Harivamsa [appendix] [sanskrit]
101,601 words
The Sanskrit edition of the Harivamsa [appendix version], an important addition to the larger epic Mahabharata, existing in several editions. The text deals with the ancient Indian Solar and Lunar dynasties leading and recounts the history of Krishna.
Chapter 4
sanatkumāra uvāca ataḥ paraṃ pravakṣyāmi kriyākalpaṃ yathāvidhi || 1 ||
[Analyze grammar]
kāmyanaimittikājasra śrāddhakarmaṇi nityaśaḥ || 2 ||
[Analyze grammar]
āgrahāyaṇamūlāḥ syuraśṭakāstisra eva ca || 3 ||
[Analyze grammar]
kṛṣṇapakṣe variṣṭhā ca pūrvā caindrī ca bhāṣitā || 4 ||
[Analyze grammar]
prājāpatyā dvitīyā syāttṛtīyā vaiśvadevikī || 5 ||
[Analyze grammar]
ādyāpūpaiḥ smṛtā nityaṃ māṃsairanyā bhavetsadā || 6 ||
[Analyze grammar]
śākaiḥ kāryā tṛtīyā syādeṣa dravyagato vidhiḥ || 7 ||
[Analyze grammar]
anvaṣṭakyaṃ pitṝṇāṃ vai nityameva vidhīyate || 8 ||
[Analyze grammar]
yā cāpyanyā caturthī syāttāṃ ca kuryātprayatnataḥ || 9 ||
[Analyze grammar]
āyuḥśrāddhaṃ budhaḥ kuryātsarvasvenāpi nityaśaḥ || 10 ||
[Analyze grammar]
śreyāṃsi kṣipramāyānti paratreha ca modate || 11 ||
[Analyze grammar]
pitaraḥ sarvakāleṣu tithikāleṣu devatāḥ || 12 ||
[Analyze grammar]
sarve puruṣamāyānti nipāneṣviva dhenavaḥ || 13 ||
[Analyze grammar]
mā sma śreyaḥ prayaccheyuraṣṭakāyāmapūjitāḥ || 14 ||
[Analyze grammar]
moghāstasya bhavantyāśāḥ paratreha ca nityaśaḥ || 15 ||
[Analyze grammar]
pūjakānāṃ sadotkarṣo nāstikānāmavāggatiḥ || 16 ||
[Analyze grammar]
devāṃśca dāyino yānti tiryaggacchantyadāyinaḥ || 17 ||
[Analyze grammar]
puṣṭiṃ prajāṃ smṛtiṃ medhāṃ putrānaiśvaryameva ca || 18 ||
[Analyze grammar]
kurvāṇaḥ paurṇamāsyāṃ tu sarvaṃ saṃpūrṇamaśnute || 19 ||
[Analyze grammar]
pratipaddhanalābhāya labdhaṃ cāsya na naśyati || 20 ||
[Analyze grammar]
dvitīyāyāṃ tu yaḥ kuryāddvipadādhipatirbhavet || 21 ||
[Analyze grammar]
phalārthināṃ tṛtīyā tu śatrughnī pāpanāśanī || 22 ||
[Analyze grammar]
caturthyāṃ vai prakurvāṇaḥ śatrucchidrāṇi paśyati || 23 ||
[Analyze grammar]
pañcamyāmapi kurvāṇaḥ prāpnoti mahatīṃ śriyam || 24 ||
[Analyze grammar]
ṣaṣṭhyāṃ śrāddhāni kurvāṇaḥ prāpnoti dvijapūjanam || 25 ||
[Analyze grammar]
kurute yastu saptamyāṃ śrāddhāni satataṃ naraḥ || 26 ||
[Analyze grammar]
mahāsatramavāpnoti gaṇānāṃ cādhipo bhavet || 27 ||
[Analyze grammar]
pūrṇāṃ vṛttimavāpnoti yo'ṣṭamyāṃ kurute naraḥ || 28 ||
[Analyze grammar]
śrāddhaṃ navamyāṃ kartavyamaiśvaryaṃ nṛṣu kāṅkṣatā || 29 ||
[Analyze grammar]
kurvandaśamyāṃ tu naro brāhmīṃ śriyamavāpnuyāt || 30 ||
[Analyze grammar]
vedāṃścaivāpnuyātsarvānviprāṇāṃ saṃmato bhavet || 31 ||
[Analyze grammar]
ekādaśyāṃ paraṃ dānamaiśvaryaṃ saṃtatiṃ tathā || 32 ||
[Analyze grammar]
dvādaśyāṃ jayalābhāya rājyamāyurvasūni ca || 33 ||
[Analyze grammar]
prajāvṛddhiṃ maśūnmedhyān svātantryaṃ puṣṭimuttamām || 34 ||
[Analyze grammar]
dīrghamāyurathaiśvaryaṃ kurvāṇasya trayodaśīm || 35 ||
[Analyze grammar]
yuvānastu gṛhe yasya mṛtāsteṣāṃ pradāpayet || 36 ||
[Analyze grammar]
śastreṇa vā hatā ye tu teṣāṃ dadyāccaturdaśīm || 37 ||
[Analyze grammar]
amāvāsyāṃ prayatnena śrāddhaṃ kuryācchuciḥ sadā || 38 ||
[Analyze grammar]
sarvān kāmānavāpnoti svarge cānantyamaśnute || 39 ||
[Analyze grammar]
annaṃ dadyādamāvāsyāṃ somasyāpyāyanaṃ bhavet || 40 ||
[Analyze grammar]
lokaṃ mānavamāpnoti tatra sarvaṃ samaśnute || 40 ||
[Analyze grammar]
evamāpyāyitaḥ somastrīṃl lokāndhārayiṣyati || 41 ||
[Analyze grammar]
siddhacāraṇagandharvaiḥ stūyate nityamūrjitaḥ || 42 ||
[Analyze grammar]
stavaiḥ puṇyairmanojñaiśca sarvakāmaparicchadaiḥ || 43 ||
[Analyze grammar]
nṛttavāditragītaiśca apsarobhiḥ sahasraśaḥ || 44 ||
[Analyze grammar]
upanṛtto vimānasthaḥ pitṛbhakto dṛḍhavrataḥ || 45 ||
[Analyze grammar]
stuvanti devagandharvāḥ siddhasaṃghāśca taṃ sadā || 46 ||
[Analyze grammar]
pitṛbhaktastvamāvāsyāṃ sarvān kāmānavāpnuyāt || 47 ||
[Analyze grammar]
maghāsu kurvañchrāddhāni sarvān kāmānavāpnuyāt || 48 ||
[Analyze grammar]
pratyakṣamarcitāstena bhavanti pitaraḥ sadā || 49 ||
[Analyze grammar]
pitṛdevā maghā yasmāttasmāttāsvakṣayaṃ viduḥ || 50 ||
[Analyze grammar]
yamastu yāni śrāddhāni provāca śaśabindave || 51 ||
[Analyze grammar]
tāni me śṛṇu kāmyāni nakṣatreṣu pṛthakpṛthak || 52 ||
[Analyze grammar]
śrāddhaṃ yaḥ kṛttikāyoge kurvīta satataṃ naraḥ || 53 ||
[Analyze grammar]
agnīnādhāya sāpatyo yajeta vigatajvaraḥ || 54 ||
[Analyze grammar]
durgāṇi tarate nityaṃ dhṛtimānpuṣṭimānbhavet || 54 ||
[Analyze grammar]
apatyakāmo rohiṇyāṃ saumyenaujasvitāṃ vrajet || 55 ||
[Analyze grammar]
krūrakarmaṇi bhāgī syādārdrāyāṃ śrāddhamācaran || 56 ||
[Analyze grammar]
kṣetre putreṣu bhāgī syācchrāddhaṃ kurvanpunarvasau || 57 ||
[Analyze grammar]
mṛgaśīrṣe tu kīrtimān || 57 ||
[Analyze grammar]
ārdrāyāṃ nītimān saumyaḥ puṣṭimāṃśca punarvasau || 57 ||
[Analyze grammar]
puṣṭikāmaḥ punaḥ puṣye śrāddhaṃ kurvīta mānavaḥ || 58 ||
[Analyze grammar]
āśleṣāsu punardattvā vīrānputrānavāpnuyāt || 59 ||
[Analyze grammar]
śreṣṭho bhavati bandhūnāṃ maghāsu śrāddhamācaran || 60 ||
[Analyze grammar]
phalgunīṣu punaḥ kṛtvā saubhāgyaṃ labhate naraḥ || 61 ||
[Analyze grammar]
pradānaśīlaḥ sāpatya uttarāsu karoti yaḥ || 62 ||
[Analyze grammar]
saṃsatsu mukhyo bhavati haste yastarpayetpitṝn || 63 ||
[Analyze grammar]
citrāyāṃ kurute yastu putrān rūpavato labhet || 64 ||
[Analyze grammar]
svātinā tu dvijaḥ kuryādvāṇijyena jijīviṣuḥ || 65 ||
[Analyze grammar]
putrārthaṃ tu viśākhāsu śrāddhamīheta mānavaḥ || 66 ||
[Analyze grammar]
anurādhāsu kurvāṇo naraścakraṃ pravartayet || 67 ||
[Analyze grammar]
ādhipatyaṃ labhecchrāddhaṃ jyeṣṭhāyāṃ kurute hi yaḥ || 68 ||
[Analyze grammar]
mūlenārogyalābhaḥ syādāṣāḍhāsu mahadyaśaḥ || 69 ||
[Analyze grammar]
tathottarāsvaṣāḍhāsu vītaśoko bhavennaraḥ || 70 ||
[Analyze grammar]
śravaṇena tu lokeṣu prāpnuyātparamāṃ gatiṃ || 71 ||
[Analyze grammar]
rājyabhogāñchraviṣṭhāsu prāpnuyādvipulaṃ dhanam || 72 ||
[Analyze grammar]
śrāddhaṃ tvabhijitā kurvanvedān sāṅgānavāpnuyāt || 73 ||
[Analyze grammar]
nakṣatre vāruṇe kurvanbhiṣaksiddhimavāpnuyāt || 74 ||
[Analyze grammar]
pūrvaproṣṭhapade kurvanvindate jīvitaṃ bahu || 75 ||
[Analyze grammar]
uttarāsu punaḥ kurvaṃl labhate gāḥ sahasraśaḥ || 76 ||
[Analyze grammar]
revatyāṃ kurute yastu rūpyaṃ bahu labhennaraḥ || 77 ||
[Analyze grammar]
aśvinīṣu hayāñchreṣṭhānbharaṇyāmāyuruttamam || 78 ||
[Analyze grammar]
imaṃ śrāddhavidhiṃ kurvañchaśabindurmahīmimām || 79 ||
[Analyze grammar]
akleśenālabhatkṛtsnāṃ labdhvā ca praśaśāsa ha || 80 ||
[Analyze grammar]
rājataṃ rajatāktaṃ vā pitṝṇāṃ pātramucyate || 81 ||
[Analyze grammar]
rajatasya kathā vāpi darśanaṃ dānameva ca || 82 ||
[Analyze grammar]
ānantyamakṣayaṃ svargyaṃ rājataṃ dānamucyate || 83 ||
[Analyze grammar]
pitṝṇāṃ tena dānena satputrāstārayantyuta || 84 ||
[Analyze grammar]
paṭhyamānaḥ sadā śrāddhe niyato brahmavādibhiḥ || 85 ||
[Analyze grammar]
rājate hi svadhā dugdhā pātre'sminpitṛbhiḥ purā || 86 ||
[Analyze grammar]
akṣayārthaṃ mahī yasmāttasmindattamato'kṣayam || 87 ||
[Analyze grammar]
kṛṣṇājinasya sāṃnidhyaṃ darśanaṃ dānameva ca || 88 ||
[Analyze grammar]
rakṣoghnaṃ brahmavarcasyaṃ paśūnputrāṃśca tārayet || 89 ||
[Analyze grammar]
kāñcanaṃ rājataṃ pātraṃ dauhitraḥ kutapastilāḥ || 90 ||
[Analyze grammar]
bastaśca pāvanīyāni tridaṇḍī yoginastathā || 91 ||
[Analyze grammar]
śrāddhakarmaṇyayaṃ śreṣṭho vidhirbrahman sanātanaḥ || 92 ||
[Analyze grammar]
āyuḥ puṣṭiryaśaḥ kīrtiḥ prajñā saṃtativardhanaḥ || 93 ||
[Analyze grammar]
diśi dakṣiṇapūrvasyāṃ vedisthānaṃ niveśayet || 94 ||
[Analyze grammar]
sarvato'ratnimātraṃ tu caturasraṃ susaṃvṛtam || 95 ||
[Analyze grammar]
vakṣyāmi vidhivatsthānaṃ pitṝṇāmiti śāstrataḥ || 96 ||
[Analyze grammar]
dhanyamāyuṣyamārogyaṃ puṣṭikīrtivivardhanam || 97 ||
[Analyze grammar]
tatra gartāstrayaḥ kāryāstrayo daṇḍāśca khādirāḥ || 98 ||
[Analyze grammar]
aratnimātrāste kāryā rajatena vibhūṣitāḥ || 99 ||
[Analyze grammar]
te vitastyāyatā gartāḥ sarvataścaturaṅgulāḥ || 100 ||
[Analyze grammar]
prāgdakṣiṇāyatāḥ kāryāḥ sthirā naśuṣirāstathā || 101 ||
[Analyze grammar]
adbhiḥ pavitrapūtābhiḥ plāvayetsatataṃ śuciḥ || 102 ||
[Analyze grammar]
payobhyāmājagavyābhyāṃ śodhanaṃ vāgbhireva ca || 103 ||
[Analyze grammar]
tarpaṇaṃ satataṃ hyetattṛptirbhavati śāśvatī || 104 ||
[Analyze grammar]
iha cāmutra ca śrīmān sarvakāmasamanvitaḥ || 105 ||
[Analyze grammar]
evaṃ triṣavaṇasnāto yo'rcayetprayataḥ sadā || 106 ||
[Analyze grammar]
mantreṇa vidhivatsamyakso'śvamedhaphalaṃ labhet || 107 ||
[Analyze grammar]
triḥsaptasaṃjñāste yasmāttrailokyaṃ dhāryate hi taiḥ || 108 ||
[Analyze grammar]
tasya puṣṭirathaiśvaryamāyuḥ saṃtatireva ca || 109 ||
[Analyze grammar]
divi ca bhrājate lakṣmyā mokṣaṃ ca labhate kramāt || 110 ||
[Analyze grammar]
pāpmāpahaṃ pāvanīyamaśvamedhaphalaṃ labhet || 111 ||
[Analyze grammar]
mantraṃ tasmādahaṃ vakṣye amṛtaṃ brahmasaṃmitam || 112 ||
[Analyze grammar]
devatābhyaḥ pitṛbhyaśca mahāyogibhya eva ca || 113 ||
[Analyze grammar]
namaḥ svadhāyai svāhāyai nityameva namo namaḥ || 114 ||
[Analyze grammar]
ādyāvasāne śrāddhasya trirāvṛttaṃ japetsadā || 115 ||
[Analyze grammar]
aśvamedhaphalaṃ hyetadvipraiḥ satkṛtya pūjitam || 116 ||
[Analyze grammar]
piṇḍanirvāpaṇe cāpi japedevaṃ samāhitaḥ || 117 ||
[Analyze grammar]
pitaraḥ kṣipramāyānti rākṣasāḥ pradravanti ca || 118 ||
[Analyze grammar]
pitryo'yaṃ triṣu lokeṣu mantro'yaṃ tārayatyuta || 119 ||
[Analyze grammar]
paṭhyamānaḥ sadā śrāddhe niyatairbrahmavādibhiḥ || 120 ||
[Analyze grammar]
rājyakāmo japedevaṃ sadā mantramatandritaḥ || 121 ||
[Analyze grammar]
vīryaśauryārthabuddhiśrī cirāyuḥkīrtivardhanaḥ || 122 ||
[Analyze grammar]
prīyante pitaro yena japena niyamena ca || 123 ||
[Analyze grammar]
saptarcaṃ saṃpravakṣyāmi sarvakāmapradaṃ śubham || 124 ||
[Analyze grammar]
amūrtānāṃ mūrtimatāṃ pitṝṇāṃ dīptatejasām || 125 ||
[Analyze grammar]
namasyāmi sadā teṣāṃ dhyāyināṃ yogacakṣuṣām || 126 ||
[Analyze grammar]
indrādīnāṃ ca pitaro dakṣamārīcayostathā || 127 ||
[Analyze grammar]
pitaraḥ saptarṣīṇāṃ ca tānnamasyāmi kāmadān || 128 ||
[Analyze grammar]
manvādīnāṃ janitṝṃśca sarvalokanamaskṛtān || 129 ||
[Analyze grammar]
tānnamaskṛtya sarvānvai pitṝñjalasamudrayoḥ || 130 ||
[Analyze grammar]
nakṣatrāṇāṃ grahāṇāṃ ca vāyvagnipitaraśca ye || 131 ||
[Analyze grammar]
dyāvāpṛthivyośca sadā namasye'haṃ kṛtāñjaliḥ || 132 ||
[Analyze grammar]
devarṣīṇāṃ saṃjanitṝn sarvalokanamaskṛtān || 133 ||
[Analyze grammar]
etacca vidhinā yuktaḥ śrīmān kuryānnarādhipa || 133 ||
[Analyze grammar]
saṃghātṝn sarvalokānāṃ namasye'haṃ pitāmahān || 134 ||
[Analyze grammar]
prajāpatergavāṃ vahneḥ somāya ca yamāya ca || 135 ||
[Analyze grammar]
yogeśvarebhyaśca sadā namasye'haṃ kṛtāñjaliḥ || 136 ||
[Analyze grammar]
namaḥ pitṛgaṇebhyaḥ saptabhyo ye ca kīrtitāḥ || 137 ||
[Analyze grammar]
svayaṃbhuve namasye'haṃ brahmaṇe yogacakṣuṣe || 138 ||
[Analyze grammar]
etaduktaṃ ca saptarcaṃ devarṣigaṇapūjitam || 139 ||
[Analyze grammar]
pavitraṃ paramaṃ hyetacchrīmad rakṣoghnameva ca || 140 ||
[Analyze grammar]
etena vidhinā yuktastrīnvarāṃl labhate naraḥ || 141 ||
[Analyze grammar]
bhaktyā paramayā yuktaḥ śraddadhāno jitendriyaḥ || 142 ||
[Analyze grammar]
saptarcaṃ tu japed yastu nityameva samāhitaḥ || 143 ||
[Analyze grammar]
saptadvīpasamudrāyāḥ pṛthivyā ekarāḍbhavet || 144 ||
[Analyze grammar]
yena proktastvayaṃ kalpo namastasmai svayaṃbhuve || 145 ||
[Analyze grammar]
mahāyogeśvarebhyaśca sadā saṃpraṇato'smyaham || 146 ||
[Analyze grammar]
vartante pitarastāta devānāṃ divi devatāḥ || 147 ||
[Analyze grammar]
saptasvete sthitā nityaṃ sthāneṣu pitaro'vyayāḥ || 148 ||
[Analyze grammar]
prajāpatisutā ete sarveṣāṃ tu mahātmanām || 149 ||
[Analyze grammar]
ādyo gaṇastu yogīnāṃ sa nityo yogavardhanaḥ || 150 ||
[Analyze grammar]
dvitīyo devatānāṃ tu tṛtīyo dānavādinām || 151 ||
[Analyze grammar]
yugadharmamanuprāptā yogadharmānusāriṇaḥ || 151 ||
[Analyze grammar]
śeṣāstu varṇināṃ jñeyā iti sarve prakīrtitāḥ || 152 ||
[Analyze grammar]
pitṝnprīṇāti yo bhaktyā pitaraḥ prīṇayanti tam || 153 ||
[Analyze grammar]
yacchanti pitaraḥ prītāḥ prajāṃ puṣṭiṃ tathaiva ca || 154 ||
[Analyze grammar]
svargamāyuṣyamārogyaṃ yadanyadapi vāñchitam || 155 ||
[Analyze grammar]
devakāryādapi mune pitṛkāryaṃ praśasyate || 156 ||
[Analyze grammar]
devatānāṃ hi pitaraḥ pūrvamāyatanaṃ smṛtam || 157 ||
[Analyze grammar]
te suprasādāḥ suprītā lokasyāpyāyanaṃ param || 158 ||
[Analyze grammar]
sthiraprasādāśca sadā tānnamasyasva bhārgava || 159 ||
[Analyze grammar]
Other editions:
Also see the following editions of the Sanskrit text or (alternative) English translations of the Harivamsa Chapter 4
Shri Harivamsa Purana (Narayani Language)
by Ramtej Pandey (2013)
With Commentary (Set Of 3 Volumes); Sanskrit Text with Hindi Translation; [Chaukhamba Sanskrit Pratishthan]
Buy now!
Shri Harivamsha Purana (Telugu)
by Gollapudi Veeraswamy Son (2012)
శ్రీ వారివంశవ్రరాణం [Gollapudi Veeraswamy Son]
Buy now!
Shri Harivamsa Purana in Marathi
by Jitendra Nath Thakur (2021)
श्रीहरिवंशपुराण [Dharmik Prakashan Sanstha, Mumbai]
Buy now!
Harivamsa Purana
by Ras Bihari Lal and Sons (2012)
Set of 10 Volumes; Transliterated Text with English Translation; [5425 pages]
Buy now!
Harivamsa Purana in 3 Volumes
by Shanti Lal Nagar (2013)
Text with English Notes and Index; [Eastern Book Linkers]
Buy now!