Padma-samhita [sanskrit]

80,291 words

The Sanskrit text of the Padma-samhita: an ancient Vaishnava Agama canon of literature, belonging to the Pancaratra tradition.

| dvitīyo'dhyāyaḥ |
grāmādīnāṃ lakṣaṇam |
krāmādīnāṃ caturvarga phaladānāṃ yathākramam |
svarūpaṃ tatra bhedaṃ ca vakṣyāmi tava sāmpratam || 1 ||
[Analyze grammar]

brahmaṇādivarṇānāṃ vāsasthānasya samākhyābhedaḥ |
vasanti brāhmaṇā yatra sthāne grāmassa ucyate |
agrahāraśca tasyaina nāmadhe yamiti smṛtam || 2 ||
[Analyze grammar]

vasantavādvijā yatra grāme sthānaṃ taducyate. patākaṃ ca padmaṃ ca śrīpratiṣṭhitam || 4 ||
[Analyze grammar]

grāmādi ṣu prabhedo'sau śruṇu te ṣāṃ ca lakṣaṇam |
parākaṃ ca tato bhūtvā saumyavīdhyā tu nirgamaḥ || 8 ||
[Analyze grammar]

evaṃ prakalpito grāmassvastikāhvaya iṣyate |
evameva tu sarveṣāṃ grāmādīnāṃ tu nirgamaḥ || 9 ||
[Analyze grammar]

tataḥ prokto |
prastaragrāmaḥ |
dvicatuḥ pañcaṣaṭsapta vīdhayaścedudaṅmukhāḥ |
prāṅmukhaistu tribhiryuktaḥ prastaraḥ parikīrtyate || 10 ||
[Analyze grammar]

prapīrṇakagrāmaḥ |
pūrvāgra muttarāgraṃ ca rathyābhistisṛbhiryutam |
prakīrṇakamidaṃ jñeya mabhipretārthasādhanam || 11 ||
[Analyze grammar]

sandyāvartagrāmaḥ |
vūrve tu dakṣiṇe caiva paścime cottare tathā |
grāmasya nirgamaścaiva caturdikṣu vidhīyate || 12 ||
[Analyze grammar]

trayodaśādyairvīdhībhi rektekamadhikaṃ bhavet |
nandyāvartaṃ bhavetpañca pañcabhiḥ prāṅmukhai ryutam || 13 ||
[Analyze grammar]

patākagrāmaḥ |
aṣṭādāśādhyairekaikaṃ vardhate pañcabhistathā |
udaṅmukhaiḥ patākam syāt prāṅmukhaiṣṣaḍbhireva ca || 14 ||
[Analyze grammar]

padmagrāmaḥ |
trayoviṃśativīdhīnā mādyaiḥ pañcāpyudaṅmukhaiḥ |
naptabhiḥ prāñmukheryuktaṃ padmagrāma mudāhṛtam || 15 ||
[Analyze grammar]

śrīpratiṣṭhitagrāmaḥ |
aṣṭāviśativīdhīnāṃ pūrvābhiścā pyudaṅmukhaiḥ |
aṣṭabhiḥ prāṅmukhairyuktaṃ śripratiṣṭhita mucyate || 16 ||
[Analyze grammar]

grāmādivāstu bhūmivibhāgaḥ |
evamaṣṭā vidhāḥ proktā grāmādīnāṃ samānataḥ |
grāmādiṃ pañcadhā kṛtvā bhāgamekaṃ bahistyajet || 17 ||
[Analyze grammar]

brāhmaṃ daivaṃ mānuṣaṃ ca paiśācamiti tatpunaḥ |
catuṣṭayīṃ vijānīyādbhāgānāṃ tatra daivike || 18 ||
[Analyze grammar]

mitaratpunaḥ |daivikādibhūvibhāgeṣu parikalpanīya dhiṣṭhyāni |
mānuṣe ca dvijātīnāṃ gṛhāṇi parikalpayet |
peśāce dai vadhiṣṇyāni dikṣvaṣṭāsu ca madhyame || 19 ||
[Analyze grammar]

grāmādibhedena garbhanyāsasthānabhedaḥ |
grāmasya garbhavinyāso dvijānāṃ sthāpanātpurā |
madhye kuryāt purāṇāṃ tu diśyaindadryāṃ pattaneṣu ca || 20 ||
[Analyze grammar]

madhyaninyāsaḥ. mṛdaṃ tathā || 21 ||
[Analyze grammar]

tathā mṛdaḥ |
bhājane lohaje kṛtvā dārave mṛṇmaye'pivā |
upoṣitaśśucissnātvā navavastrottarīyakaḥ || 22 ||
[Analyze grammar]

rātrau muhūrte samprāpai garbhādhānaṃ samācaret |
ādāya bhājanaṃ paścātsvamātmānaṃ hariṃ smaret || 23 ||
[Analyze grammar]

dhyātvā tu vasudhāṃ devīṃ mantrametamudīrayet |
vasudhāprārthanamantraḥ |
sarvabhūtadhare kānte parvatastana maṇḍite || 24 ||
[Analyze grammar]

samudraparidhānīye devi garbhaṃ samāśraya |
mudrite |
nyastagarbharakṣā |
śvabhraṃ mṛdbhistatassamya kpūrayitvā samantataḥ || 25 ||
[Analyze grammar]

pañcarātraṃ trirātraṃ vā rakṣāṃ kuryādatandhritaḥ |
acāryadakṣiṇā |
śataniṣkaṃ tadardhaṃ vā tadardhamathavāpi vā || 26 ||
[Analyze grammar]

śraddhayā dakṣiṇāṃ dadyādācāryāyāgrahārakṛt |
dviguṇaṃ triguṇaṃ niṣkaṃ purādau dakṣiṇā smṛtā || 27 ||
[Analyze grammar]

garbhanyāsānantaraṃ dvijānāṃ gṛhe saṃveśaḥ |
garbhanyāse kṛte paścāt dvajān saṃveśayedgṛhe |
vāstu devasthāpanam |
vāstudevān yathānyāyaṃ krameṇa sthāpayetsudhīḥ || 28 ||
[Analyze grammar]

pañcamūrterharergāmādau |
sthāpane pañcayajñādi sāphalyam |
sthāpayedgrāmamadhye tu pañcamūrtimayaṃ harim |
viprāṇāṃ pañcayajñoyameva sāphalyamaśnute || 29 ||
[Analyze grammar]

sākalya |
cāturāśramyasaṃddhyardhaṃ caturmūrtimathāpi vā |
sarvārthamekamūtiṃ vā grāmamadhye samarcayet || 30 ||
[Analyze grammar]

yoginaṃ bhoginaṃ vāpi kārayedacyutaṃ prabhum |
āsīnaṃ vā śayānaṃ vā tiṣṭhantaṃ vā samarcayet || 31 ||
[Analyze grammar]

sṛṣṭikṛdbhogaśayanaṃ devadevasya kīrtyate |
saṃhāraṃ bhogaśayanam tathā sanaharervapuḥ || 32 ||
[Analyze grammar]

jāmadagnyaṃ nārcayet |
viśvarūpadharaṃ devaṃ jāmadagnyaṃ ca nārcayet |
ālayadvārāṇāṃ digbhedena phalabhedaḥ |
prāgdvāraṃ sukhadaṃ viddhi paścimaṃ puṣṭivardhanam || 33 ||
[Analyze grammar]

śubhadam |
dhanadaṃ cottaraṃ dvāraṃ yāmyaṃ ca mokṣadam |
bhāskarādīnāṃ sthānadvāra nirūpaṇam |
aindretu bhāskarasthānaṃ pratyagdvāraṃ tu kalpayet || 34 ||
[Analyze grammar]

pāvake madanasthānaṃ pratyagdhvāraṃ prakalpayet |
subrahmaṇyasya yāmye syātpūrvadvārani ketanam || 35 ||
[Analyze grammar]

nairṛte vighna rāhasya pūrvadvāraṃ prakalpayet |
vāruṇyāṃ sthāpayedvīṣṇuṃ śrībhūmisahitaṃ sthitam || 36 ||
[Analyze grammar]

āsīnaṃ vā śriyo petaṃ garuḍārūḍhameva vā |
viśvarūpadharaṃ bhogaśayanaṃ vā prakalpayet || 37 ||
[Analyze grammar]

prāṅmukhaṃ tu prakurvīta paścime viṣṇumandiram |
paścime tu śrīyasthsānamatha vā kalpayedbhudhaḥ || 38 ||
[Analyze grammar]

vāyavyāṃ prāṅmukhaṃ sthānaṃ durgāyai parikalpayet |
dhānadaṃ cottare sthānaṃ jṛmbhalādisamanvitam || 39 ||
[Analyze grammar]

aiśānyāmaiśvaraṃ sthānaṃ someśānāntare'pi vā |
ingreśānāntare vāpi nānyatra parikalpayet || 40 ||
[Analyze grammar]

āgreyyāṃ ca mahāmoṭīṃ grāmāddhūratare sthitām |
nairṛte caiva śāstāraṃ grāmāddhūratare sthitam || 41 ||
[Analyze grammar]

grāmasya cottare vārśve kiñciddhūratare sthitam |
mātṛsthānaṃ bhavettatra sarvāstāścottarānanāḥ || 42 ||
[Analyze grammar]

aiśānā vātha mātṝṇāṃ nātidūre gṛhaṃ bhavet |
āgneyyāṃ vā guhaṃ durgāṃ vāyusomāntare'pi vā || 43 ||
[Analyze grammar]

rajju pāta śriśūlasūtrasandhyādiṣu devasthāna gṛhādīnāṃ niṣedhaḥ |
rajjupā teṣu sarvatra triśūle sūtrasandhaṣu |
devasthānaṃ na kartavyaṃ vīdhyagreṣu viśeṣataḥ || 44 ||
[Analyze grammar]

gṛhāśca naiva kartavyāstatra vaṃśarddhimacchatā |
pramādāstuṣu kuryāccet grāmādīnāṃ kṣayo bhavet || 45 ||
[Analyze grammar]

statrevaṃ śuddhi |
grāmamadhye harerarcanaṃ mantrakriyādi |
sarvalopānāṃ prāyaścittaṃ bhavati |
mantrahānau kriyāhānau havyavyādi karmasu |
prāyaścittaṃ bhavettasya grāmamadhyārcanaṃ hare || 46 ||
[Analyze grammar]

mantrahāniḥ kriyāhānirhanyakavyavivarjitaḥ |
bhāskarādiparivārāṇāmarcane phalaviśeṣaḥ |
ārādhane bhāskarasya grāme rogo na jāyate |
saubhāgyasaumyasaundharyaguṇāḥ kāmasya pūjanāt || 47 ||
[Analyze grammar]

bhūtādayo nṛṇāṃ naiva bhaveyurguha pūjanāt |
sarvavighnā vinaśyanti vighna rājasya pūjanāt || 48 ||
[Analyze grammar]

vāruṇyāṃ pūjayedviṣṇuṃ bhuktimukti phalapradam |
durgāṃ sampūjayeddevīṃ nityamāyurvivṛddhaye || 49 ||
[Analyze grammar]

sampūjayennityamāyurjamayavivardhanam. caiva bālānāṃ na vipadbhavet |
śāstuḥ pūjanayā caiva puṣanti grāmavāsinaḥ || 51 ||
[Analyze grammar]

nityam |
mātṛpūjanayā nityaṃ piśācā naiva pīḍakāḥ |
pura malikayormadhye hareḥ sthāpananiṣedhaḥ |
pure ca malikāyāṃ ca madhye na sthāpayeddharim || 52 ||
[Analyze grammar]

analomajānāṃ madhye haryarcananiṣedhaḥ |
vāse'nulomajānāṃ ca madhyena harimarcayet |
śūdrādīnāṃ vāstudevatāniṣedaḥ |
śūdrāṇāṃ pratilomānāṃ sa vāstu na ca devatā || 53 ||
[Analyze grammar]

yadi syādavivekena rājā rāṣṭraṃ ca naśyati |
grāmādau devotsavarde vāstu devaklapananiṣedhaḥ |
devotsavārdhe grāmādau vāttedevānna kalpayet || 54 ||
[Analyze grammar]

aṅgino naiva svāṅgāni kalpayanti svata ntravat |
kalpayeyuḥ prajā nāṃ ca rāṣṭrasya pratikūlakāḥ || 55 ||
[Analyze grammar]

aṅgāni bhogāsanaṃca sarvatra śayanaṃ sṛṣṭhisaṃjñitam |
yānakaṃ ca kriyopetaṃ sarvatraivatu kārayet || 59 ||
[Analyze grammar]

bhāgasthānaṃ rdvijaśreṣṭhaiḥ kāryaṃ dinaka rārcanam || 63 ||
[Analyze grammar]

dvijenddhreśca |
madanaṃ gaṇanāthaṃ ca subrahmaṇyaṃ śivadvijaḥ |
pūjayeddhanadādīnāṃ pūjako vipra iiṣyate || 64 ||
[Analyze grammar]

durgāṃ sampūjayeddhevīṃ sadā bhāgavatassvayam |
mātṝṇāmarcanaṃ kāryaṃ tat jñaiḥ pāraśavaistathā || 65 ||
[Analyze grammar]

śāstāraṃ ca māhāmoṭīṃ kulālaḥ pūjayetsadā |
suvarṇakārāmbhaṣṭhānāṃ grāmasyāntaḥ prakalpanam |
svarṇāmbhaṣṭhakalābhijñān grāmasyāntaḥ prakalpayet || 66 ||
[Analyze grammar]

sumarṇāmbhaṣṭhakārajñān |
pratilomādīnāṃ sthānam |
anyeṣāṃ pratilomānāṃ bahirgrāmātprakalpayet |
prācyāṃ diśyanulomānāṃ sthāpanaṃ karmiṇāṃ bhavet || 67 ||
[Analyze grammar]

anyeṣāmanulemānāṃ udakāśaye |
dvijanmanāṃśvaśāsesthānaviśeṣaḥ |
yāmye taṭe taṭākasya śśaśānaṃ syāddvijanmanām || 69 ||
[Analyze grammar]

bandhakālaye. anyeṣāṃ pratilomānāṃ diśaḥ prācyādayo viduḥ |
itthaṃ prakalpayedgrāmaṃ nagaraṃ kulameva vā || 70 ||
[Analyze grammar]

idamardhaṃ kvacadadhikamasti |
muktimāpnoti puruṣaḥ punarnehopajāyate |
upakurvantī ye martyā dravyairvā mānasena vā || 71 ||
[Analyze grammar]

sa pumān punare va na jāyate |
svargaloke vasantyete kālaṃ kalpāvasānikam |
rakṣanti ye yathāklṛptaṃ grāmādīn pṛthivīśvarāḥ || 72 ||
[Analyze grammar]

Other editions:

Also see the following editions of the Sanskrit text or (alternative) English translations of the Padma-samhita Chapter 2

Cover of edition (2005)

Satvata Samhita (Set of 2 Volumes)
by Dr. Bhasyam Swamy (2005)

1527 pages; सात्वत संहिता [Publisher: Academy of Sanskrit Research, Melkote]; ASIN: B00V540B1I

Buy now!
Let's grow together!

I humbly request your help to keep doing what I do best: provide the world with unbiased sources, definitions and images. Your donation direclty influences the quality and quantity of knowledge, wisdom and spiritual insight the world is exposed to.

Let's make the world a better place together!

Like what you read? Help to become even better: