Chapter 94

utpattidarśanaṃ nāma sargaḥ |
caturnavatitamaḥ sargaḥ |
vasiṣṭhaḥ |
uttamādhamamadhyānāṃ padārthānāmitastataḥ |
utpattīnāṃ vibhāgo'yaṃ śṛṇu vakṣyāmi rāghava || 1 ||
[Analyze grammar]

itthamprathamatotpanno yo'sminneva hi janmani |
brahmaṇaḥ sāttvikī tasya prathamotpattiriṣyate || 2 ||
[Analyze grammar]

idamprathamatānāmnī śubhābhyāsasamudbhavā |
śubhalokāśrayā sā ca śubhakāryānubandhinī || 3 ||
[Analyze grammar]

sā cedvicitrasaṃsāravāsanāvyavahāriṇī |
bhāvaiḥ katipayairmokṣamīyuṣī guṇapīvarī || 4 ||
[Analyze grammar]

tādṛkphalapradānaikakāryākāryānumānadā |
tena rājasasattveti procyate sā kṛtātmabhiḥ || 5 ||
[Analyze grammar]

atha ceccitrasaṃsāravāsanāvyavahāriṇī |
atyantakaluṣā janmasahasrairjñānabhāginī || 6 ||
[Analyze grammar]

tādṛkphalapradānaikadharmādharmānumānadā |
asāvadhamasattveti procyate sā kṛtātmabhiḥ || 7 ||
[Analyze grammar]

saiva saṅkhyātigānantajanmavṛndādanantaram |
sandigdhamokṣā yadi tatprocyate'tyantatāmasī || 8 ||
[Analyze grammar]

anadyatanajanmāttamatistādṛśakāraṇā |
yotpattirmadhyamā puṃso rāma dvitribhavāntarā || 9 ||
[Analyze grammar]

tadvatkāryānugā loke rājasī rājasattama |
aviprakṛṣṭajanmādhvā socyate kṛtabuddhibhiḥ || 10 ||
[Analyze grammar]

sā hi tajjanmamātreṇa mokṣayogyā mumukṣubhiḥ |
tādṛkkāryānumānena proktā rājasasāttvikī || 11 ||
[Analyze grammar]

saiva ceditarairalpairjanmabhirmokṣabhāginī |
tattādṛśī hi sā tajjñaiḥ proktā rājasarājasī || 12 ||
[Analyze grammar]

saiva janmaśatairmokṣabhāginī cecciraiṣiṇī |
taduktā tādṛgārambhā sadbhī rājasatāmasī || 13 ||
[Analyze grammar]

saiva sandigdhamokṣā cetsahasrairapi janmanām |
taduktā tādṛgārambhā rājasātyantatāmasī || 14 ||
[Analyze grammar]

bhuktajanmasahasrā tu yotpattirbrahmaṇo nṛṇām |
ciramokṣā hi kathitā tāmasī sā maharṣibhiḥ || 15 ||
[Analyze grammar]

tajjanmanaiva mokṣasya bhāginī cettaducyate |
tajjñaistāmasasattveti tādṛgārambhaśaṃsinī || 16 ||
[Analyze grammar]

bhāvaiḥ katipayairmokṣabhāginī cettaducyate |
tamorājasarūpeti tādṛśairguṇavṛttibhiḥ || 17 ||
[Analyze grammar]

pūrvaṃ janmasahasrāḍhyā puro janmaśatairapi |
mokṣayogyā tataḥ proktā tajjñaistāmasatāmasī || 18 ||
[Analyze grammar]

pūrvaṃ tu janmalakṣyāḍhyā janmalakṣyaiḥ puro'pi cet |
sandigdhamokṣā tadasau procyate'tyantatāmasī || 19 ||
[Analyze grammar]

sarvā etāḥ samāyānti brahmaṇo bhūtajātayaḥ |
kiñcitpracalitā bhogātpayorāśerivormayaḥ || 20 ||
[Analyze grammar]

sarvā etā viniṣkrāntā brahmaṇo jīvarāśayaḥ |
svatejasspanditā bhogāddīpādiva marīcayaḥ || 21 ||
[Analyze grammar]

sarvā eva samutpannā brahmaṇo bhūtapaṅktayaḥ |
svamarīcibaloddhūtādalātāṅgātkaṇā iva || 22 ||
[Analyze grammar]

sarvā evotthitāstasmādbrahmaṇo jīvajātayaḥ |
mandāramañjarīrūpāścandrabimbādivāṃśavaḥ || 23 ||
[Analyze grammar]

sarvā eva samutpannā brahmaṇo dṛśyadṛṣṭayaḥ |
yathā viṭapinaścitrāstadrūpā viṭapaśriyaḥ || 24 ||
[Analyze grammar]

sarvā eva samutpannā brahmaṇo jīvaśaktayaḥ |
kaṭakāṅgadakeyūrayuktayaḥ kanakādiva || 25 ||
[Analyze grammar]

sarvā evotthitā rāma brahmaṇo jīvarāśayaḥ |
nirjharādamaloddyotātpayasāmiva bindavaḥ || 26 ||
[Analyze grammar]

ajasyaivākhilā rāma bhūtasantatikalpanā |
ākāśasya ghaṭasthālīrandhrākāśādayo yathā || 27 ||
[Analyze grammar]

sarvā evotthitā lokakalanā brahmaṇaḥ padāt |
śīkarāvartalaharībindavaḥ payaso yathā || 28 ||
[Analyze grammar]

sarvā evotthitā rāma brahmaṇo dṛśyadṛṣṭayaḥ |
mṛgatṛṣṇātaraṅgiṇyo yathā bhāskaratejasaḥ || 29 ||
[Analyze grammar]

sarvā dṛśyadṛśo draṣṭurvyatiriktā na rūpataḥ |
śītaraśmeriva jyotsnā svālokā iva tejasaḥ || 30 ||
[Analyze grammar]

evametā hi lokānāṃ jātayo vividhāśrayāḥ |
tasmādeva samāyānti tasminneva viśanti ca || 31 ||
[Analyze grammar]

kāścijjanmasahasrāntājātayaścirakālikāḥ |
kāścitkatipayātītajanmarūpā vyavasthitāḥ || 32 ||
[Analyze grammar]

itthaṃ jagatsu vividheṣu vicitrarūpāstasyecchayā bhagavato vyavahāravatyaḥ |
āyanti yānti nipatanti tathotpatanti bhūtaśriyaḥ kaṇaghaṭā iva pāvakotthāḥ || 33 ||
[Analyze grammar]