Harivamsa [text] [sanskrit]

76,857 words

The Sanskrit edition of the Harivamsa, an important addition to the larger epic Mahabharata, existing in several editions. The text deals with the ancient Indian Solar and Lunar dynasties leading and recounts the history of Krishna.

vaiśaṃpāyana uvāca |
nihatya narakaṃ bhaumaṃ vāsavopamavikramaḥ |
vāsavāvarajo viṣṇurdadarśa narakālayam || 1 ||
[Analyze grammar]

athārthagṛhamāsādya narakasya janārdanaḥ |
dadarśa dhanamakṣayyaṃ ratnāni vividhāni ca || 2 ||
[Analyze grammar]

maṇimuktāpravālāni vaidūryasya ca saṃcayān |
mahārajatakūṭāni tathā vajrasya saṃcayān || 3 ||
[Analyze grammar]

jāmbūnadamayānyatra śātakumbhamayāni ca |
pradīptajvalanābhāni ca śītaraśmiprabhāṇi ca |
śayanāni mahārhāṇi tathā siṃhāsanāni ca || 4 ||
[Analyze grammar]

hiraṇyavarṇaṃ ruciraṃ śītaraśmisamaprabham |
dadarśa ca mahacchatraṃ varṣamāṇamivāmbudam || 5 ||
[Analyze grammar]

jātarūpasya śubhrasya dhārāḥ śatasahasraśaḥ |
varuṇādāhṛtaṃ pūrvaṃ narakeṇeti naḥ śrutam || 6 ||
[Analyze grammar]

yādṛśaṃ tu gṛhe dṛṣṭaṃ narakasya dhanaṃ bahu |
na vai rājñā kubereṇa na śakreṇa yamena ca |
ratnasaṃnicyastādṛgdṛṣṭapūrvo na ca śrutaḥ || 7 ||
[Analyze grammar]

hate bhaume nisunde ca hayagrīve ca dānave |
upaninyustatastāni ratnānyantaḥpurāṇi ca || 8 ||
[Analyze grammar]

dānavā hataśiṣṭā ye kośasaṃcayarakṣiṇaḥ |
keśavāya mahārhāṇi yānyarhati janārdanaḥ || 9 ||
[Analyze grammar]

dānavā ūcuḥ |
imāni maṇiratnāni vividhāni vasūni ca |
bhīmarūpāśca mātaṅgāḥ pravālavikṛtāṅkuśāḥ || 10 ||
[Analyze grammar]

hemasūtramahākakṣyāścāpatomaraśālinaḥ |
rucirābhiḥ patākābhirvasānā vividhāḥ kuthāḥ || 11 ||
[Analyze grammar]

te ca viṃśatisāhasrā dvistāvatyaḥ kareṇavaḥ |
aṣṭau śatasahasrāṇi deśajāścottamā hayāḥ || 12 ||
[Analyze grammar]

goṣu cāpi kṛto yāvatkāmastava janārdanaḥ |
tāvatīḥ prāpayiṣyāmo vṛṣṇyandhakaniveśanam || 13 ||
[Analyze grammar]

āvikāni ca sūkṣmāṇi śayanānyāsanāni ca |
kāmavyāhāriṇaścaiva pakṣiṇaḥ priyadarśanāḥ || 14 ||
[Analyze grammar]

candanāgarukāṣṭhāni tathā kālīyakānyapi |
vasu yattriṣu lokeṣu dharmeṇādhigataṃ tvayā |
prāpayiṣyāma tatsarvaṃ vṛṣṇyandhakaniveśanam || 15 ||
[Analyze grammar]

devagandharvaratnāni pannagānāṃ ca yadvasu |
tāni santīha sarvāṇi narakasya niveśane || 16 ||
[Analyze grammar]

iti vijñāpitastaistu dānavaiśca janārdanaḥ || 16 ||
[Analyze grammar]

sa tatsarvaṃ hṛṣīkeśaḥ pratigṛhya parīkṣya ca |
sarvamāhārayāmāsa dānavairdvārakāṃ purīm || 17 ||
[Analyze grammar]

tatastadvāruṇaṃ chatraṃ svayamutkṣipya mādhavaḥ |
hiraṇyavarṣaṃ varṣantamāruroha vihaṃgatam || 18 ||
[Analyze grammar]

garuḍaṃ patatāṃ śreṣṭhaṃ mūrtimantamivāmbudam |
tato'bhyayādgiriśreṣṭhamabhito maṇiparvatam || 19 ||
[Analyze grammar]

tatra puṇyā vavurvātā hyabhavaṃścāmalāḥ prabhāḥ |
maṇīnāṃ hemavarṇānāmabhibhūya divākaram || 20 ||
[Analyze grammar]

tatra vaidūryavarṇāni dadarśa madhusūdanaḥ |
satoraṇapatākāni dvārāṇi śayanāni ca || 21 ||
[Analyze grammar]

vidyudgrathitameghābhaḥ prababhau maṇiparvataḥ |
hemacitravimānaiśca prāsādairupaśobhitaḥ || 22 ||
[Analyze grammar]

tatra tā varahemābhā dadarśa madhusūdanaḥ |
gandharvāsuramukhyānāṃ priyā duhitarastathā || 23 ||
[Analyze grammar]

dadarśa pṛthulaśroṇīḥ saṃruddhā girikandare |
narakeṇa samānītā rakṣyamāṇāḥ samantataḥ || 24 ||
[Analyze grammar]

triviṣṭapasame deśe tiṣṭhantamaparājitam |
nivasantyo yathā devyaḥ sukhinyaḥ kāmavarjitāḥ || 25 ||
[Analyze grammar]

parivavrurmahābāhumekaveṇīdharāḥ striyaḥ |
sarvāḥ kāṣāyavāsinyaḥ sarvāśca niyatendriyāḥ || 26 ||
[Analyze grammar]

vratopavāsatanvaṅgyaḥ kāṅkṣantyaḥ kṛṣṇadarśanam |
sametya yadusiṃhasya sarvāścakruḥ striyo'ñjalīn || 27 ||
[Analyze grammar]

narakaṃ nihataṃ jñātvā muraṃ caiva mahāsuram |
hayagrīvaṃ nisundaṃ ca tāḥ kṛṣṇaṃ paryavārayan || 28 ||
[Analyze grammar]

te cāsāṃ rakṣiṇo vṛddhā dānavā yadunandanam |
kṛtāñjalipuṭāḥ sarve praṇipeturvayodhikāḥ || 29 ||
[Analyze grammar]

tāsāṃ paramanārīṇāmṛṣabhākṣaṃ nirīkṣya tam |
sarvāsāmeva saṃkalpaḥ patitvenābhavattataḥ || 30 ||
[Analyze grammar]

tasya candropamaṃ vaktramudīkṣya niyatendriyāḥ |
saṃprahṛṣṭā mahābāhumidaṃ vacanamabruvan || 31 ||
[Analyze grammar]

satyaṃ bata purā vāyurihāsmānvākyamabravīt |
sarvabhūtarutajñaśca devarṣirapi nāradaḥ || 32 ||
[Analyze grammar]

viṣṇurnārāyaṇo devaḥ śaṅkhacakragadāsibhṛt |
sa bhaumaṃ narakaṃ hatvā bhartā ca bhavitā hi saḥ || 33 ||
[Analyze grammar]

supriyaṃ bata paśyāmaściraśrutamariṃdamam |
darśanena kṛtārthā hi vayamadya mahātmanaḥ || 34 ||
[Analyze grammar]

tatastāḥ sāntvayāmāsa pramadā vāsavānujaḥ |
sarvāḥ kamalapatrākṣīrdṛṣṭyā vācā ca mādhavaḥ || 35 ||
[Analyze grammar]

yathārhataḥ sāntvayitvā samābhāṣya ca keśavaḥ |
yānaiḥ kiṃkarasaṃyuktairuvāha madhusūdanaḥ || 36 ||
[Analyze grammar]

kiṃkarāṇāṃ sahasrāṇāṃ rakṣasāṃ vātaraṃhasām |
śibikāṃ vahatāṃ tatra nirghoṣaḥ sumahānabhūt || 37 ||
[Analyze grammar]

tasya parvatamukhyasya śṛṅgaṃ yatparamārcitam |
vimalārkendusaṃkāśaṃ maṇikāñcanatoraṇam || 38 ||
[Analyze grammar]

sapakṣigaṇamātaṅgaṃ savyālamṛgapannagam |
śākhāmṛgagaṇairjuṣṭaṃ suprastaraśilātalam || 39 ||
[Analyze grammar]

nyaṅkubhiśca varāhaiśca rurubhiśca niṣevitam |
saprapātamahāsānuṃ vicitraśikharadrumam || 40 ||
[Analyze grammar]

atyadbhutamacintyaṃ ca mṛgavṛndaviloḍitam |
jīvaṃjīvakasaṃghaiśca barhibhiśca nināditam || 41 ||
[Analyze grammar]

tadapyatibalo viṣṇurdorbhyāmutpāṭya bhāsvaram |
āropayāmāsa tadā garuḍe pakṣiṇāṃ vare || 42 ||
[Analyze grammar]

maṇiparvataśṛṅgaṃ ca sabhāryaṃ ca janārdanam |
uvāha līlayā pakṣī garuḍaḥ patatāṃ varaḥ || 43 ||
[Analyze grammar]

sa pakṣabalavikṣepairmahādriśikharopamaḥ |
dikṣu sarvāsu saṃhrādaṃ janayāmāsa pakṣirāṭ || 44 ||
[Analyze grammar]

ārujanparvatāgrāṇi pādapāṃśca samākṣipan |
saṃjahāra mahābhrāṇi vijahāra ca kānicit || 45 ||
[Analyze grammar]

viṣayaṃ samatikramya devayoścandrasūryayoḥ |
yayau vātajavaḥ pakṣī janārdanavaśe sthitaḥ || 46 ||
[Analyze grammar]

sa merugirimāsādya devagandharvasevitam |
devasadmāni sarvāṇi dadarśa madhusūdanaḥ || 47 ||
[Analyze grammar]

viśveṣāṃ marutāṃ caiva sādhyānāṃ ca narādhipa |
bhrājamānānyatikrāmadaśvinośca paraṃtapaḥ || 48 ||
[Analyze grammar]

prāpya puṇyakṛtāṃ lokāndevalokamariṃdamaḥ |
śakrasadma samāsādya praviveśa janārdanaḥ || 49 ||
[Analyze grammar]

avatīrya sa tārkṣyāttu dadarśa vibudhādhipam |
prītaścaivābhyanandattaṃ devarājaḥ śatakratuḥ || 50 ||
[Analyze grammar]

pradāya kuṇḍale divye vavande taṃ tadācyutaḥ |
sabhāryo vibudhaśreṣṭhaṃ naraśreṣṭho janārdanaḥ || 51 ||
[Analyze grammar]

so'rcito devarājena ratnaiśca pratipūjitaḥ |
satyabhāmā ca paulomyā yathāvadabhinanditā || 52 ||
[Analyze grammar]

āśliṣyete mahārāja te devyau lokaviśrute || 52 ||
[Analyze grammar]

idaṃ provāca paulomī satyabhāmāṃ haripriyām || 52 ||
[Analyze grammar]

prītāsmi darśanāddevi kiṃ bhūyaḥ karavāṇi te || 52 ||
[Analyze grammar]

diṣṭyā hato bhavatyā tu narako duṣṭacetanaḥ || 52 ||
[Analyze grammar]

ityuktā sā tadā devī kṛtamityabravīcca tām || 52 ||
[Analyze grammar]

vāsavo vāsudevaśca sahitau jagmatustataḥ |
adityā bhavanaṃ puṇyaṃ devamāturmaharddhimat || 53 ||
[Analyze grammar]

tatrāditimupāsyantīmapsarobhiḥ samantataḥ |
dadṛśāte mahātmānau mahābhāgāṃ taponvitām || 54 ||
[Analyze grammar]

tataste kuṇḍale dattvā vavande tāṃ śacīpatiḥ |
janārdanaṃ puraskṛtya kama caiva śaśaṃśa tat || 55 ||
[Analyze grammar]

pradāyāditinandanaḥ || 55 ||
[Analyze grammar]

vavande tāṃ śacībhartā mātaraṃ svāṃ puraṃdaraḥ || 55 ||
[Analyze grammar]

aditistau sutau prītyā pariṣvajyābhinandya ca |
āśirbhiranurūpābhirubhāvabhyavadattadā || 56 ||
[Analyze grammar]

paulomī satyabhāmā ca prītyā paramayā yute |
agṛhṇītāṃ varārhāyā devyāśca caraṇau śubhau || 57 ||
[Analyze grammar]

te cāpyabhyavadatpremṇā devamātā yaśasvinī |
yathāvadabravīccaiva janārdanamidaṃ vacaḥ || 58 ||
[Analyze grammar]

adhṛsyaḥ sarvabhūtānāmavadhyaśca bhaviṣyasi |
yathaiva devarājo'yamajito lokapūjitaḥ || 59 ||
[Analyze grammar]

tava ceyaṃ varārohā nityaṃ ca priyadarśanā || 59 ||
[Analyze grammar]

sarvalokeṣu vikhyātā divyagandhā manoramā || 59 ||
[Analyze grammar]

tatpurogamadevānāmadhipastvaṃ bhaviṣyasi || 59 ||
[Analyze grammar]

satyabhāmottamā strīṇāṃ subhagā sthirayauvanā |
jarāṃ na yāsyati vadhūryāvattvaṃ kṛṣṇa mānuṣaḥ || 60 ||
[Analyze grammar]

evamabhyārcitaḥ kṛṣṇo devamātrā mahābalaḥ |
devarājābhyanujñāto ratnaiśca pratipūjitaḥ || 61 ||
[Analyze grammar]

vainateyaṃ samāruhya sahitaḥ satyabhāmayā |
devākrīḍānparikrāmanpūjyamānaḥ surarṣibhiḥ || 62 ||
[Analyze grammar]

sa dadarśa mahābāhurākrīḍe vāsavasya ha |
divyamabhyarcitaṃ caityaṃ pārijātaṃ mahādrumam || 63 ||
[Analyze grammar]

nityapuṣpadharaṃ divyaṃ puṇyagandhamanuttamam |
yamāsādya janaḥ sarvo jātiṃ smarati paurvikīm || 64 ||
[Analyze grammar]

saṃrakṣyamāṇaṃ devaistaṃ prasahyāmitavikramaḥ |
utpāṭyāropayāmāsa viṣṇustaṃ vai mahādrumam || 65 ||
[Analyze grammar]

so'paśyatsatyabhāmāṃ ca divyāmapsarasaṃ hariḥ |
pṛṣṭhataḥ satyabhāmā ca divyā yoṣābhivīkṣitā |
tataḥ prāyāddvāravatīṃ vāyujuṣṭena vai pathā || 66 ||
[Analyze grammar]

śrutvā taddevarājastu karma kṛṣṇasya vai tadā |
anumene mahābāhuḥ kṛtaṃ karmeti cābravīt || 67 ||
[Analyze grammar]

sa pūjyamānastridaśairmaharṣigaṇasaṃstutaḥ |
pratasthe dvārakāṃ kṛṣṇo devalokādariṃdamaḥ || 68 ||
[Analyze grammar]

so'bhipatya mahābāhurdīrghamadhvānamalpavat |
āsasāda mahābāhuḥ purīṃ dvāravatīṃ tadā |
pūjito devarājena dadṛśe yādavīṃ purīm || 69 ||
[Analyze grammar]

hatvā tu narakaṃ bhaumaṃ dattvā kuṇḍalamuttamam || 69 ||
[Analyze grammar]

hṛtvā taṃ pārijātaṃ ca praṇamya suramātaram || 69 ||
[Analyze grammar]

tathā karma mahatkṛtvā bhagavānvāsavānujaḥ |
upāyāddvārakāṃ viṣṇuḥ śrīmān garuḍavāhanaḥ || 70 ||
[Analyze grammar]

Other editions:

Also see the following editions of the Sanskrit text or (alternative) English translations of the Harivamsa Chapter 92

Cover of edition (2013)

Harivamsa Purana in 3 Volumes
by Shanti Lal Nagar (2013)

Text with English Notes and Index; [Eastern Book Linkers]

Buy now!
Cover of edition (2012)

Harivamsa Purana
by Ras Bihari Lal and Sons (2012)

Set of 10 Volumes; Transliterated Text with English Translation; [5425 pages]

Buy now!
Cover of edition (2021)

Shri Harivamsa Purana in Marathi
by Jitendra Nath Thakur (2021)

श्रीहरिवंशपुराण [Dharmik Prakashan Sanstha, Mumbai]

Buy now!
Cover of edition (2012)

Shri Harivamsha Purana (Telugu)
by Gollapudi Veeraswamy Son (2012)

శ్రీ వారివంశవ్రరాణం [Gollapudi Veeraswamy Son]

Buy now!
Cover of Gujarati edition

Harivamsa Purana in Gujarati
by Gita Press, Gorakhpur (2017)

હરિવંશપુરાણ

Buy now!
Cover of edition (2021)

Harivansha Mahapurana (Kannada)
by Saraswati Prakashan, Belgaum (2021)

1568 pages

Buy now!
Cover of edition (2013)

Shri Harivamsa Purana (Narayani Language)
by Ramtej Pandey (2013)

With Commentary (Set Of 3 Volumes); Sanskrit Text with Hindi Translation; [Chaukhamba Sanskrit Pratishthan]

Buy now!
Like what you read? Consider supporting this website: