Padma-samhita [sanskrit]
80,291 words
The Sanskrit text of the Padma-samhita: an ancient Vaishnava Agama canon of literature, belonging to the Pancaratra tradition.
Chapter 6
pādmasaṃhitāyām |
ṣaṣṭho'dhyāyaḥ |
brahmāḥ |
sarvataḥ pāṇipādādi brahmaṇo rūpamiritam |
arūpasyāpi tatsarvaṃ kathayasva yathātatham || 1 ||
[Analyze grammar]
bhagavatassarvataḥ pāṇu pādāditya nirvacanam |
śrībhagavān |
carācaramidaṃ kṛtsnamākṣiptaṃ paramātmanā |
yatastatsarvapāṇitvaṃ tasya lakṣaṇamucyate || 2 ||
[Analyze grammar]
deśakālā viśeṣeṇa saṃyuktaṃ parameṣṭhinā |
yaugapadyena satataṃ sarvataḥ pātprabhustṛtaḥ || 3 ||
[Analyze grammar]
tiryagūrdvamadhaścoccairgatvā bhāsayate jagat |
raviryathā tathā kṛtvā viśvataścakṣurucyate || 4 ||
[Analyze grammar]
sarvaṃ purasthsitaṃ tasya vastujātaṃ yata stataḥ |
viśvato mukhatā tasya brahmaṇaḥ kamalāsana || 5 ||
[Analyze grammar]
jñānendhiyāṇi sarvāṇi śrūyante śira uttamam |
tathā jñānāśrayatvena jñeyassarvaśirāḥ prabhuḥ || 6 ||
[Analyze grammar]
vidūramavidūrasthaṃ tathā vyavahitetare |
śṛṇoti śabdasaṅghātaṃ tenāsau sarvataśśravāḥ || 7 ||
[Analyze grammar]
bhinno vahnirayaḥ piṇḍādabhinna ina dṛśyate |
tadvadvyaktādbhahirbhūto vyaktamāvṛtya tiṣṭhati || 8 ||
[Analyze grammar]
ādarśe nirmale yadvadantasthā pratiyātanā |
dṛśyate tatra tadvatsyādvibhoravyaktarūpatā || 9 ||
[Analyze grammar]
ādarśo nirmalo yadvanmalinena tirohitaḥ |
nendriyādhīnavijñāno rūpādiṣu caturmukha |
bhagavānamuto hetossarvajñaḥ kathato budhai || 10 ||
[Analyze grammar]
parameṇa mahatvena saṃyogātparamātmanaḥ |
vyāpitvamucyate viṣṇorīśvarasya manīṣibhiḥ || 11 ||
[Analyze grammar]
maharṣibhiḥ |
anāditva majatvena tathai vānantatā vibhoḥ |
parokṣatvena sarveṣāmapadityucyate nṛbhiḥ || 12 ||
[Analyze grammar]
asaṃvidvaṣayo brahman gandhaḥ puṣpādike yathā |
tribhirguṇairabaddhopi baddhavatteṣu tiṣṭhati || 13 ||
[Analyze grammar]
yathā puṣkāraparṇeṣu svacchamambhaḥ pratiṣṭhitam |
antarbahirabhivyāpya tiṣṭhityeko mahārṇave || 14 ||
[Analyze grammar]
nimagnasyeva kumbhasya bahirantarapāṃ sthitiḥ |
parakṣetrakṣayoraikyamātmano śśruticoditam || 15 ||
[Analyze grammar]
kṣetrakṣasyāsyabāhulyaṃ dehabhedātpratīyate |
ekasyaivahi bimbhasya darpaṇeṣu yathā tathā || 16 ||
[Analyze grammar]
bhūtādi pañcapaṅghātaṃ kṣetraṃ tatra vyavasthitaḥ |
jīvoyastaṃ viduḥ prājñāḥ kṣetrajñaṃ parasaṃjñitam || 17 ||
[Analyze grammar]
abuddhibodhyamaspaṣṭaṃ vyaktasyopari viṣṭhitam |
parātparataraṃ viṣuṃ sūrayo jñānacakṣuṣā || 18 ||
[Analyze grammar]
avyaktopari |
vidantina tamajñānāt jñānagocaramakṣaram |
parasya vyāpino dehacalanādyā na vibhramaḥ || 19 ||
[Analyze grammar]
yathā ghaṭasthamākāśaṃ nīyamāne ghaṭe matiḥ |
yātīti vastuto naiva bhedausti parajīvayoḥ || 20 ||
[Analyze grammar]
padmapatrasahasreṣu sūcībhinneṣvanu kramāt |
sūkṣmatvātkālabhedastu yathā naivopalabhyate || 21 ||
[Analyze grammar]
tathaiva paramātmāyāṃ nāmnāṇuḥ parikīrtitaḥ |
dūrasthamajñāḥ paśyanti hṛtvadme viṣṭhitaṃ sadā || 22 ||
[Analyze grammar]
vijñānāt. vijñātaḥ |
vitatya vāyurākāśaṃ yathaika stiṣṭhati prabhuḥ |
tathā carācaraṃ viśvaṃ vyāpya tiṣṭhatyajassvayam || 23 ||
[Analyze grammar]
sraṣṭuṃ saṃhartumīśāno raśmīnabhyudito raviḥ |
yathā tathā jagatsarvaṃ sraṣṭu hartuṃ prabhurhariḥ || 24 ||
[Analyze grammar]
kvacit kośe ayaṃ ślokaḥ svaṃparam ityasmādanantaraṃ dṛśyate. varṇaiḥ ityādyarddhaṃca nā sti |
svaṃ paraṃ cāpi viṣayaṃ prakāśayati cidghanaḥ |
yathā pradīpassvasyāpi ghaṭādeśca prakāśakṛt || 25 ||
[Analyze grammar]
varṇaissitādibhirhīnasta dvadbhāsayate hariḥ |
ṣaḍbhirguṇai ranvita tvāt jñānādibhiranavyagaiḥ || 26 ||
[Analyze grammar]
tadvānadhyāsyate |
bhagavān kathitassadbhiḥ paramātmā jaganmayaḥ |
dadhni sarpi stile tailaṃ mādhuryaṃ ca guḍādiṣu || 27 ||
[Analyze grammar]
abhinnaṃ tasvato dvavyādamūrtaṃ tatra ca sthitam |
upalambhana sāmarthyāddṛśyate na tadīkṣyate || 28 ||
[Analyze grammar]
sānnidyāt |
ajopyamūrtassa rveṣāmantarātmā paraḥ pumān |
jñānināṃbhāvanāyogādupalabhdhipathaṃ gataḥ || 29 ||
[Analyze grammar]
brahmāḥ |
carāca reṣu sarveṣu yadvastu vyāvya viṣṭhitam |
amūrtamapṛthagbhūtaṃ svasaṃ vedyaṃ vidanti ke || 30 ||
[Analyze grammar]
amūrtaṃ ca pṛthagbhūtam |
vidyayābhagavanmahyaṃ tānācakṣva yathātatham |
pañcarātravidhidīkṣitānāṃ viṣṇumāyo ttaraṇam |
śrībhagavān |
pañcarātroktamārgeṇa yo dīkṣāṃ cakrama़ṇḍale |
kṛtvā samarcanaṃ viṣṇoḥ dviṣaṭkākṣaravidyayā || 31 ||
[Analyze grammar]
ārādhayanti śāstroktavidhinā deśikottamāḥ |
teṣāṃ hṛdambuje sākṣādāvi rāsaiparaḥ pumān || 32 ||
[Analyze grammar]
taranti viṣṇumāyāṃ te na tarantītare janāḥ |
brahmāḥ |
vastu sākṣātkṛtaṃ kīdṛglakṣaṇaṃ tasya kīdṛśam |
bhagavan kathyatāṃ sarvaṃ mayi cedastyanugrahaḥ || 33 ||
[Analyze grammar]
vastusākṣātkṛtiḥ |
nididhyāsitavastu svarūpam |
śrībhagavān |
vālāgraśatabhāgasthaṃ pradhāna puruṣātmakam |
gamanāgamanairhīnamaṇiṣṭhaṃ tadaṇopari || 34 ||
[Analyze grammar]
mahiṣṭhaṃ mahato vastu paramānandavigraham |
vṛddhikṣayavinirmaktaṃ sarvagaṃ saṃvidātmakam || 35 ||
[Analyze grammar]
sadrūpaṃ praṇavā vedyamapratarkyaṃ pramāṇavat |
evaṃ vastu ca kāṃkṣante hṛdaye yoginassadā || 36 ||
[Analyze grammar]
vedyaṃ pratarkapraṇavānvitam. tejaḥ puñjamivābhāti rūpaṃ sakalaniṣkalam |
saccidānandarūpādi rūpāṃ niṣkalasaṃjñitam || 39 ||
[Analyze grammar]
tejaḥ ruñcaṃ sapādādirūpam |
prakṛti vikṛti nirūpaṇam |
prakṛtirvikṛtiśca sve sva rūpe paramātmanaḥ |
satvādiguṇasaṃghātaḥ prakṛtirvikṛtiḥ punaḥ || 40 ||
[Analyze grammar]
puruṣaḥ paramātmākhyasteneyaṃtriguṇātmikā |
maramātmā dhiṣṭhitāyāḥ prakṛterjagatsargādiḥ |
adhiṣṭhitā jagastarvaṃ prasūte cetanātmakam || 41 ||
[Analyze grammar]
saṃharatyapi tatsarvaṃ niyogā deva tasya sā |
saparamātmā nārāyaṇaḥ |
eka eva paro devo nānāśakti samanvitaḥ || 42 ||
[Analyze grammar]
karoti sargasaṃhārau sa ca nārāyaṇassmṛtaḥ |
nānāthikkaiḥ puradvārairyathā puranivāsinaḥ || 43 ||
[Analyze grammar]
navadvāraiḥ |
antarviṃśanti yadvacca puruṣāḥ puruṣaṃ param |
upāsakā viśantyantarvidyayā parayā sadā || 44 ||
[Analyze grammar]
viśantyanyetanmayyā |
{ brahmarandhrādiṣu rukmābhatvādiguṇaviśiṣṭa brahmasvarūpa dhyāturdagdha kalmaṣasya brahmaprāptiḥ} |
jyotirmaṇḍalamadhyasthaṃ rukmābhaṃ puruṣaṃ paraṃ |
hṛtpadmakarṇikārūḍhaṃ śaṅkhacakragadādharam || 45 ||
[Analyze grammar]
caturbhujaṃ bhāvayanti sthāneṣveteṣu yoginaḥ |
brahmarandhre bhruvormadhye nabhicakregalāvaṭe || 46 ||
[Analyze grammar]
bhāvarūpamayoginaḥ |
jīhvāgre dālumadhye ca bhāvayanto yatendriyāḥ |
pūrvajanmakṛtaṃ karma dagdhvā yānti sanātanam || 47 ||
[Analyze grammar]
niṣkāmakarmiṇāmanyeṣāmapi brahmaprāptikathanam. |
viṣṇorārādhanaparāḥ pañcakālaparāyaṇāḥ |
aṣṭāṅgayoga siddhāśca dvādaśākṣaracintakāḥ || 48 ||
[Analyze grammar]
niṣṭhāśca |
vāśudevaśrayā martyā vāsudeva parāyaṇāḥ |
sarvapāpaviśuddhāśca yānti brahma sanātanam || 49 ||
[Analyze grammar]
javatodivaḥ |
muktātma paramātmanossadṛṣṭāntaṃ bhedagarbhābhedanirūpaṇam |
varṣadhārāḥ pṛthagbhūtāḥ patantyo divi meghataḥ |
bhūmāvaikyaṃ yathā yānti tadvadbrahmaṇi yoginaḥ || 50 ||
[Analyze grammar]
arṇo nadīnāṃ bahṛdhā tatsvarūpādi bhedavat |
sarorūpādi |
praviṣṭaṃ vāridhervāri nodakādvyatiricyate || 51 ||
[Analyze grammar]
tathaiva brahmaṇi pare muktātmāvaścaturmukha |
ekībhāvena tiṣṭhanti tatsālokyaṃ yathā bhavet || 52 ||
[Analyze grammar]
etadrahasyamuditaṃ niṣatsūpaniṣatsu ca |
yogaḥ prakāśitastubhyaṃ mayā kamalasambhava || 53 ||
[Analyze grammar]
Other editions:
Also see the following editions of the Sanskrit text or (alternative) English translations of the Padma-samhita Chapter 6
Satvata Samhita (Set of 2 Volumes)
by Dr. Bhasyam Swamy (2005)
1527 pages; सात्वत संहिता [Publisher: Academy of Sanskrit Research, Melkote]; ASIN: B00V540B1I
Buy now!