Purushottama-samhita [sanskrit]
15,643 words | ISBN-13: 9788179070383
The Sanskrit text of the Purushottama-samhita, an ancient Vaishnava Agama, belonging to the Pancaratra tradition. Topics include the construction of temples, architecture, iconography, festivals (celebrations of deities and their exploits). Alternative titles: Puruṣottamasaṃhitā (पुरुषोत्तमसंहिता), Purushottamasamhita, Purusottamasamhita, Purusottama, Puruṣottama-saṃhitā (पुरुषोत्तम-संहिता), Śrīpuruṣottamasaṃhitā (श्रीपुरुषोत्तमसंहिता), Shripurushottamasamhita, Shripurushottama Sripurusottamasamhita, Sripurusottama.
Chapter 13
oṃ |
śrīpāṃcarātre śrīpuruṣottama saṃhitāyāṃ |
trayodaśodhyāyaḥ |
aṃkurāropaṇavidhi |
aṃkurārpaṇaṃ |
ślo. grāmapadrakṣiṇenaiva aṃkurārpaṇa maṃṭapam |
praviśya caṃdanārdrāṇi sūtrāṇi sphālaye dguruḥ. || 1 ||
[Analyze grammar]
maṃḍala racanā |
prāgāyatāni prathamaṃ ṛjūnidvādaśasphuṭam |
udagāyatasūtrāṇi daśapaṃcaca kalpayet. || 2 ||
[Analyze grammar]
vīdhyarthaṃ mārjaye ttatra ṣaṭtriṃśatkoṣṭakāni ca |
madhyadvādaśake tatra ghaṭikāsthāvaye tkramāt. || 3 ||
[Analyze grammar]
pūrvavadghaṭikā ścaiṃdre vāruṇyāṃtu ghaṭānyaset |
āgneye nairute yāmye pālikāḥ pūrvavanyaset. || 4 ||
[Analyze grammar]
vāyuvyaiśānyasomeṣu śarāvā npūrvava nyaśet |
dhānyapīṭha prakalpanaṃ |
pātrāṇā madhivāsārdhaṃ vrīhibhiḥ staṃḍulaistilaiḥ. || 5 ||
[Analyze grammar]
pīṭhīni kalpanīyāni pratyekaṃ mūlavidyayā |
pānikāghaṭikā caivā śarāvaṃ ca tridhā matam. || 6 ||
[Analyze grammar]
pālika ghaṭika śarāva lakṣaṇāni |
sauvarṇaṃ rājitaṃ caiva tāmrajaṃ mṛṇmayaṃ tuvā |
pālikāmukhavistāraṃ ṣoḍaśāṃguḷa mucyate. || 7 ||
[Analyze grammar]
śarāvāṇāṃ mukhaṃ kuryāddvādaśāṃguḷavistṛtam |
caturdikthsitavaktrāṇāṃ vistṛtaṃ caturaṃgulam. || 8 ||
[Analyze grammar]
ghaṭānāṃ mathyamaṃ vaktraṃ vistāreṇa ṣaḍaṃguḷam |
sarveṣāṃ pādapīṭhasya vistṛtistu daśāṃguḷam. || 9 ||
[Analyze grammar]
caturaṃguḷa monnatyaṃ aṃguḷaṃ kaṃṭha miṣyate |
duttūrapuṣpasadṛśaṃ vaktra maṃbhojasannibham. || 10 ||
[Analyze grammar]
utcedhaḥ pālikānāṃ tu paṃcaviṃśāguḷaṃ smṛtam |
dvāviṃśatirghaṭānāṃ tu śarāvāṇāṃ tu viṃśatiḥ || 11 ||
[Analyze grammar]
etallakṣaṇayuktāni pātrāṇyānīya deśikaḥ |
pālikādisthāpanavidhiḥ |
mūlamaṃtreṇa saṃprokṣya dūrvā maśvaddhapatrakam. || 12 ||
[Analyze grammar]
śirīṣaṃ sahadevīṃ ca tatkaṃṭheṣu ca baṃdhayet |
taṃtuṃ ta nveti maṃtreṇa sūtreṇa pariveṣṭitam. || 13 ||
[Analyze grammar]
bhūmirbhūmneti maṃtreṇa tribhāsaṃ nikṣipenmṛdam |
yadhoktatattasthāneṣu ghaṭikāḥ parameṣṭhinā. || 14 ||
[Analyze grammar]
brahmajijñānamaṃtreṇa ghaṭī nmadhye vinikṣipet |
yata iṃdreti maṃtreṇa ghaṭadvādaśakaṃ nyaset. || 15 ||
[Analyze grammar]
aiṃdre pade tathāgneye tvamagneriti maṃtrataḥ |
pālikā sthāsyayāmyetu yamāyasomamaṃtrataḥ. || 16 ||
[Analyze grammar]
mūṣaṇuḥparamaṃtreṇa nairutyāṃ pālikā nyaset |
tatvāyaumīti vāruṇyāṃ pūrva vadghaṭikā nyaset. || 17 ||
[Analyze grammar]
śarāvānnikṣipe dvāyā vāyumaṃtreṇa deśikaḥ |
uttare somamaṃtreṇa śarāvānpūrvaṃ nyaset. || 18 ||
[Analyze grammar]
īśāna manuvāraudreśarāvānnikṣipe tkramāt |
pālikāsu yaje dviṣṇuṃ ghaṭikāsu caturmukham. || 19 ||
[Analyze grammar]
śarāveṣu śivaṃ dhyātvā samāvāhya prapūjayet |
pālikānā maṣṭadikṣu kalaśā nvinyasetkramāt. || 20 ||
[Analyze grammar]
thānyarāśiṣu saṃsthāpyaṃ dikpālānprūjayettataḥ |
toraṇadhvajadevādīn samāvāhya tato guruḥ || 21 ||
[Analyze grammar]
somakuṃbhasthāpanaṃ |
pātrāṇāṃ paścimasthāne daśadroṇapramāṇataḥ |
thānyarāśau vinikṣipya dhṛvaṃta itimaṃtrataḥ || 22 ||
[Analyze grammar]
somakuṃbhaṃ nyasettasmīnvāsasā śeṣṭyapūrayet |
gaṃdhodakena paṃcatva kpaṃcaratnāni vinyanet. || 23 ||
[Analyze grammar]
nuvarṇanirmitaṃ somaṃ tasmi nnāvāhya pūjayet |
nivedya pāyāsānnaṃca somakuṃbhasya cottare. || 24 ||
[Analyze grammar]
karakaṃ vinyase ttasmin hetirājaṃ samarcayet |
karakakuṃbhasthāpanaṃ |
mudgādiveṇubījāṃtaṃ trayodaśa manuttamam. || 25 ||
[Analyze grammar]
dhānyaprakṣāḷanaṃ |
mudganarṣapanīvāra śiṃbamāṣayava stadhā |
priyaṃgu ścaṇakasyāma guḷuddhāṃśca taddhā tilān. || 26 ||
[Analyze grammar]
vrīhiveṇuśca thānyāni payobhiḥ kṣāḷayetsudhīḥ |
navadhānyāni |
tilamudgayavavrīhi māṣagodhūmanarṣapāḥ. || 27 ||
[Analyze grammar]
caṇako rājamāṣaśca navadhānyāḥ prakīrtitāḥ |
bījapātrāsthānaṃ |
navadhānyāni vā yadvā trayodaśa madhāpivā. || 28 ||
[Analyze grammar]
aṃkurāropaṇārdhaṃ tu saṃgrahaॆllohabhājane |
tatpātraṃ taṃḍulepīṭhe navadroṇa mite nyaset. || 29 ||
[Analyze grammar]
bīyādhidevātāvāhanaṃ |
ācāryo viṣṇugāyatyrā bījādhīśā nadhārcayet |
mudgāṇā madhipaṃ viṣṇuṃ sarṣapāṇāṇāmūmāpatim. || 30 ||
[Analyze grammar]
nīvārāṇāṃ jagatprāṇaṃ śiṃbānāṃ hari riṣyate |
māṣāṇāṃ yakṣarājaṃca yavānāṃbrahmadaivatam. || 31 ||
[Analyze grammar]
priyaṃgūṇāṃ mahāsenaṃ caṇakānāṃ bṛhaspatim |
śyāmākānāṃ śriyaṃ devīṃkuḷudthānāṃtukacchapam. || 32 ||
[Analyze grammar]
etaddhānyādhipā npūjya payobhiḥ kṣāḷaye tsudhīḥ |
bījābhimaṃtraṇaṃ |
yājātā iti maṃtreṇa bījānā mabhimaṃtraṇam. || 33 ||
[Analyze grammar]
tatpātraṃ mūrthni śiṣyasya nyasyavāditranisvanaiḥ |
devāgāraṃ parikrama prādakṣiṇyena vaipunaḥ || 34 ||
[Analyze grammar]
tadbhājanaṃ vinikṣipya navavastreṇa chādayet |
aṃkurārcaṇa homavidhiḥ |
puṇyāhaṃ tatra kurvīta kuṃḍe vā sthaṃḍilepi vā || 35 ||
[Analyze grammar]
agniṃ saṃsthāpya vidhivanmūlamaṃtreṇa deśikaḥ |
samidhājyacarū nhutvānṛsūktena caruṃ hunet. || 36 ||
[Analyze grammar]
somamaṃtreṇa juhuyā dājye nāṣṭottaraṃ śatam |
saṃpātājyena saṃspṛsya sparśamaṃtreṇapālikāḥ || 37 ||
[Analyze grammar]
ājyaśeṣaṃ bījapātre nikṣipya japa mācaret |
śatavāraṃ vidhormaṃtraṃ tato viprābhyanujñayā. || 38 ||
[Analyze grammar]
bījāvāpanaṃ |
muhūrte śobhane bījā nvāpaye tpālikādiṣu |
brahmeṃdrāgni krameṇaiva dvādaśākṣaravidyayā. || 39 ||
[Analyze grammar]
ūdhṛtāsīti maṃtreṇa mṛdbhirācchādayetkramāt |
somakuṃbhastato yeva siṃce dabliṃgamaṃtrakaiḥ || 40 ||
[Analyze grammar]
pāvamānādisūktaiśca dikṣudadyā dbaliṃtataḥ |
yāgāṃtaṃ somakuṃbhasya pūjanaṃ ca nivedanam. || 41 ||
[Analyze grammar]
kumudādigaṇebhyaśca baliṃ dadyāddivāniśam |
dīpān rakṣe danirvāṇā nyāvatkarmāvasānakam. || 42 ||
[Analyze grammar]
Other editions:
Also see the following editions of the Sanskrit text or (alternative) English translations of the Purushottama-samhita Chapter 13
The Pancaratra Agamas (an Introduction)
by Swami Harshananda (2002)
[Publisher: Ramakrishna Math, Bangalore]
Buy now!