Chapter 83

śrīnārāyaṇa uvāca |
paśya lakṣmi kiyadveṣā nāryo svārthārthamudyatāḥ |
bahurūpāṇi kurvanti yāvatsvārthau na siddhyati || 1 ||
[Analyze grammar]

yoginītvaṃ parityajya devītvaṃ cā'vaguhya ca |
kācit saṃnyāsinī kācit tapasvinī tu mānavī || 2 ||
[Analyze grammar]

kācit babhūva sairandhrī kācittu bhikṣukī tathā |
kācittu mālinī kācit nāpitī sūtikā'bhavat || 3 ||
[Analyze grammar]

kācidbhiṣagvarārohā kācit tulāsuvikrayā |
kācicchākavikrayiṇī kācit sarpādirakṣikā || 4 ||
[Analyze grammar]

kācittu nartakī jātā kācid dhātrī ca kiṃkarī |
aparā gāyikā jātā'nyā vāditrapravādinī || 5 ||
[Analyze grammar]

kācit tālakarī cānyā jātā kārmaṇamantradā |
kācinmālāgumphanajñā kācittailādivikrayā || 6 ||
[Analyze grammar]

parā dyūtavidhānajñā itarā gopavallabhā |
kācinnaṭī ca kācittu rathyācatvaramārjikā || 7 ||
[Analyze grammar]

anyā madhvādivyāpārā rathyācīvaramārgaṇā |
apatyadā'parā jātā śvapacī carmakāriṇī || 8 ||
[Analyze grammar]

sādhvī ca karṣukī dugdharasavyāpārahāriṇī |
tīrthavāsinī cānyā ca muṇḍinī grāmaṭhā'parā || 9 ||
[Analyze grammar]

kācid rekhācihnadraṣṭrī kācillekhanacitrikā |
vaśīkaraṇamantrajñā kācij jvarapramārjikā || 10 ||
[Analyze grammar]

kācidaṃjanakuśalā guṭikāsiddhibodhikā |
dhātvādimiśrikā kācid vāstrapattrāṇakāriṇī || 11 ||
[Analyze grammar]

puṃmohinī bahurūpā vāgagnistaṃbhabodhikā |
adṛśyatvakhecaratvā'nyākāratvādimantradā || 12 ||
[Analyze grammar]

uccāṭanā''karṣaṇajñā yuvacittavimohinī |
cintitārthapradā jyotirvijñā'nyā paśurakṣikā || 12 ||
[Analyze grammar]

dantadhāvanadātrī ca gośakṛtsaṃgrahā'ṭinī |
mṛttikāyāśca vikretrī kācittu nāgarī tathā || 14 ||
[Analyze grammar]

karmacāriṇi dāsī ca bhūtvā bhūtvā pratigṛham |
prāviśaṃstāśca yoginyo'harniśaṃ vicaranti ca || 15 ||
[Analyze grammar]

vighnārthaṃ chidramalpaṃ vā mārgayantyo'pi nā'labhan |
tatastā etya gaṃgāyāstīre sametya niṣphalāḥ || 16 ||
[Analyze grammar]

kiṃ kartavyaṃ kva gantavyaṃ divodāse prajāsu ca |
chidraṃ no labhyate kiṃcitkathaṃ dūraṃ prakurmahe || 17 ||
[Analyze grammar]

kāryasiddhiṃ vinā naiva gantavyaṃ svāminaṃ prati |
saṃmantryeti tatra tasthurna gatā mandarācalam || 18 ||
[Analyze grammar]

prabhoḥ kāryamaniṣpādya preṣyaḥ ko nikaṭe bhavet |
prabhuṃ vināpi kāśyāṃ vai jīviṣyāmo'tra sarvadā || 19 ||
[Analyze grammar]

prabhū ruṣṭo hared vṛttyaṃ kāśī tvarthacatuṣṭayam |
tasmātkāśyāṃ pravastavyaṃ gantavyaṃ nahi mandaram || 20 ||
[Analyze grammar]

ityārabhya ca yoginyaḥ kāśyāṃ tiṣṭhanti sarvadā |
caritvā dikṣu vidikṣu tiṣṭhantyāgatya tatra vai || 21 ||
[Analyze grammar]

nārāyaṇaṃ prabhajantyo divodāsaṃ namanti ca |
ātmanaḥ paramaṃ lābhaṃ manyante sma ca tāḥ sadā || 22 ||
[Analyze grammar]

kāśīsevākṛtātpuṇyādīśo'pyasmān sameṣyati |
kāśīṃ vinā sa tatrāpi duḥkhito'trā''gato bhavet || 23 ||
[Analyze grammar]

iti niścitya yoginyaḥ śaṃbhorānandakānane |
atiṣṭhan saṃsmarantyastaṃ śaṃkaraṃ lokaśaṃkaram || 24 ||
[Analyze grammar]

tāsāṃ nāmāni vakṣyāmi śṛṇvatra kamalālaye |
gajāsyā siṃhavaktrā ca gṛdhrāsyā kākatuṇḍikā || 25 ||
[Analyze grammar]

uṣṭrāsyāśvakharagrīvā vārāhasyā śivānanā |
ulūkākṣī ghoraravā māyūrī śarabhānanā || 26 ||
[Analyze grammar]

koṭarākṣī cāṣṭavaktrā kubjā ca vikaṭānanā |
śuṣkodarī lalajjihvā śvadaṃṣṭrā vānarānanā || 27 ||
[Analyze grammar]

ṛkṣākṣī kekarākṣī ca bṛhattuṇḍā surāpriyā |
kapālahastā raktākṣī śukī śyenī kapotikā || 28 ||
[Analyze grammar]

pāśahastā daṇḍahastā pracaṇḍā caṇḍavikramā |
śiśughnī pāśahantrī ca kālī rudhirapāyinī || 29 ||
[Analyze grammar]

vasāpānā garbhabhakṣā śavahastā''ntramālikā |
ṛkṣakeśī mahākukṣirnāgāsyā pretapṛṣṭhakā || 30 ||
[Analyze grammar]

dandaśūkadharā krauṃcī mṛgaśṛṃgā vṛṣānanā |
phāṭitāsyā dhūmaśvāsā vyomapādordhvadṛṣṭikā || 31 ||
[Analyze grammar]

tāpinī śoṣiṇī schaghoṇoṣṭhā koṭarī tathā |
vidyullolā balākāsyā mārjārī kaṭapūtanā || 32 ||
[Analyze grammar]

aṭṭahāsyā ca kāmākṣī mṛgākṣī ceti tā matāḥ |
catuḥṣaṣṭistu yoginyaḥ pūjitā navarātrake || 33 ||
[Analyze grammar]

duṣṭabādhāṃ nāśayanti garbhabālādirakṣikāḥ |
na ḍākinyo na śākinyo na kūṣmāṇḍā na rākṣasāḥ || 34 ||
[Analyze grammar]

tasya pīḍāṃ prakurvanti nāmānyetāni yaḥ paṭhet |
raṇe rājakule vāpi vivāde jayadānyapi || 35 ||
[Analyze grammar]

balipūjopahāraiśca dhūpadīpasamarpaṇaiḥ |
kṣipraṃ prasannā yoginyo prayaccheyurmanorathān || 36 ||
[Analyze grammar]

kṛṣṇacaturdaśīrātrāvupavāsī narottamaḥ |
praṇavādicaturthyantanāmabhirhavanaṃ caret || 37 ||
[Analyze grammar]

pratyekaṃ havanaṃ cāsāṃ śatamaṣṭottaraṃ matam |
sasarpiṣā guggulunā laghubadaramānataḥ || 38 ||
[Analyze grammar]

ekāgramanasā śuddhaḥ sveṣṭaṃ vicintya sarvathā |
yāṃ yāṃ siddhimabhīpsetāṃ tāṃ suprāpnoti mānavaḥ || 39 ||
[Analyze grammar]

atheśo yoginīcakre'nāgate ciramityapi |
sūryaṃ saṃpreṣayāmāsa jñātuṃ kāśīpravartanam || 40 ||
[Analyze grammar]

prāha śaṃbhustu sūryaṃ vai divodāsasya vai rave |
dharmakṣatyā nivāsaḥ syāttathā kuru divākara || 41 ||
[Analyze grammar]

dharmamārgasthitasyātra bhaktasya yo'vamānanam |
karoti tasya sarvasvanāśo bhavati bhāskara || 42 ||
[Analyze grammar]

yāvaddharme sthirā buddhiryāvadbhaktiśca mādhave |
tāvadvighnodayo nāsti tathāpi kuru ceṣṭitam || 43 ||
[Analyze grammar]

raviḥ śaṃbhorvacasā cā'gamatkāśyāṃ manuṣyavat |
antarbahiścarankāśyāṃ divodāse prajāsu ca || 44 ||
[Analyze grammar]

dharmabhaktipravāhe tu manāk kṣatiṃ na caikṣata |
vatsaraṃ vicaransūryo'tithirbhūtvā''rthayacca tam || 49 ||
[Analyze grammar]

sarvaṃ saṃprāptavān paścād bahurūpāṇyadhārayat |
yācako bahudo dīno gaṇako mantrado'pyabhūt || 46 ||
[Analyze grammar]

kadācinnāstiko dhūrto jaṭilaśca digambaraḥ |
jāṃgaliko viṣavaidyaḥ pākhaṇḍī brahmavādyapi || 47 ||
[Analyze grammar]

vratakṛdaindrajālajñaḥ kathākāraḥ kapāladhṛk |
dvijo jñānī dhātuvettā khagolajñaḥ sumantravit || 48 ||
[Analyze grammar]

sādhuḥ sanyāsadharmā vai sanyāsinīsvarūpadhṛk |
vipraḥ kṣatriyavaiśyau ca śūdro brahmacaro gṛhī || 49 ||
[Analyze grammar]

vanasthaḥ saṃkararūpo'thāpi cāṇḍālarūpadhṛk |
ityevaṃ vicaran kāśyāṃ kvāpi chidraṃ na cāpa saḥ || 50 ||
[Analyze grammar]

tadāhyakṛtakāryo'sau gantuṃ tu mandara punaḥ |
neyeṣā'vamānabhayād divodāsabalāttathā || 51 ||
[Analyze grammar]

kāśyāmeva kṛtāvāso bhaktilagnahṛdantaraḥ |
anivedanajanyainonāśo bhaktyā bhaviṣyati || 52 ||
[Analyze grammar]

dharmo hi rakṣito yena sarvaṃ tena tu rakṣitam |
ayameva hi saddharmaḥ kāśīsevanasaṃbhavaḥ || 53 ||
[Analyze grammar]

putramitrakalatrāṇi kṣetrāṇi ca dhanāni ca |
pratijanmeha labhyante kāśyekā naiva labhyate || 54 ||
[Analyze grammar]

divodāsasamo bhakto naivā'nyatra kvacinmilet |
tasmādatraiva vastavyaṃ niścityaivaṃ divākaraḥ || 55 ||
[Analyze grammar]

bhūtvā dvādaśarūpo'sau kāśīpuryāṃ vyavasthitaḥ |
lokārka uttarārkaśca sāmbādityaḥ khakholakaḥ || 56 ||
[Analyze grammar]

drupadādityo mayūkhā''dityastathā'ruṇā''hvayaḥ |
vṛddhārkaḥ keśavārkaśca vimalārko yamāhvayaḥ || 57 ||
[Analyze grammar]

gaṃgādityau dvādaśetirūpaiḥ kāśyāṃ vyavasthitaḥ |
bhajate śrīhariṃ nityaṃ divodāsasamāgame || 58 ||
[Analyze grammar]

itiśrīlakṣmīnārāyaṇīyasaṃhitāyāṃ prathame kṛtayugasantāne divodāsachidrānveṣaṇāya catuḥṣaṣṭiyoginīnāṃ rūpāntaradhṛtiḥ kāśyāmeva vāso raveścāpi tathaiva tatkāryārthamāgamanaṃ kāśyāmeva dvādaśarūpairvāsaścetyādipradarśananāmā tryaśītitamo'dhyāyaḥ || 83 ||
[Analyze grammar]