Moksopaya [sanskrit]
192,019 words | ISBN-10: 8120831470 | ISBN-13: 9788120831476
This Sanskrit edition of the Moksopaya. It is a large philosophical text dealing with “the science of liberation”. Similar to the Yoga-vasistha in content, the Mokshopaya-shastra was likely its predecessor, said to contain 30,000 shlokas (metrical verses). One of the core philosophies of the texts teaches the non-existence of cognitive objects; while holding such a view leads to an attitude of dispassion towards worldly matters.
Chapter 77
nīlameghapaṭacchannanirindugaganāntarā |
tamālavanasampiṇḍamaṇḍaloḍḍīnakajjalā || 2 ||
[Analyze grammar]
latāghanatayā grāmakoṭaraikāndhyamantharā |
gṛhacatvarasambādhanagare navayauvanā || 3 ||
[Analyze grammar]
catvareṣu tamaḥpiṇḍaprajihmīkṛtadīpikā |
kuñcikācchidraniṣkrāntadīpikāromarājikā || 4 ||
[Analyze grammar]
svavayasyeva karkaṭyāḥ parinṛtyatpiśācikā |
mattakaṅkālavetālā kāṣṭhamaunamiva sthitā || 5 ||
[Analyze grammar]
suṣuptamṛtabhūtaughā ghananīhārahāriṇī |
mandamandamarutspandaśaratprāleyaśīkarā || 6 ||
[Analyze grammar]
sarassu viraṭadvārikokabhekataraṅgikā |
antaḥpureṣu ramaṇaraṇannārīnarānanā || 7 ||
[Analyze grammar]
jaṅgaleṣu jvalajjvālajaṭālajvalanojjvalā |
kedāreṣvambusaṃsekapuṣṭapākamilatsilā || 8 ||
[Analyze grammar]
nabhasyalakṣitaspandaparivṛttarkṣacakrakā |
vaneṣu visaradvātapatatpuṣpaphaladrumā || 9 ||
[Analyze grammar]
śvabhreṣu kauśikāsyāttavāyasyādyāhṛtāravā |
taskarākrāntaparyantagrāmyākrandanakarkaśā || 10 ||
[Analyze grammar]
grāmeṣvacetanagrāmyā nagare suptanāgarā |
vaneṣu visaradvātā nīḍeṣvaspandapakṣiṇī || 11 ||
[Analyze grammar]
guhāsu suptasiṃhaughā kuñjeṣūcchvasitaiṇakā |
khe sāvaśyāyanikarā vipine maunadhāriṇī || 12 ||
[Analyze grammar]
kajjalāmbhodamadhyābhā kācaśailodaropamā |
paṅkapiṇḍāntaraghanā khaḍgacchedyāndhyamāṃsalā || 13 ||
[Analyze grammar]
pralayānilavikṣubdhā kajjalācalacañcalā |
ekārṇavamahāpaṅkaparvatodaramedurā || 14 ||
[Analyze grammar]
aṅgārakoṭinakharā sauṣuptapadasundarī |
ajñānanidrāniviḍā bhṛṅgapṛṣṭhacchavicchaviḥ || 15 ||
[Analyze grammar]
tasyāṃ rajanyāṃ bhīmāyāṃ kirātajanamaṇḍale |
mantriṇā saha bhūpālastasminnavasare tadā || 16 ||
[Analyze grammar]
nirjagāma sudhīrātmā nagarātsuptanāgarāt |
aṭavīṃ vikramo nāma viṣamāṃ vīracaryayā || 17 ||
[Analyze grammar]
aṭavyāṃ karkaṭī sā tau carantau rājamantriṇau |
apaśyaddhṛtadhairyāṃśau vetālālokanonmukhau || 18 ||
[Analyze grammar]
atha sā cintayāmāsa labdho bhakṣo'dya ho mayā |
mūḍhāvetāvanātmajñau bhāro dehaḥ kilānayoḥ || 19 ||
[Analyze grammar]
ihāmutra ca nāśāya mūḍho duḥkhāya jīvati |
yatnādvināśanīyo'sau nānarthaḥ paripālyate || 20 ||
[Analyze grammar]
apaśyataḥ svamātmānaṃ mṛtirmūḍhasya jīvitam |
maraṇenodayo'syāsti pāpasampattihetutaḥ || 21 ||
[Analyze grammar]
ādisarge ca niyamaḥ kṛtaḥ paṅkajajanmanā |
hiṃsrābhibhojanāyāstu mūḍhātmā nātmavāniti || 22 ||
[Analyze grammar]
tasmādimau mayaivādya bhoktavyau bhojyatāṃ gatau |
abhavya eva nirdoṣaṃ prāptamarthamupekṣate || 23 ||
[Analyze grammar]
mā kadācidimau syātāṃ guṇayuktau mahāśayau |
tādṛṅnaravināśo hi svabhāvānme na rocate || 24 ||
[Analyze grammar]
tadetau samparīkṣe'haṃ yadi tāvadguṇānvitau |
tadbhakṣyaṃ na karomyetau na hiṃsyā guṇinaḥ kvacit || 25 ||
[Analyze grammar]
akṛtrimaṃ sukhaṃ kīrtimāyuścaivābhivāñchatā |
sarvābhimatadānena pūjanīyā guṇānvitāḥ || 26 ||
[Analyze grammar]
yadi naśyāmi dehena tanna bhokṣye guṇānvitam |
sukhayanti hi cetāṃsi jīvitādapi sādhavaḥ || 27 ||
[Analyze grammar]
api jīvitadānena guṇinaṃ paripālayet |
guṇavatsaṅgamauṣadhyā mṛtyurapyeti mitratām || 28 ||
[Analyze grammar]
yatrāhamapi rakṣāmi rākṣasī guṇaśālinam |
tatrānyaścānukuryāttaṃ hṛdvicāramivāmalam || 29 ||
[Analyze grammar]
udāraguṇayuktā ye viharantīha dehinaḥ |
dharātalendavaḥ saṅgādbhṛśaṃ śītalayanti te || 30 ||
[Analyze grammar]
mṛtirguṇatiraskāro jīvitaṃ guṇisaṃśrayaḥ |
phalaṃ svargāpavargādi jīvitādguṇisaṃśrayāt || 31 ||
[Analyze grammar]
tasmādimau parīkṣe'haṃ kadācitpraśnalīlayā |
kiṃ mānajñānakāvetāviti tāmarasekṣaṇau || 32 ||
[Analyze grammar]
ādau vicārya suguṇāguṇaleśayuktimāgastato'dhikataraṃ ca guṇād yādi syāt |
kuryāttataḥ samupapattivaśena daṇḍaṃ daṇḍyasya laghvatha dṛḍhaṃ dhanasambhave vā || 33 ||
[Analyze grammar]
Other editions:
Also see the following editions of the Sanskrit text or (alternative) English translations of the Moksopaya Chapter 77
The Yogavasistha of Valmiki
by Vasudeva Laxmana Sharma Pansikar (2008)
With the Commentary Vasistha Maharamayana Tatparyaprakasa (Volume I and II): Sanskrit Only; [Motilal Banarsidass Publishers Pvt. Ltd.]
Buy now!