Page 102 of: Ganitatilaka (Sanskrit text and English introduction)

भिन्नभागहारः- भिन्नभागा ( ग )हारे करणसूत्रं वृत्तमाह- कृत्वा परीवर्तनमंशहारयो- हरस्य तद्वत् कुलिशापवर्तनम् । हरांशयोः सगुणनाभवो विधि- स्ततो विधेयो नियतं जिहीर्षता ॥ [bhinnabhāgahāraḥ- bhinnabhāgā ( ga )hāre karaṇasūtraṃ vṛttamāha- kṛtvā parīvartanamaṃśahārayo- harasya tadvat kuliśāpavartanam | harāṃśayoḥ saguṇanābhavo vidhi- stato vidheyo niyataṃ jihīrṣatā ||] ' व्याख्या - जिहीर्षता - भागहारविधि विधित्सता । कृत्वेत्यादि अंशहारी द्वावप्यङ्कौ स्तः परं तयोरंशहारयोरङ्कयोर्मध्ये अग्रेतनो हरो वाच्यः । ततस्तस्य हरस्योपर्यंशहारयोरुपर्यशरूपस्याधो हाररूपस्य चापवर्तनं कृत्वा पूर्वे यथाप्राप्तं भागानुबन्धादिविधिं कृत्वा द्वितीयाङ्कस्थाने उपर्यङ्कोऽधो न्यस्यः, अधोऽङ्कवो - १० परि स्थाप्यः । ततः पक्षद्वयेनाङ्कचतुष्टयस्य कुलिशतां - वज्रतां प्राप्तस्य यदि प्राच्यः परो वाऽङ्कोऽपवर्तनमर्घादिच्छेदं सहते तदा तद्वत् कुलिशापवर्तनं कृत्वा सङ्गुणनेति पूर्ववद् भागवधे - हरताडनेन हृते भार ( ग ) हारफललब्धये नियतं - निश्चितं विधेयमिति सण्टङ्कः ॥ अत्रोद्देशकवचे उदाहरणचतुष्कमाह- दश सचरणा भक्ताः षड् भिस्त्रिभागसमन्वितै- गणक [vyākhyā - jihīrṣatā - bhāgahāravidhi vidhitsatā | kṛtvetyādi aṃśahārī dvāvapyaṅkau staḥ paraṃ tayoraṃśahārayoraṅkayormadhye agretano haro vācyaḥ | tatastasya harasyoparyaṃśahārayoruparyaśarūpasyādho hārarūpasya cāpavartanaṃ kṛtvā pūrve yathāprāptaṃ bhāgānubandhādividhiṃ kṛtvā dvitīyāṅkasthāne uparyaṅko'dho nyasyaḥ, adho'ṅkavo - 10 pari sthāpyaḥ | tataḥ pakṣadvayenāṅkacatuṣṭayasya kuliśatāṃ - vajratāṃ prāptasya yadi prācyaḥ paro vā'ṅko'pavartanamarghādicchedaṃ sahate tadā tadvat kuliśāpavartanaṃ kṛtvā saṅguṇaneti pūrvavad bhāgavadhe - haratāḍanena hṛte bhāra ( ga ) hāraphalalabdhaye niyataṃ - niścitaṃ vidheyamiti saṇṭaṅkaḥ || atroddeśakavace udāharaṇacatuṣkamāha- daśa sacaraṇā bhaktāḥ ṣaḍ bhistribhāgasamanvitai- gaṇaka ] ! विधिवत् सार्धाशीतिः शरैस्त्रिलवोनितैः । दलमपि हृतं षड्भागेन त्रिभिश्चरणो हृतो भवति किमिति ब्रूहि क्षिप्रं हरो विदितो यदि ॥ १० १ १ [vidhivat sārdhāśītiḥ śaraistrilavonitaiḥ | dalamapi hṛtaṃ ṣaḍbhāgena tribhiścaraṇo hṛto bhavati kimiti brūhi kṣipraṃ haro vidito yadi || 10 1 1 ] 3 1 व्याख्या - हे गणक [vyākhyā - he gaṇaka ] ! यदि हरो - भागहार विधिर्विदितस्तदा क्षिप्रं ब्रूहि । २०
दश सचरणाः सचतुर्भागा दश त्रिभागसमन्वितैः पभिर्भक्ताः किं भवेदिति ।
प्रथमोदाहरणं न्यासो यथा [yadi haro - bhāgahāra vidhirviditastadā kṣipraṃ brūhi | 20
daśa sacaraṇāḥ sacaturbhāgā daśa tribhāgasamanvitaiḥ pabhirbhaktāḥ kiṃ bhavediti |
prathamodāharaṇaṃ nyāso yathā ] {10|) | अत्र भागानुबन्धजातौ [atra bhāgānubandhajātau ] "छेदनिनेषु रूपेषु
रूपं क्षिपेत् [chedanineṣu rūpeṣu
rūpaṃ kṣipet] " इत्यादिना प्रागङ्के चतुर्गुणा दश चत्वारिंशत् रूपक्षेपे एकचत्वारिंशत्
चतुरच्छेदाः, परत्र त्रिगुणाः षट् अष्टादश रूपए (पै [ityādinā prāgaṅke caturguṇā daśa catvāriṃśat rūpakṣepe ekacatvāriṃśat
caturacchedāḥ, paratra triguṇāḥ ṣaṭ aṣṭādaśa rūpae (pai] ?) कक्षेपे जाता एकोनविंशतिस्त्रि-
छेदाः, यथा ( ४३ | १३) । ततोऽपरः सवर्णितो हरो वाच्यस्ततस्तदस्य हरस्यांशहा- १५
रयोः परीवर्तनं कृत्वा - विपर्ययमे कोनविंशतिमधो नीत्वा श्रींचोपरि कृत्वा, यथा
(१ [kakṣepe jātā ekonaviṃśatistri-
chedāḥ, yathā ( 43 | 13) | tato'paraḥ savarṇito haro vācyastatastadasya harasyāṃśahā- 15
rayoḥ parīvartanaṃ kṛtvā - viparyayame konaviṃśatimadho nītvā śrīṃcopari kṛtvā, yathā
(1] /३) ततोऽपवर्तनसहभावाद् यथास्थिता एवाङ्काः । अथ प्रागिव भागवधे
त्रिगुणा एकचत्वारिंशत् जातं त्रयोविंशत्यधि (क) शतं १२३ । तत्र हरताडेति
[3) tato'pavartanasahabhāvād yathāsthitā evāṅkāḥ | atha prāgiva bhāgavadhe
triguṇā ekacatvāriṃśat jātaṃ trayoviṃśatyadhi (ka) śataṃ 123 | tatra haratāḍeti
] 3 १ इब्दवंशा ( १ ) । २ हरिणी ।
[1 ibdavaṃśā ( 1 ) | 2 hariṇī |
]