Mahabharata [sanskrit]

699,462 words | ISBN-10: 812150094X | ISBN-13: 9788121500944

The Sanskrit edition of the Mahabharata, one of the largest epic poems ever written, consisting of 100,000 metrical verses. Consisting of 18 books, the Mahabharata details the history and legends concerning ancient India (Bharata), including a major battle campaign involving the Kauravas and the Pandavas, also known as the Kurukshetra War. This portion also contains the Bhagavad-Gita. Alternative titles: Mahābhārata (महाभारत).

Verse 1.3.100

सैवमुक्तोपाध्यायिन्युत्तङ्कं प्रत्युवाच ।
गच्छ पौष्यं राजानम् ।
भिक्षस्व तस्य क्षत्रियया पिनद्धे कुण्डले ।
ते आनयस्व ।
इतश्चतुर्थेऽहनि पुण्यकं भविता ।
ताभ्यामाबद्धाभ्यां ब्राह्मणान्परिवेष्टुमिच्छामि ।
शोभमाना यथा ताभ्यां कुण्डलाभ्यां तस्मिन्नहनि संपादयस्व ।
श्रेयो हि ते स्यात्क्षणं कुर्वत इति ॥ १०० ॥

saivamuktopādhyāyinyuttaṅkaṃ pratyuvāca |
gaccha pauṣyaṃ rājānam |
bhikṣasva tasya kṣatriyayā pinaddhe kuṇḍale |
te ānayasva |
itaścaturthe'hani puṇyakaṃ bhavitā |
tābhyāmābaddhābhyāṃ brāhmaṇānpariveṣṭumicchāmi |
śobhamānā yathā tābhyāṃ kuṇḍalābhyāṃ tasminnahani saṃpādayasva |
śreyo hi te syātkṣaṇaṃ kurvata iti || 100 ||

Note! The following is not a translation of the above verse, but merely an arbitrary extract of the English text.

...preceptor’s orders, he went to tend the kine. And having watched them all day, he returned in the evening to his preceptor’s house and standing before him he saluted him respectfully. And...

English translation by Kisari Mohan Ganguly (2013) Read online Buy now!

Glossary of Sanskrit terms

Note: This extracts Sanskrit terms and links to English definitions from the glossary, based on an experimental segmentation of verse (1.3.100). Some terms could be superfluous while some might not be mentioned. Click on the word to show English definitions.

Evam, Eva, Ukta, Upadhyayi, Uttanka, Prati, Gaccha, Paushya, Rajan, Rajana, Tad, Kshatriya, Pinaddha, Kundala, Yushmad, Itah, Ita, Caturtha, Ahan, Punyaka, Bhavitri, Bhavita, Abaddha, Brahmana, Parivan, Ishtu, Shobhamana, Yatha, Sampada, Asva, Shreyah, Shreyas, Shreya, Syat, Sya, Kshanam, Kshana, Kurvat, Iti,

Analysis of Sanskrit grammar

Note: this is an experimental feature and only shows the first possible analysis of the Sanskrit text (Mahabharata Verse 1.3.100). If the system was successful in segmenting the sentence, you will see of which words it is made up of, generally consisting of Nouns, Pronouns, Verbs, Participles and Indeclinables. Click on the link to show all possible derivations of the word.

  • Line 1: “saivamuktopādhyāyinyuttaṅkaṃ pratyuvāca
  • sai -
  • (indeclinable correlative)
    [indeclinable correlative]
    sa (noun, neuter)
    [compound], [vocative single]
    sa (noun, masculine)
    [nominative single]
    (noun, feminine)
    [nominative single]
  • evam -
  • evam (indeclinable adverb)
    [indeclinable adverb]
    evam (indeclinable)
    [indeclinable]
    eva (noun, masculine)
    [adverb], [accusative single]
    eva (noun, neuter)
    [adverb], [nominative single], [accusative single]
    evā (noun, feminine)
    [adverb]
  • ukto -
  • ukta (noun, masculine)
    [compound], [vocative single]
    ukta (noun, neuter)
    [compound], [vocative single]
    uktā (noun, feminine)
    [nominative single]
    vac -> ukta (participle, masculine)
    [vocative single from √vac class 2 verb], [vocative single from √vac class 3 verb]
    vac -> ukta (participle, neuter)
    [vocative single from √vac class 2 verb], [vocative single from √vac class 3 verb]
    vac -> uktā (participle, feminine)
    [nominative single from √vac class 2 verb], [nominative single from √vac class 3 verb]
  • upādhyāyi -
  • upādhyāyī (noun, feminine)
    [adverb], [vocative single]
  • nyu -
  • ni (noun, masculine)
    [compound], [adverb], [nominative dual], [vocative dual], [accusative dual]
    ni (noun, neuter)
    [compound], [adverb], [nominative single], [vocative single], [accusative single]
    ni (noun, feminine)
    [compound], [adverb], [nominative dual], [vocative dual], [accusative dual]
    (noun, masculine)
    [compound], [adverb]
    (noun, neuter)
    [compound], [adverb], [nominative single], [vocative single], [accusative single]
    (noun, feminine)
    [compound], [adverb]
  • uttaṅkam -
  • uttaṅka (noun, masculine)
    [adverb], [accusative single]
    uttaṅka (noun, neuter)
    [adverb], [nominative single], [accusative single]
  • pratyu -
  • prati (indeclinable adverb)
    [indeclinable adverb]
    prati (noun, masculine)
    [compound], [adverb], [nominative dual], [vocative dual], [accusative dual]
    pratī (noun, masculine)
    [compound], [adverb], [vocative single]
    pratī (noun, feminine)
    [compound], [adverb], [nominative single], [vocative single]
    pratī (noun, neuter)
    [compound], [adverb], [nominative single], [vocative single], [accusative single]
    prati (Preverb)
    [Preverb]
  • uvāca -
  • vac (verb class 2)
    [perfect active first single], [perfect active third single]
    vac (verb class 3)
    [perfect active first single], [perfect active third single]
  • Line 2: “gaccha pauṣyaṃ rājānam
  • gaccha -
  • gaccha (noun, masculine)
    [compound], [vocative single]
    gam (verb class 1)
    [imperative active second single]
  • pauṣyam -
  • pauṣya (noun, masculine)
    [adverb], [accusative single]
    pauṣya (noun, neuter)
    [adverb], [nominative single], [accusative single]
    pauṣyā (noun, feminine)
    [adverb]
  • rājānam -
  • rājāna (noun, masculine)
    [adverb], [accusative single]
    rājāna (noun, neuter)
    [adverb], [nominative single], [accusative single]
    rājan (noun, masculine)
    [accusative single]
  • Line 3: “bhikṣasva tasya kṣatriyayā pinaddhe kuṇḍale
  • bhikṣasva -
  • bhikṣ (verb class 1)
    [imperative middle second single]
    bhaj (verb class 0)
    [imperative middle second single]
  • tasya -
  • tas -> tasya (absolutive)
    [absolutive from √tas]
    ta (noun, masculine)
    [genitive single]
    ta (noun, neuter)
    [genitive single]
    tad (noun, neuter)
    [genitive single]
    sa (noun, masculine)
    [genitive single]
    tas (verb class 4)
    [imperative active second single]
  • kṣatriyayā -
  • kṣatriyā (noun, feminine)
    [instrumental single]
  • pinaddhe -
  • pinaddha (noun, masculine)
    [locative single]
    pinaddha (noun, neuter)
    [nominative dual], [vocative dual], [accusative dual], [locative single]
    pinaddhā (noun, feminine)
    [nominative dual], [vocative single], [vocative dual], [accusative dual]
  • kuṇḍale -
  • kuṇḍala (noun, masculine)
    [locative single]
    kuṇḍala (noun, neuter)
    [nominative dual], [vocative dual], [accusative dual], [locative single]
    kuṇḍalā (noun, feminine)
    [nominative dual], [vocative single], [vocative dual], [accusative dual]
  • Line 4: “te ānayasva
  • te -
  • ta (noun, masculine)
    [locative single]
    ta (noun, neuter)
    [nominative dual], [vocative dual], [accusative dual], [locative single]
    (noun, feminine)
    [nominative dual], [vocative single], [vocative dual], [accusative dual]
    tad (noun, neuter)
    [nominative dual], [accusative dual]
    sa (noun, masculine)
    [nominative plural]
    (noun, feminine)
    [nominative dual], [accusative dual]
    yuṣmad (pronoun, none)
    [dative single], [genitive single]
  • ānayasva -
  • an (verb class 0)
    [imperative middle second single]
  • Line 5: “itaścaturthe'hani puṇyakaṃ bhavitā
  • itaś -
  • itaḥ (indeclinable)
    [indeclinable]
    ita (noun, masculine)
    [nominative single]
    i -> ita (participle, masculine)
    [nominative single from √i class 2 verb]
    i (verb class 2)
    [present active third dual]
  • caturthe' -
  • caturtha (noun, masculine)
    [locative single]
    caturtha (noun, neuter)
    [nominative dual], [vocative dual], [accusative dual], [locative single]
  • ahani -
  • ahan (noun, neuter)
    [locative single]
  • puṇyakam -
  • puṇyaka (noun, neuter)
    [adverb], [nominative single], [accusative single]
  • bhavitā -
  • bhavitṛ (noun, masculine)
    [nominative single]
    bhavitā (noun, feminine)
    [nominative single]
    bhū (verb class 1)
    [periphrastic-future active third single]
  • Line 6: “tābhyāmābaddhābhyāṃ brāhmaṇānpariveṣṭumicchāmi
  • tābhyām -
  • ta (noun, masculine)
    [instrumental dual], [dative dual], [ablative dual]
    ta (noun, neuter)
    [instrumental dual], [dative dual], [ablative dual]
    (noun, feminine)
    [instrumental dual], [dative dual], [ablative dual]
    tad (noun, neuter)
    [instrumental dual], [dative dual], [ablative dual]
    sa (noun, masculine)
    [instrumental dual], [dative dual], [ablative dual]
    (noun, feminine)
    [instrumental dual], [dative dual], [ablative dual]
  • ābaddhābhyām -
  • ābaddha (noun, masculine)
    [instrumental dual], [dative dual], [ablative dual]
    ābaddha (noun, neuter)
    [instrumental dual], [dative dual], [ablative dual]
    ābaddhā (noun, feminine)
    [instrumental dual], [dative dual], [ablative dual]
  • brāhmaṇān -
  • brāhmaṇa (noun, masculine)
    [accusative plural]
  • parive -
  • parivan (noun, masculine)
    [compound], [nominative single]
    parivan (noun, neuter)
    [compound], [adverb], [nominative single], [accusative single]
  • iṣṭum -
  • iṣṭu (noun, feminine)
    [accusative single]
  • icchāmi -
  • iṣ (verb class 6)
    [present active first single]
  • Line 7: “śobhamānā yathā tābhyāṃ kuṇḍalābhyāṃ tasminnahani saṃpādayasva
  • śobhamānā* -
  • śubh -> śobhamāna (participle, masculine)
    [nominative plural from √śubh class 1 verb], [vocative plural from √śubh class 1 verb]
    śubh -> śobhamānā (participle, feminine)
    [nominative plural from √śubh class 1 verb], [vocative plural from √śubh class 1 verb], [accusative plural from √śubh class 1 verb]
    śobhamānā (noun, feminine)
    [nominative plural], [vocative plural], [accusative plural]
  • yathā -
  • yathā (indeclinable adverb)
    [indeclinable adverb]
    yathā (indeclinable relative)
    [indeclinable relative]
    yathā (indeclinable)
    [indeclinable]
  • tābhyām -
  • ta (noun, masculine)
    [instrumental dual], [dative dual], [ablative dual]
    ta (noun, neuter)
    [instrumental dual], [dative dual], [ablative dual]
    (noun, feminine)
    [instrumental dual], [dative dual], [ablative dual]
    tad (noun, neuter)
    [instrumental dual], [dative dual], [ablative dual]
    sa (noun, masculine)
    [instrumental dual], [dative dual], [ablative dual]
    (noun, feminine)
    [instrumental dual], [dative dual], [ablative dual]
  • kuṇḍalābhyām -
  • kuṇḍala (noun, masculine)
    [instrumental dual], [dative dual], [ablative dual]
    kuṇḍala (noun, neuter)
    [instrumental dual], [dative dual], [ablative dual]
    kuṇḍalā (noun, feminine)
    [instrumental dual], [dative dual], [ablative dual]
  • tasminn -
  • tad (noun, neuter)
    [locative single]
    sa (noun, masculine)
    [locative single]
  • ahani -
  • ahan (noun, neuter)
    [locative single]
  • sampāda -
  • sampāda (noun, masculine)
    [compound], [vocative single]
    sampāda (noun, neuter)
    [compound], [vocative single]
  • ya -
  • i (noun, masculine)
    [compound], [adverb], [nominative dual], [vocative dual], [accusative dual]
    ī (noun, feminine)
    [compound], [adverb]
    ī (noun, masculine)
    [compound], [adverb]
    e (noun, masculine)
    [adverb]
  • asva -
  • asva (noun, masculine)
    [compound], [vocative single]
    asva (noun, neuter)
    [compound], [vocative single]
  • Line 8: “śreyo hi te syātkṣaṇaṃ kurvata iti
  • śreyo* -
  • śreyaḥ (indeclinable adverb)
    [indeclinable adverb]
    śreyas (noun, masculine)
    [compound], [adverb]
    śreyas (noun, neuter)
    [compound], [adverb], [nominative single], [vocative single], [accusative single]
    śrā -> śreya (participle, masculine)
    [nominative single from √śrā class 1 verb], [nominative single from √śrā class 2 verb], [nominative single from √śrā class 4 verb]
    śrai -> śreya (participle, masculine)
    [nominative single from √śrai class 1 verb], [nominative single from √śrai class 2 verb], [nominative single from √śrai class 4 verb]
    śri -> śreya (participle, masculine)
    [nominative single from √śri class 1 verb]
    śrī -> śreya (participle, masculine)
    [nominative single from √śrī class 9 verb]
  • hi -
  • hi (indeclinable particle)
    [indeclinable particle]
  • te -
  • ta (noun, masculine)
    [locative single]
    ta (noun, neuter)
    [nominative dual], [vocative dual], [accusative dual], [locative single]
    (noun, feminine)
    [nominative dual], [vocative single], [vocative dual], [accusative dual]
    tad (noun, neuter)
    [nominative dual], [accusative dual]
    sa (noun, masculine)
    [nominative plural]
    (noun, feminine)
    [nominative dual], [accusative dual]
    yuṣmad (pronoun, none)
    [dative single], [genitive single]
  • syāt -
  • syāt (indeclinable adverb)
    [indeclinable adverb]
    syāt (indeclinable)
    [indeclinable]
    sya (noun, neuter)
    [adverb], [ablative single]
    as (verb class 2)
    [optative active third single]
  • kṣaṇam -
  • kṣaṇam (indeclinable)
    [indeclinable]
    kṣaṇa (noun, masculine)
    [adverb], [accusative single]
    kṣaṇa (noun, neuter)
    [adverb], [nominative single], [accusative single]
    kṣaṇā (noun, feminine)
    [adverb]
  • kurvata* -
  • kurvat (noun, masculine)
    [accusative plural], [ablative single], [genitive single]
    kurvat (noun, neuter)
    [ablative single], [genitive single]
    kṛ -> kurvat (participle, masculine)
    [accusative plural from √kṛ class 8 verb], [ablative single from √kṛ class 8 verb], [genitive single from √kṛ class 8 verb]
    kṛ -> kurvat (participle, neuter)
    [ablative single from √kṛ class 8 verb], [genitive single from √kṛ class 8 verb]
  • iti -
  • iti (indeclinable particle)
    [indeclinable particle]
    iti (noun, feminine)
    [compound], [adverb]

Other editions:

Also see the following editions of the Sanskrit text or (alternative) English translations of the Mahabharata Verse 1.3.100

Cover of edition (2013)

The complete Mahabharata (12 Volumes)
by Kisari Mohan Ganguly (2013)

4900 pages; [Publisher: Munshiram Manoharlal Publishers Pvt. Ltd.] ISBN: ‎ 812150094X or 9788121500944;

Buy now!
Cover of edition (2003)

The Mahabharata in Kannada (Set of 32 Volumes)
by Bharatha Darshana Bangalore (2003)

ಶ್ರೇಮಹಭಾರತ [ಮಹಾಭಾರತ]; 13907 pages;

Buy now!

Preview of verse 1.3.100 in Kannada sript:
ಸೈವಮುಕ್ತೋಪಾಧ್ಯಾಯಿನ್ಯುತ್ತಙ್ಕಂ ಪ್ರತ್ಯುವಾಚ ।
ಗಚ್ಛ ಪೌಷ್ಯಂ ರಾಜಾನಮ್ ।
ಭಿಕ್ಷಸ್ವ ತಸ್ಯ ಕ್ಷತ್ರಿಯಯಾ ಪಿನದ್ಧೇ ಕುಣ್ಡಲೇ ।
ತೇ ಆನಯಸ್ವ ।
ಇತಶ್ಚತುರ್ಥೇಽಹನಿ ಪುಣ್ಯಕಂ ಭವಿತಾ ।
ತಾಭ್ಯಾಮಾಬದ್ಧಾಭ್ಯಾಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನ್ಪರಿವೇಷ್ಟುಮಿಚ್ಛಾಮಿ ।
ಶೋಭಮಾನಾ ಯಥಾ ತಾಭ್ಯಾಂ ಕುಣ್ಡಲಾಭ್ಯಾಂ ತಸ್ಮಿನ್ನಹನಿ ಸಂಪಾದಯಸ್ವ ।
ಶ್ರೇಯೋ ಹಿ ತೇ ಸ್ಯಾತ್ಕ್ಷಣಂ ಕುರ್ವತ ಇತಿ ॥ ೧೦೦ ॥

Cover of edition (2008)

The Complete Mahabharata (9 volumes)
by M. N. Dutt (2008)

6415 pages; Sanskrit Text with English Translation; [Edited By: Dr. Ishwar Chandra Sharma & Dr. O.N. Bimali] [Publisher: Parimal Publication Pvt. Ltd.]

Buy now!
Cover of edition (2017)

Mahabharata (Hindi Translation, Six Volumes)
by Sahityacharya Pandit Ramnarayandutt Shastri Pandey "Ram" (2017)

7350 pages; [महाभारत] [Publisher: Gita Press, Gorakhpur] 44 Color and Black/white illustrations.

Buy now!
Cover of Bengali edition

The Mahabharata in Bengali (Two Volumes)
by Akshay Library, Kolkata (2019)

3049 pages; [মহাভারত] [মহার্ষী বদভ্যাস (Maharishi Vedvyas)]

Buy now!

Preview of verse 1.3.100 in Bengali sript:
সৈবমুক্তোপাধ্যাযিন্যুত্তঙ্কং প্রত্যুবাচ ।
গচ্ছ পৌষ্যং রাজানম্ ।
ভিক্ষস্ব তস্য ক্ষত্রিযযা পিনদ্ধে কুণ্ডলে ।
তে আনযস্ব ।
ইতশ্চতুর্থেঽহনি পুণ্যকং ভবিতা ।
তাভ্যামাবদ্ধাভ্যাং ব্রাহ্মণান্পরিবেষ্টুমিচ্ছামি ।
শোভমানা যথা তাভ্যাং কুণ্ডলাভ্যাং তস্মিন্নহনি সংপাদযস্ব ।
শ্রেযো হি তে স্যাত্ক্ষণং কুর্বত ইতি ॥ ১০০ ॥

Cover of Gujarati edition

Mahabharat in Gujarati (20 Volumes)
by Dinkar Joshi (દિનકર જોશી) (2010)

14252 pages; [મહાભારત] [Publisher: Pravin Prakashan Pvt. Ltd, Rajkot]

Buy now!

Preview of verse 1.3.100 in Gujarati sript:
સૈવમુક્તોપાધ્યાયિન્યુત્તઙ્કં પ્રત્યુવાચ ।
ગચ્છ પૌષ્યં રાજાનમ્ ।
ભિક્ષસ્વ તસ્ય ક્ષત્રિયયા પિનદ્ધે કુણ્ડલે ।
તે આનયસ્વ ।
ઇતશ્ચતુર્થેઽહનિ પુણ્યકં ભવિતા ।
તાભ્યામાબદ્ધાભ્યાં બ્રાહ્મણાન્પરિવેષ્ટુમિચ્છામિ ।
શોભમાના યથા તાભ્યાં કુણ્ડલાભ્યાં તસ્મિન્નહનિ સંપાદયસ્વ ।
શ્રેયો હિ તે સ્યાત્ક્ષણં કુર્વત ઇતિ ॥ ૧૦૦ ॥

Cover of edition (2018)

Shri Mahabharatam in Malayalam (2 volumes)
by Swami Mridananda (2018)

1681 pages; [Publisher: Ramakrishna Math, Thrissur]

Buy now!

Preview of verse 1.3.100 in Malayalam sript:
സൈവമുക്തോപാധ്യായിന്യുത്തങ്കം പ്രത്യുവാച ।
ഗച്ഛ പൌഷ്യം രാജാനമ് ।
ഭിക്ഷസ്വ തസ്യ ക്ഷത്രിയയാ പിനദ്ധേ കുണ്ഡലേ ।
തേ ആനയസ്വ ।
ഇതശ്ചതുര്ഥേഽഹനി പുണ്യകം ഭവിതാ ।
താഭ്യാമാബദ്ധാഭ്യാം ബ്രാഹ്മണാന്പരിവേഷ്ടുമിച്ഛാമി ।
ശോഭമാനാ യഥാ താഭ്യാം കുണ്ഡലാഭ്യാം തസ്മിന്നഹനി സംപാദയസ്വ ।
ശ്രേയോ ഹി തേ സ്യാത്ക്ഷണം കുര്വത ഇതി ॥ ൧൦൦ ॥

Cover of edition (2018)

Mahabharata in Telugu (7 Volumes)
by Gita Press, Gorakhpur (2018)

7248pages

Buy now!

Preview of verse 1.3.100 in Telugu sript:
సైవముక్తోపాధ్యాయిన్యుత్తఙ్కం ప్రత్యువాచ ।
గచ్ఛ పౌష్యం రాజానమ్ ।
భిక్షస్వ తస్య క్షత్రియయా పినద్ధే కుణ్డలే ।
తే ఆనయస్వ ।
ఇతశ్చతుర్థేఽహని పుణ్యకం భవితా ।
తాభ్యామాబద్ధాభ్యాం బ్రాహ్మణాన్పరివేష్టుమిచ్ఛామి ।
శోభమానా యథా తాభ్యాం కుణ్డలాభ్యాం తస్మిన్నహని సంపాదయస్వ ।
శ్రేయో హి తే స్యాత్క్షణం కుర్వత ఇతి ॥ ౧౦౦ ॥

Like what you read? Consider supporting this website: