Chapter 228

śilāntarjagatpitāmahavākyāni nāma sargaḥ |
aṣṭāviṃśatyuttaradviśatatamaḥ sargaḥ |
vasiṣṭhaḥ |
ityuktvā bhagavānbrahmā brahmalokajanaiḥ saha |
baddhapadmāsano'nantasamādhānagato'bhavat || 1 ||
[Analyze grammar]

oṅkārordhvārdhamātrāntaśśāntaniśśeṣamānasaḥ |
lipikarmārpitākāra āsīdāśāntavedanaḥ || 2 ||
[Analyze grammar]

tamevānusarantī sā tathaiva dhyānagā satī |
vāsanāsīdaśeṣāśāśāntā vākāśarūpiṇī || 3 ||
[Analyze grammar]

parameṣṭhinyasaṅkalpe tasmiṃstānavamīyuṣi |
sarvagānantacidvyomarūpo'paśyamahaṃ tadā || 4 ||
[Analyze grammar]

yāvatsaṅkalpanaṃ tasya virasībhavati kṣaṇāt |
yathaivāśu tathaivorvyāḥ sādridvīpapayonidheḥ || 5 ||
[Analyze grammar]

tṛṇagulmalatāśālisamudbhavanaśaktatā |
samastaivāstamāgantumārabdhā sā śanaiśśanaiḥ || 6 ||
[Analyze grammar]

kila tasya virāḍātmarūpasyāṅgaikadeśatām |
sā bibharti mahī tena tadasaṃvedanodayāt || 7 ||
[Analyze grammar]

vicetanā sā virasā babhūva parijarjarā |
mārgaśīrṣāntavallīva jarāvidhuratāṃ gatā || 8 ||
[Analyze grammar]

yathāsmākamasaṃvitteraṅgālī virasā bhavet |
tathā viriñcāsaṃvitterdharā vaidhuryamāgatā || 9 ||
[Analyze grammar]

sampannasaṃhatānekamahotpātabharāvṛtā |
duṣkṛtāṅgāranirdagdhanarakonmuktamānavā || 10 ||
[Analyze grammar]

durbhikṣākāṇḍadaussthityadainyadāridryadurbhagā |
duśśīlāśeṣavanitānirmaryādanarāvṛtā || 11 ||
[Analyze grammar]

pāṃsupratardanīhāradhūlidhūsarasūryabhāk |
dvandvimūrkhamahāduḥkhavyasanivyādhitākulā || 12 ||
[Analyze grammar]

agnidāhajalāpūrayuddhaprocchinnamaṇḍalā |
avṛṣṭyavagrahonnaṣṭakaṣṭaceṣṭitapāmarā || 13 ||
[Analyze grammar]

aśaṅkitamahotpātapatatparvatapattanā |
śiśuśrotriyapuṇyāryaguṇināśarudajjanā || 14 ||
[Analyze grammar]

aśaṅkitasthalīmadhyasañjātāgādhakūpakā |
varṇasaṅkaranārīṇāmāsaktajanabhūmipā || 15 ||
[Analyze grammar]

aṭṭaśīlākhilajanā śavaśīlacatuṣpathā |
keśaikaśīlavanitā pānaśīlajaneśvarā || 16 ||
[Analyze grammar]

duḥkhaśīlasamācārā dvandvaśīlākhilaprajā |
adharmaśīlavanitā kuśāstraśataśīlinī || 17 ||
[Analyze grammar]

durjanākhilavittāḍhyā vipadvihatasajjanā |
anāryavasudhāpālā tadanādṛtapaṇḍitā || 18 ||
[Analyze grammar]

lobhamohabhayadveṣarāgarogarajoratā |
agamyagāmipuruṣā ruṣābhihatasaddvijā || 19 ||
[Analyze grammar]

anārataghanākrandaparāparyantapāmarā |
dasyūtsannapuragrāmadevadvijasamāśrayā || 20 ||
[Analyze grammar]

āpātamadhurārambhaduḥkhadodarkabhaṅgurā |
ālasyollāsavilasatkāryavaidhuryadharmiṇī || 21 ||
[Analyze grammar]

sarvāpadupatāpārtā krameṇotsannadiggaṇā |
bhasmaśeṣapuragrāmā nirjanākhilamaṇḍalā || 22 ||
[Analyze grammar]

rorūyamāṇabhasmābhrakuṇḍaloḍḍāmarāmbarā |
durbhagāḍambarārambharodanoruravodarī || 23 ||
[Analyze grammar]

muṣṭipramāṇajanatā janatāpānuṣaṅgiṇī |
nīrasāśeṣadeśāntā sarvartuguṇavarjitā || 24 ||
[Analyze grammar]

ityasya pārthive dhātau brahmaṇo gatavedane |
pṛthivī pṛthuvaidhuryā sampannāsannanāśataḥ || 25 ||
[Analyze grammar]

atha tatsaṃvidunmukto jaladhātuḥ kṣayonmukhaḥ |
yadā vikṣubhitātmāsīttadā niyatilaṅghinaḥ || 26 ||
[Analyze grammar]

samutsāryāryamaryādāmarṇavā vivṛtārṇasaḥ |
pravṛttā vikṛtiṃ gantumunmattā iva rāviṇaḥ || 27 ||
[Analyze grammar]

vīcivikṣobhavinyāsairvelāvipinalāvakāḥ |
kallolavalanāvartavivartodvartitādrayaḥ || 28 ||
[Analyze grammar]

śīkaraughamahārambhaghanasaṃvalitācalāḥ |
calācalavaladvīramakarāghūrṇitāntarāḥ || 29 ||
[Analyze grammar]

ullalanmakarākrāntadrumakānanitodarāḥ |
darīvidāraṇabhraṣṭasiṃhāhatajalecarāḥ || 30 ||
[Analyze grammar]

utphālamakaracchinnanabhaścarabṛhadghanāḥ |
parasparormisaṅghaṭṭaḍākkārakaṭuṭāṅkṛtāḥ || 31 ||
[Analyze grammar]

tarattaraṅgamātaṅgaphūtkārādhautabhāskarāḥ |
anyo'nyavellanavyagrapravidīrṇādribhittayaḥ || 32 ||
[Analyze grammar]

taṭaparvataluṇṭhākataraṅgakaramaṇḍalāḥ |
garjadgiridarīgehaviśadunmattavārayaḥ || 33 ||
[Analyze grammar]

bhūpāḥ parapurākrāntau lagnā iva hatārayaḥ |
tārāravaraṇadrīḍhāvidrāvitanabhaścarāḥ || 34 ||
[Analyze grammar]

praluṇṭhitavanavyūhalūnakānanitāmbarāḥ |
sapakṣaparvatākārataraṅgāpūritāmbarāḥ || 35 ||
[Analyze grammar]

mahāravamarudbhinnakalolācalacālitāḥ |
cañcattīragirivrātapatattaṭaraṭajjalāḥ || 36 ||
[Analyze grammar]

ullaladvipulāvartaprotkṣiptamakarotkarāḥ |
nimajjannistalāvartanigīrṇagirikandarāḥ || 37 ||
[Analyze grammar]

darīdalanasamprāptadṛṣaddaśanadanturāḥ |
śṛṅgalambidarīprotamagnavīcijalebhakāḥ |
vyālolavalanākrāntaviṭapiprotakacchapāḥ || 38 ||
[Analyze grammar]

yamendravasudhāvāhairutkarṇairbhayavihvalaiḥ |
śrūyamāṇapatacchailataṭīkaṭakaṭāravāḥ || 39 ||
[Analyze grammar]

matsyapucchacchaṭācchinnamagnonmagnadrutādrayaḥ |
nīlālūnavanavyūhaśevālāśāravārayaḥ || 40 ||
[Analyze grammar]

prajvaladvaḍavāvahnijvālācalamilajjalāḥ |
svarasena vibhornāśe viśantīva mahānalam || 41 ||
[Analyze grammar]

milacchikharimātaṅgajalamātaṅgayodhinaḥ |
nṛtyantīva taraṅgaughairjalāvalanavedhinaḥ || 42 ||
[Analyze grammar]

jalācalācalānyo'nyasaṅghaṭṭāsphoṭapaṇḍitāḥ |
vahadgirivanavrātaprāṇimaṇḍalamaṇḍitāḥ || 43 ||
[Analyze grammar]

uḍḍāmararavebhendrabherīrasanabhāsuraiḥ |
āsurairiva pātālāḥ kallolairalamākulāḥ || 44 ||
[Analyze grammar]

athodapatadunnāsadiṅnāgavadanadhvaniḥ |
pātālatalatālvantarvisphoṭāmoṭanodbhaṭaḥ || 45 ||
[Analyze grammar]

cañcalācalakīlorvī cacāla jalacālitā |
lolaśevālavallīva vyālolāmbhodhilaṅghitā || 46 ||
[Analyze grammar]

atha durvāranirghoṣanirghātāḍambarānvitā |
pusphoṭeva patantīva dyaurdiśāmamarāravaiḥ || 47 ||
[Analyze grammar]

āvartavalanākārāḥ ketavaḥ peturambarāt |
hemaratnamahīmuktāḥ sindūrabhujagā iva || 48 ||
[Analyze grammar]

kakubbhyo nabhaso bhūmerudagurdagdhadiktaṭāḥ |
valajjvālājaṭāṭopā vividhotpātapaṅktayaḥ || 49 ||
[Analyze grammar]

pṛthvyādīnyamarādīni brahmonmuktāni sarvataḥ |
dvividhāni mahābhūtānyalaṃ saṅkṣobhamāyayuḥ || 50 ||
[Analyze grammar]

candrārkānilaśakrāgnilokā halahalākulāḥ |
paripātaparā āsanbrahmalokagateśvarāḥ || 51 ||
[Analyze grammar]

kampaiḥ kaṭakaṭārāvaiḥ patatpādapapaṅktayaḥ |
bhūmeranvabhavanbhūridolāndolanamadrayaḥ || 52 ||
[Analyze grammar]

bhūkampalolakailāsamerumandarakandarāḥ |
petuḥ kalpatarūnmuktaratnastabakavṛṣṭayaḥ || 53 ||
[Analyze grammar]

lokāntarādripuravāridhikānanānāmutpātakalpapavanena mitho hatānām |
kolāhalairjagadabhūtpravikīrṇaśīrṇaṃ pūrṇārṇave tripurapūra ivābhipātī || 54 ||
[Analyze grammar]