Mahabharata [sanskrit]
699,462 words | ISBN-10: 812150094X | ISBN-13: 9788121500944
The Sanskrit edition of the Mahabharata, one of the largest epic poems ever written, consisting of 100,000 metrical verses. Consisting of 18 books, the Mahabharata details the history and legends concerning ancient India (Bharata), including a major battle campaign involving the Kauravas and the Pandavas, also known as the Kurukshetra War. This portion also contains the Bhagavad-Gita. Alternative titles: Mahābhārata (महाभारत).
Chapter 38
śiśupāla uvāca |
vibhīṣikābhirbahvībhirbhīṣayansarvapārthivān |
na vyapatrapase kasmādvṛddhaḥ sankulapāṃsanaḥ || 1 ||
[Analyze grammar]
yuktametattṛtīyāyāṃ prakṛtau vartatā tvayā |
vaktuṃ dharmādapetārthaṃ tvaṃ hi sarvakurūttamaḥ || 2 ||
[Analyze grammar]
nāvi nauriva saṃbaddhā yathāndho vāndhamanviyāt |
tathābhūtā hi kauravyā bhīṣma yeṣāṃ tvamagraṇīḥ || 3 ||
[Analyze grammar]
pūtanāghātapūrvāṇi karmāṇyasya viśeṣataḥ |
tvayā kīrtayatāsmākaṃ bhūyaḥ pracyāvitaṃ manaḥ || 4 ||
[Analyze grammar]
avaliptasya mūrkhasya keśavaṃ stotumicchataḥ |
kathaṃ bhīṣma na te jihvā śatadheyaṃ vidīryate || 5 ||
[Analyze grammar]
yatra kutsā prayoktavyā bhīṣma bālatarairnaraiḥ |
tamimaṃ jñānavṛddhaḥ sangopaṃ saṃstotumicchasi || 6 ||
[Analyze grammar]
yadyanena hatā bālye śakuniścitramatra kim |
tau vāśvavṛṣabhau bhīṣma yau na yuddhaviśāradau || 7 ||
[Analyze grammar]
cetanārahitaṃ kāṣṭhaṃ yadyanena nipātitam |
pādena śakaṭaṃ bhīṣma tatra kiṃ kṛtamadbhutam || 8 ||
[Analyze grammar]
valmīkamātraḥ saptāhaṃ yadyanena dhṛto'calaḥ |
tadā govardhano bhīṣma na taccitraṃ mataṃ mama || 9 ||
[Analyze grammar]
bhuktametena bahvannaṃ krīḍatā nagamūrdhani |
iti te bhīṣma śṛṇvānāḥ paraṃ vismayamāgatāḥ || 10 ||
[Analyze grammar]
yasya cānena dharmajña bhuktamannaṃ balīyasaḥ |
sa cānena hataḥ kaṃsa ityetanna mahādbhutam || 11 ||
[Analyze grammar]
na te śrutamidaṃ bhīṣma nūnaṃ kathayatāṃ satām |
yadvakṣye tvāmadharmajña vākyaṃ kurukulādhama || 12 ||
[Analyze grammar]
strīṣu goṣu na śastrāṇi pātayedbrāhmaṇeṣu ca |
yasya cānnāni bhuñjīta yaśca syāccharaṇāgataḥ || 13 ||
[Analyze grammar]
iti santo'nuśāsanti sajjanā dharmiṇaḥ sadā |
bhīṣma loke hi tatsarvaṃ vitathaṃ tvayi dṛśyate || 14 ||
[Analyze grammar]
jñānavṛddhaṃ ca vṛddhaṃ ca bhūyāṃsaṃ keśavaṃ mama |
ajānata ivākhyāsi saṃstuvankurusattama |
goghnaḥ strīghnaśca sanbhīṣma kathaṃ saṃstavamarhati || 15 ||
[Analyze grammar]
asau matimatāṃ śreṣṭho ya eṣa jagataḥ prabhuḥ |
saṃbhāvayati yadyevaṃ tvadvākyācca janārdanaḥ |
evametatsarvamiti sarvaṃ tadvitathaṃ dhruvam || 16 ||
[Analyze grammar]
na gāthā gāthinaṃ śāsti bahu cedapi gāyati |
prakṛtiṃ yānti bhūtāni bhūliṅgaśakuniryathā || 17 ||
[Analyze grammar]
nūnaṃ prakṛtireṣā te jaghanyā nātra saṃśayaḥ |
ataḥ pāpīyasī caiṣāṃ pāṇḍavānāmapīṣyate || 18 ||
[Analyze grammar]
yeṣāmarcyatamaḥ kṛṣṇastvaṃ ca yeṣāṃ pradarśakaḥ |
dharmavāktvamadharmajñaḥ satāṃ mārgādavaplutaḥ || 19 ||
[Analyze grammar]
ko hi dharmiṇamātmānaṃ jānañjñānavatāṃ varaḥ |
kuryādyathā tvayā bhīṣma kṛtaṃ dharmamavekṣatā || 20 ||
[Analyze grammar]
anyakāmā hi dharmajña kanyakā prājñamāninā |
ambā nāmeti bhadraṃ te kathaṃ sāpahṛtā tvayā || 21 ||
[Analyze grammar]
yāṃ tvayāpahṛtāṃ bhīṣma kanyāṃ naiṣitavānnṛpaḥ |
bhrātā vicitravīryaste satāṃ vṛttamanuṣṭhitaḥ || 22 ||
[Analyze grammar]
dārayoryasya cānyena miṣataḥ prājñamāninaḥ |
tava jātānyapatyāni sajjanācarite pathi || 23 ||
[Analyze grammar]
na hi dharmo'sti te bhīṣma brahmacaryamidaṃ vṛthā |
yaddhārayasi mohādvā klībatvādvā na saṃśayaḥ || 24 ||
[Analyze grammar]
na tvahaṃ tava dharmajña paśyāmyupacayaṃ kvacit |
na hi te sevitā vṛddhā ya evaṃ dharmamabruvan || 25 ||
[Analyze grammar]
iṣṭaṃ dattamadhītaṃ ca yajñāśca bahudakṣiṇāḥ |
sarvametadapatyasya kalāṃ nārhati ṣoḍaśīm || 26 ||
[Analyze grammar]
vratopavāsairbahubhiḥ kṛtaṃ bhavati bhīṣma yat |
sarvaṃ tadanapatyasya moghaṃ bhavati niścayāt || 27 ||
[Analyze grammar]
so'napatyaśca vṛddhaśca mithyādharmānuśāsanāt |
haṃsavattvamapīdānīṃ jñātibhyaḥ prāpnuyā vadham || 28 ||
[Analyze grammar]
evaṃ hi kathayantyanye narā jñānavidaḥ purā |
bhīṣma yattadahaṃ samyagvakṣyāmi tava śṛṇvataḥ || 29 ||
[Analyze grammar]
vṛddhaḥ kila samudrānte kaściddhaṃso'bhavatpurā |
dharmavāganyathāvṛttaḥ pakṣiṇaḥ so'nuśāsti ha || 30 ||
[Analyze grammar]
dharmaṃ carata mādharmamiti tasya vacaḥ kila |
pakṣiṇaḥ śuśruvurbhīṣma satataṃ dharmavādinaḥ || 31 ||
[Analyze grammar]
athāsya bhakṣyamājahruḥ samudrajalacāriṇaḥ |
aṇḍajā bhīṣma tasyānye dharmārthamiti śuśruma || 32 ||
[Analyze grammar]
tasya caiva samabhyāśe nikṣipyāṇḍāni sarvaśaḥ |
samudrāmbhasyamodanta caranto bhīṣma pakṣiṇaḥ || 33 ||
[Analyze grammar]
teṣāmaṇḍāni sarveṣāṃ bhakṣayāmāsa pāpakṛt |
sa haṃsaḥ saṃpramattānāmapramattaḥ svakarmaṇi || 34 ||
[Analyze grammar]
tataḥ prakṣīyamāṇeṣu teṣvaṇḍeṣvaṇḍajo'paraḥ |
aśaṅkata mahāprājñastaṃ kadāciddadarśa ha || 35 ||
[Analyze grammar]
tataḥ sa kathayāmāsa dṛṣṭvā haṃsasya kilbiṣam |
teṣāṃ paramaduḥkhārtaḥ sa pakṣī sarvapakṣiṇām || 36 ||
[Analyze grammar]
tataḥ pratyakṣato dṛṣṭvā pakṣiṇaste samāgatāḥ |
nijaghnustaṃ tadā haṃsaṃ mithyāvṛttaṃ kurūdvaha || 37 ||
[Analyze grammar]
te tvāṃ haṃsasadharmāṇamapīme vasudhādhipāḥ |
nihanyurbhīṣma saṃkruddhāḥ pakṣiṇastamivāṇḍajam || 38 ||
[Analyze grammar]
gāthāmapyatra gāyanti ye purāṇavido janāḥ |
bhīṣma yāṃ tāṃ ca te samyakkathayiṣyāmi bhārata || 39 ||
[Analyze grammar]
antarātmani vinihite rauṣi patraratha vitatham |
aṇḍabhakṣaṇamaśuci te karma vācamatiśayate || 40 ||
[Analyze grammar]
Other editions:
Also see the following editions of the Sanskrit text or (alternative) English translations of the Mahabharata Chapter 38
The complete Mahabharata (12 Volumes)
by Kisari Mohan Ganguly (2013)
4900 pages; [Publisher: Munshiram Manoharlal Publishers Pvt. Ltd.] ISBN: 812150094X or 9788121500944;
Buy now!
The Mahabharata in Kannada (Set of 32 Volumes)
by Bharatha Darshana Bangalore (2003)
ಶ್ರೇಮಹಭಾರತ [ಮಹಾಭಾರತ]; 13907 pages;
Buy now!
The Complete Mahabharata (9 volumes)
by M. N. Dutt (2008)
6415 pages; Sanskrit Text with English Translation; [Edited By: Dr. Ishwar Chandra Sharma & Dr. O.N. Bimali] [Publisher: Parimal Publication Pvt. Ltd.]
Buy now!
Mahabharata (Hindi Translation, Six Volumes)
by Sahityacharya Pandit Ramnarayandutt Shastri Pandey "Ram" (2017)
7350 pages; [महाभारत] [Publisher: Gita Press, Gorakhpur] 44 Color and Black/white illustrations.
Buy now!
The Mahabharata in Bengali (Two Volumes)
by Akshay Library, Kolkata (2019)
3049 pages; [মহাভারত] [মহার্ষী বদভ্যাস (Maharishi Vedvyas)]
Buy now!
Mahabharat in Gujarati (20 Volumes)
by Dinkar Joshi (દિનકર જોશી) (2010)
14252 pages; [મહાભારત] [Publisher: Pravin Prakashan Pvt. Ltd, Rajkot]
Buy now!
Shri Mahabharatam in Malayalam (2 volumes)
by Swami Mridananda (2018)
1681 pages; [Publisher: Ramakrishna Math, Thrissur]
Buy now!