Mahabharata [sanskrit]
699,462 words | ISBN-10: 812150094X | ISBN-13: 9788121500944
The Sanskrit edition of the Mahabharata, one of the largest epic poems ever written, consisting of 100,000 metrical verses. Consisting of 18 books, the Mahabharata details the history and legends concerning ancient India (Bharata), including a major battle campaign involving the Kauravas and the Pandavas, also known as the Kurukshetra War. This portion also contains the Bhagavad-Gita. Alternative titles: Mahābhārata (महाभारत).
Chapter 44
dhṛtarāṣṭra uvāca |
nivṛtte bhīmasene ca pāṇḍave ca yudhiṣṭhire |
vadhyamāne bale cāpi māmake pāṇḍusṛñjayaiḥ || 1 ||
[Analyze grammar]
dravamāṇe balaughe ca nirākrande muhurmuhuḥ |
kimakurvanta kuravastanmamācakṣva saṃjaya || 2 ||
[Analyze grammar]
saṃjaya uvāca |
dṛṣṭvā bhīmaṃ mahābāhuṃ sūtaputraḥ pratāpavān |
krodharaktekṣaṇo rājanbhīmasenamupādravat || 3 ||
[Analyze grammar]
tāvakaṃ ca balaṃ dṛṣṭvā bhīmasenātparāṅmukham |
yatnena mahatā rājanparyavasthāpayadbalī || 4 ||
[Analyze grammar]
vyavasthāpya mahābāhustava putrasya vāhinīm |
pratyudyayau tadā karṇaḥ pāṇḍavānyuddhadurmadān || 5 ||
[Analyze grammar]
pratyudyayustu rādheyaṃ pāṇḍavānāṃ mahārathāḥ |
dhunvānāḥ kārmukāṇyājau vikṣipantaśca sāyakān || 6 ||
[Analyze grammar]
bhīmasenaḥ śinernaptā śikhaṇḍī janamejayaḥ |
dhṛṣṭadyumnaśca balavānsarve cāpi prabhadrakāḥ || 7 ||
[Analyze grammar]
pāñcālāśca naravyāghrāḥ samantāttava vāhinīm |
abhyadravanta saṃkruddhāḥ samare jitakāśinaḥ || 8 ||
[Analyze grammar]
tathaiva tāvakā rājanpāṇḍavānāmanīkinīm |
abhyadravanta tvaritā jighāṃsanto mahārathāḥ || 9 ||
[Analyze grammar]
rathanāgāśvakalilaṃ pattidhvajasamākulam |
babhūva puruṣavyāghra sainyamadbhutadarśanam || 10 ||
[Analyze grammar]
śikhaṇḍī ca yayau karṇaṃ dhṛṣṭadyumnaḥ sutaṃ tava |
duḥśāsanaṃ mahārāja mahatyā senayā vṛtam || 11 ||
[Analyze grammar]
nakulo vṛṣasenaṃ ca citrasenaṃ yudhiṣṭhiraḥ |
ulūkaṃ samare rājansahadevaḥ samabhyayāt || 12 ||
[Analyze grammar]
sātyakiḥ śakuniṃ cāpi bhīmasenaśca kauravān |
arjunaṃ ca raṇe yattaṃ droṇaputro mahārathaḥ || 13 ||
[Analyze grammar]
yudhāmanyuṃ maheṣvāsaṃ gautamo'bhyapatadraṇe |
kṛtavarmā ca balavānuttamaujasamādravat || 14 ||
[Analyze grammar]
bhīmasenaḥ kurūnsarvānputrāṃśca tava māriṣa |
sahānīkānmahābāhureka evābhyavārayat || 15 ||
[Analyze grammar]
śikhaṇḍī ca tataḥ karṇaṃ vicarantamabhītavat |
bhīṣmahantā mahārāja vārayāmāsa patribhiḥ || 16 ||
[Analyze grammar]
pratirabdhastataḥ karṇo roṣātprasphuritādharaḥ |
śikhaṇḍinaṃ tribhirbāṇairbhruvormadhye vyatāḍayat || 17 ||
[Analyze grammar]
dhārayaṃstu sa tānbāṇāñśikhaṇḍī bahvaśobhata |
rājataḥ parvato yadvattribhiḥ śṛṅgaiḥ samanvitaḥ || 18 ||
[Analyze grammar]
so'tividdho maheṣvāsaḥ sūtaputreṇa saṃyuge |
karṇaṃ vivyādha samare navatyā niśitaiḥ śaraiḥ || 19 ||
[Analyze grammar]
tasya karṇo hayānhatvā sārathiṃ ca tribhiḥ śaraiḥ |
unmamātha dhvajaṃ cāsya kṣurapreṇa mahārathaḥ || 20 ||
[Analyze grammar]
hatāśvāttu tato yānādavaplutya mahārathaḥ |
śaktiṃ cikṣepa karṇāya saṃkruddhaḥ śatrutāpanaḥ || 21 ||
[Analyze grammar]
tāṃ chittvā samare karṇastribhirbhārata sāyakaiḥ |
śikhaṇḍinamathāvidhyannavabhirniśitaiḥ śaraiḥ || 22 ||
[Analyze grammar]
karṇacāpacyutānbāṇānvarjayaṃstu narottamaḥ |
apayātastatastūrṇaṃ śikhaṇḍī jayatāṃ varaḥ || 23 ||
[Analyze grammar]
tataḥ karṇo mahārāja pāṇḍusainyānyaśātayat |
tūlarāśiṃ samāsādya yathā vāyurmahājavaḥ || 24 ||
[Analyze grammar]
dhṛṣṭadyumno mahārāja tava putreṇa pīḍitaḥ |
duḥśāsanaṃ tribhirbāṇairabhyavidhyatstanāntare || 25 ||
[Analyze grammar]
tasya duḥśāsano bāhuṃ savyaṃ vivyādha māriṣa |
śitena rukmapuṅkhena bhallena nataparvaṇā || 26 ||
[Analyze grammar]
dhṛṣṭadyumnastu nirviddhaḥ śaraṃ ghoramamarṣaṇaḥ |
duḥśāsanāya saṃkruddhaḥ preṣayāmāsa bhārata || 27 ||
[Analyze grammar]
āpatantaṃ mahāvegaṃ dhṛṣṭadyumnasamīritam |
śaraiściccheda putraste tribhireva viśāṃ pate || 28 ||
[Analyze grammar]
athāparaiḥ saptadaśairbhallaiḥ kanakabhūṣaṇaiḥ |
dhṛṣṭadyumnaṃ samāsādya bāhvorurasi cārdayat || 29 ||
[Analyze grammar]
tataḥ sa pārṣataḥ kruddho dhanuściccheda māriṣa |
kṣurapreṇa sutīkṣṇena tata uccukruśurjanāḥ || 30 ||
[Analyze grammar]
athānyaddhanurādāya putraste bharatarṣabha |
dhṛṣṭadyumnaṃ śaravrātaiḥ samantātparyavārayat || 31 ||
[Analyze grammar]
tava putrasya te dṛṣṭvā vikramaṃ taṃ mahātmanaḥ |
vyahasanta raṇe yodhāḥ siddhāścāpsarasāṃ gaṇāḥ || 32 ||
[Analyze grammar]
tataḥ pravavṛte yuddhaṃ tāvakānāṃ paraiḥ saha |
ghoraṃ prāṇabhṛtāṃ kāle ghorarūpaṃ paraṃtapa || 33 ||
[Analyze grammar]
nakulaṃ vṛṣasenastu viddhvā pañcabhirāyasaiḥ |
pituḥ samīpe tiṣṭhantaṃ tribhiranyairavidhyata || 34 ||
[Analyze grammar]
nakulastu tataḥ kruddho vṛṣasenaṃ smayanniva |
nārācena sutīkṣṇena vivyādha hṛdaye dṛḍham || 35 ||
[Analyze grammar]
so'tividdho balavatā śatruṇā śatrukarśanaḥ |
śatruṃ vivyādha viṃśatyā sa ca taṃ pañcabhiḥ śaraiḥ || 36 ||
[Analyze grammar]
tataḥ śarasahasreṇa tāvubhau puruṣarṣabhau |
anyonyamācchādayatāmathābhajyata vāhinī || 37 ||
[Analyze grammar]
dṛṣṭvā tu pradrutāṃ senāṃ dhārtarāṣṭrasya sūtajaḥ |
nivārayāmāsa balādanupatya viśāṃ pate |
nivṛtte tu tataḥ karṇe nakulaḥ kauravānyayau || 38 ||
[Analyze grammar]
karṇaputrastu samare hitvā nakulameva tu |
jugopa cakraṃ tvaritaṃ rādheyasyaiva māriṣa || 39 ||
[Analyze grammar]
ulūkastu raṇe kruddhaḥ sahadevena vāritaḥ |
tasyāśvāṃścaturo hatvā sahadevaḥ pratāpavān |
sārathiṃ preṣayāmāsa yamasya sadanaṃ prati || 40 ||
[Analyze grammar]
ulūkastu tato yānādavaplutya viśāṃ pate |
trigartānāṃ balaṃ pūrṇaṃ jagāma pitṛnandanaḥ || 41 ||
[Analyze grammar]
sātyakiḥ śakuniṃ viddhvā viṃśatyā niśitaiḥ śaraiḥ |
dhvajaṃ ciccheda bhallena saubalasya hasanniva || 42 ||
[Analyze grammar]
saubalastasya samare kruddho rājanpratāpavān |
vidārya kavacaṃ bhūyo dhvajaṃ ciccheda kāñcanam || 43 ||
[Analyze grammar]
athainaṃ niśitairbāṇaiḥ sātyakiḥ pratyavidhyata |
sārathiṃ ca mahārāja tribhireva samārdayat |
athāsya vāhāṃstvaritaḥ śarairninye yamakṣayam || 44 ||
[Analyze grammar]
tato'vaplutya sahasā śakunirbharatarṣabha |
āruroha rathaṃ tūrṇamulūkasya mahārathaḥ |
apovāhātha śīghraṃ sa śaineyādyuddhaśālinaḥ || 45 ||
[Analyze grammar]
sātyakistu raṇe rājaṃstāvakānāmanīkinīm |
abhidudrāva vegena tato'nīkamabhidyata || 46 ||
[Analyze grammar]
śaineyaśaranunnaṃ tu tataḥ sainyaṃ viśāṃ pate |
bheje daśa diśastūrṇaṃ nyapatacca gatāsuvat || 47 ||
[Analyze grammar]
bhīmasenaṃ tava suto vārayāmāsa saṃyuge |
taṃ tu bhīmo muhūrtena vyaśvasūtarathadhvajam |
cakre lokeśvaraṃ tatra tenātuṣyanta cāraṇāḥ || 48 ||
[Analyze grammar]
tato'pāyānnṛpastatra bhīmasenasya gocarāt |
kurusainyaṃ tataḥ sarvaṃ bhīmasenamupādravat |
tatra rāvo mahānāsīdbhīmamekaṃ jighāṃsatām || 49 ||
[Analyze grammar]
yudhāmanyuḥ kṛpaṃ viddhvā dhanurasyāśu cicchide |
athānyaddhanurādāya kṛpaḥ śastrabhṛtāṃ varaḥ || 50 ||
[Analyze grammar]
yudhāmanyordhvajaṃ sūtaṃ chatraṃ cāpātayatkṣitau |
tato'pāyādrathenaiva yudhāmanyurmahārathaḥ || 51 ||
[Analyze grammar]
uttamaujāstu hārdikyaṃ śarairbhīmaparākramam |
chādayāmāsa sahasā megho vṛṣṭyā yathācalam || 52 ||
[Analyze grammar]
tadyuddhaṃ sumahaccāsīdghorarūpaṃ paraṃtapa |
yādṛśaṃ na mayā yuddhaṃ dṛṣṭapūrvaṃ viśāṃ pate || 53 ||
[Analyze grammar]
kṛtavarmā tato rājannuttamaujasamāhave |
hṛdi vivyādha sa tadā rathopastha upāviśat || 54 ||
[Analyze grammar]
sārathistamapovāha rathena rathināṃ varam |
tatastu satvaraṃ rājanpāṇḍusainyamupādravat || 55 ||
[Analyze grammar]
Other editions:
Also see the following editions of the Sanskrit text or (alternative) English translations of the Mahabharata Chapter 44
The complete Mahabharata (12 Volumes)
by Kisari Mohan Ganguly (2013)
4900 pages; [Publisher: Munshiram Manoharlal Publishers Pvt. Ltd.] ISBN: 812150094X or 9788121500944;
Buy now!
The Mahabharata in Kannada (Set of 32 Volumes)
by Bharatha Darshana Bangalore (2003)
ಶ್ರೇಮಹಭಾರತ [ಮಹಾಭಾರತ]; 13907 pages;
Buy now!
The Complete Mahabharata (9 volumes)
by M. N. Dutt (2008)
6415 pages; Sanskrit Text with English Translation; [Edited By: Dr. Ishwar Chandra Sharma & Dr. O.N. Bimali] [Publisher: Parimal Publication Pvt. Ltd.]
Buy now!
Mahabharata (Hindi Translation, Six Volumes)
by Sahityacharya Pandit Ramnarayandutt Shastri Pandey "Ram" (2017)
7350 pages; [महाभारत] [Publisher: Gita Press, Gorakhpur] 44 Color and Black/white illustrations.
Buy now!
The Mahabharata in Bengali (Two Volumes)
by Akshay Library, Kolkata (2019)
3049 pages; [মহাভারত] [মহার্ষী বদভ্যাস (Maharishi Vedvyas)]
Buy now!
Mahabharat in Gujarati (20 Volumes)
by Dinkar Joshi (દિનકર જોશી) (2010)
14252 pages; [મહાભારત] [Publisher: Pravin Prakashan Pvt. Ltd, Rajkot]
Buy now!
Shri Mahabharatam in Malayalam (2 volumes)
by Swami Mridananda (2018)
1681 pages; [Publisher: Ramakrishna Math, Thrissur]
Buy now!