbhirhomamācaret. || 45 ||
[Analyze grammar]
parivārān tato sarvadevatān ssasvamaṃtrakauḥ |
samidhājyacarūnhutvāpūrṇāhutyaṃtamācaret |
vāstunādhādhidevānāṃ baliṃ dadyā dvidhānataḥ || 46 ||
[Analyze grammar]
vāstukuṃbha statoyeva yāgamaṃṭapabhūmiṣu |
aghamarṣaṇasūktena śecaye dvāstukhuddhaye. || 47 ||
[Analyze grammar]
Other editions:
Also see the following editions of the Sanskrit text or (alternative) English translations of the Purushottama-samhita Chapter 14
The Pancaratra Agamas (an Introduction)
by Swami Harshananda (2002)
[Publisher: Ramakrishna Math, Bangalore]
Buy now!