Bhrigu-samhita [sanskrit]

by Members of the Sansknet Project | 2020 | 45,052 words

The Sanskrit text of the Bhrigu-samhita, an ancient text belonging to the Vaikhanasa Agama section of the Pancaratra tradition and dates to at least 11th century (or earlier). The name “Bhrigusamhita” literally means “The Compendium of Bhrigu” and basically represents a work on Vaishnava theology. The English translation of the Bhrigu-samhita is indicatory only as it was performed by a translation software. Alternative titles: Bhṛgusaṃhitā (भृगुसंहिता), Bhṛgu-saṃhitā (भृगु-संहिता), Bhrgusamhita.

Chapter 24 - utsavaḥ

ataḥparaṃ pravakṣyāmi deveśasyotsavakramam |
varṣadaṃ sarvalokasya śāntidaṃ sarvapuṣṭidam || 1 ||
[Analyze grammar]

rājñāṃ vijayadānāya śatrūṇāṃ nāśahetave |
vyādhidurbhikṣaśā ntyarthamutsavaṃ kārayedbudhaḥ || 2 ||
[Analyze grammar]

kālaśraddhānimittārthā utsavāstrividhāssmṛtāḥ |
māsetu yasmin kasmiṃśchitpratisaṃvatsaraṃ caret || 3 ||
[Analyze grammar]

ekasmin samayecaiva sa tu kālotsavo bhavet |
iṣṭamāse dine ceṣṭe śraddhayā kriyate tu yaḥ || 4 ||
[Analyze grammar]

sa tu śraddhotsavojñeya stasmātkālotsavo guruḥ |
bhayapradanimitteṣu tathānāvṛṣṭikādiṣu || 5 ||
[Analyze grammar]

kriyate tatra śāntyarthaṃ sa nimittotsavassmṛtaḥ |
pratiṣṭhādivase tīrthaṃ prati saṃvatkaraṃ caret, || 6 ||
[Analyze grammar]

kālotsava itijñeyaśśāntyarthaṃ saprakīrtitaḥ |
rājarāṣṭrābhivṛddhyarthaṃ rājñāṃ caivābhivṛddhaye || 7 ||
[Analyze grammar]

atmanaścaiva putrāṇāṃ kuryādukteṣu maṅgalam |
rājño janmadine caiva yassa śraddhotsavo bhavet || 8 ||
[Analyze grammar]

adbhutādyudbhaveśāntissatu naimittikotsavaḥ |
grāmādau cotsavassyāccetkrameṇaivaṃ tu kārayet || 9 ||
[Analyze grammar]

sarvaduḥkhārtiśāntyarthamādau kālyutsavaṃ caret |
anveṣāṃ krūradevānāṃ śiṣṭabhūtagaṇasya ca || 10 ||
[Analyze grammar]

śāntyarthaṃ kārayetpaśchāstroktaṃ śaṅkarotsavam |
viśastrigaṇasāntyarthaṃ saumyamārgeṇa vāstuṣu || 11 ||
[Analyze grammar]

cakraseneśa saṃyuktaṃ kuryāddurgotsavaṃ punaḥ |
sarveṣāmapi devānāṃ munīnāmapi sarvaśaḥ || 12 ||
[Analyze grammar]

pitṝṇāṃ ca grahāṇāṃ ca tatpatnīnāṃ ca sarvaśaḥ |
dvijānāmapi śāntyarthaṃ lokānāmapi sarvaśaḥ || 13 ||
[Analyze grammar]

puṣṭyarthaṃ kārayetpaścāddeveśasyotsavaṃ kramāt |
anyadhā cedvināśassyātsarveṣāṃ ca na saṃśayaḥ || 14 ||
[Analyze grammar]

tasmātpariharedvidvān grāmādautaṃ viśeṣataḥ |
viṣuvāyanabhūparkṣapratiṣṭhākartṛbheṣu ca || 15 ||
[Analyze grammar]

grahaṇemāsanakṣatre viṣṇupañcadineṣu ca |
utsavasyāntadivase teṣu tīrthaṃ prakalpayet || 16 ||
[Analyze grammar]

eteṣvekaṃ parigrāhyaṃ yajamānasya cecchayā |
viṣuve cāyane caiva grahaṇe somasūryayoḥ || 17 ||
[Analyze grammar]

tattatkāle prakurvīta tīrthasnārantu nānyadhā |
anyarkṣeṣvatha pūrvāhṇemadhyāhne vā guṇānvite || 18 ||
[Analyze grammar]

ekasminneva māsetu yadi tīrthadinadvayam |
tayorantyadine tīrthamiti pūrvajadarśanam || 19 ||
[Analyze grammar]

tadeva yadi sūryasya viddhaṃ cetsaṃkramādibhiḥ |
varjanīyaṃ tathā pūrvaṃ praśastamabhidhīyate || 20 ||
[Analyze grammar]

vāradvayānuṣakte cettithau syāttupare tathā |
adhimāsaḥ parityājyaḥ kālotsavavidhauhareḥ || 21 ||
[Analyze grammar]

arkavārarkṣa saṃyogassarvadā saṃpraśasyate |
śravaṇadvādaśīyogassarvakarmaphalapradaḥ || 22 ||
[Analyze grammar]

yogāśca supraśastāssyussiddhāmṛtavarāhvayāḥ |
tithidvayānuṣaktaṃ ce'nnakṣatraṃ syātpare'hani || 23 ||
[Analyze grammar]

parasmindivase syāccedyāvacca daśanāḍikāḥ |
hīnaṃ cetpūrvadivase saṃkalpyāvabhṛthaṃ caret || 24 ||
[Analyze grammar]

uttamaṃ tu trisaptāhaṃ madhyamaṃ syāccaturdaśa |
navāhaṃ vāthasaptāhamadhamaṃ paricakṣate || 25 ||
[Analyze grammar]

triguṇānyutsavāhāni kṛtvādau ghoṣaṇaṃ caret |
madhyame dviguṇādau syādutsavādi dine'dhame || 26 ||
[Analyze grammar]

athavāvabhṛthātpūrvamekaviṃśatike dine |
dhvajasyārohaṇaṃ kṛtvā sarvamutsavamācaret || 27 ||
[Analyze grammar]

rāhudarśanasaṃkrāntyoḥ snānaṃ śreṣṭhaṃ niśāsvapi |
kriyāṃ samāpya madhyāhne rātraucetsakalaṃ budhaḥ || 28 ||
[Analyze grammar]

tāvatkālaṃ vinodeva nītvā tattīrthamācaret |
pakṣantrayodaśāhaṃ vā dinānyekādaśa kramāt || 29 ||
[Analyze grammar]

navāhaṃ vātha saptāhaṃ pañcāhamatha vā punaḥ |
tridinaṃ dvidinaṃ caiva kuryādekāhameva vā || 30 ||
[Analyze grammar]

na dhvajārohaṇaṃ kuryāttṣahādautu viśeṣataḥ |
utsavasya dinādautu ghoṣaye dvidhipūrvakam || 31 ||
[Analyze grammar]

ghoṣaṇādivasātpūryaṃ kālayedaṅkurār'paṇam |
dhvajadaṇḍaṃ tatovakṣye viprādīnāṃ yathākramam || 32 ||
[Analyze grammar]

veṇuṃ ca jātivṛkṣaṃ ca caṃpakaṃ kramukaṃ tathā |
dhvajadaṇḍārthamāhṛtya sarveṣāṃ kramukaṃ tu vā || 33 ||
[Analyze grammar]

anyairvāśubhavṛkṣairvākārayediti ke ca na |
caturviṃśāṅgulaṃ nāhaṃ dhvajadaṇḍamathottamam || 34 ||
[Analyze grammar]

tasmāttu dvyaṅgulaṃ hīnaṃ dhvajadaṇḍantu madhyamam |
viṃśatyaṅgulanāhe tadadhamaṃ daṇḍamucyate || 35 ||
[Analyze grammar]

yathālābhaparīṇāhamavakraṃ parigṛhya ca |
dhvajadaṇḍamṛjuṃ kurvādvimānasamayāyatam || 36 ||
[Analyze grammar]

vimānasyādhikaṃ kuryātpādahīna mathār'dhakam |
adhyarthaṃ vādhipādaṃ vā mūlādagraṃ kramātkṛśam || 37 ||
[Analyze grammar]

veṇukaṃ yadi saṃgrāhyaṃ bhūtavedāṃgulāyatam |
ṣaḍaṅgulaparīṇāhaṃ veṇudaṇḍaṃ susaṃsthitam || 38 ||
[Analyze grammar]

tanmadhye dviyamaṃ hitvā tanmadhye valayaṃ dṛḍham |
tāladvayamathāyāmaṃ yamamātrantu vistṛtam || 39 ||
[Analyze grammar]

utsedhaṃ bhāgamuddiṣṭaṃ dārubhiryājñikaistuvā |
taccaturthāṃśakaṃ kṛtvā mūle'gredvyaṃśakantyajet || 40 ||
[Analyze grammar]

madhye dvyaṃśaṃ tu kartavyaṃ suṣiradvayasaṃyutam |
śakalāni trīṇiyojya mūlamadhyāgrataḥkramāt || 41 ||
[Analyze grammar]

prakṣālyamūlamantreṇa tanmantraiḥprokṣaṇaṃ caret |
daśadarbhayutaṃ kūrcamagrecaiva tu yojayet || 42 ||
[Analyze grammar]

darbhamālāntarāveṣṭya daṇḍocāśvadthapatrayuk |
madhyāṅguliparīṇāhaṃ daṇḍadviguṇamāyatam || 43 ||
[Analyze grammar]

daṇḍāgre tatra saṃyojya rajjuṃ tatraiva bandhayet |
saṃvyapohya catustālaṃ pṛṣṭhe yūdhādhipasyatu || 44 ||
[Analyze grammar]

khānayitvā dhvajasthānaṃ tritālaṃ gāḍhayeva ca |
medinīṃ tu samabhyarcya ratnaṃ bījāni ca kṣipet || 45 ||
[Analyze grammar]

sthāpayitvā dhvajaṃ tatra dhvajamantreṇa mantravit |
devadevaṃ samīkṣyaiva yaṣṭiṃ tatpra mukhe nyaset || 46 ||
[Analyze grammar]

dhvajadaṇḍamṛjuṃ kuryāddṛḍhaṃ tatraiva kārayet |
mūlaṃ tritālamutsedhaṃ tadadhyardhantu vistṛtam || 47 ||
[Analyze grammar]

tadūrdhve ratnimātrantu sāṣṭapatraṃ sakarṇikam |
śuddhakārpāsavastrantu samāhṛtya navaṃ dṛḍham || 48 ||
[Analyze grammar]

uttamaṃ ṣoḍaśaṃ hastaṃ madhyamaṃ tithihastakam |
adhamaṃ caturdaśaṃ hastaṃ trividhaṃ vastramucyate || 49 ||
[Analyze grammar]

pañcatālaṃ catustālaṃ tritālaṃ vistṛtaṃ kramāt |
agraṃ pādaṃ viditvā tu mukhaṃ pṛṣṭhaṃ tathaiva ca || 50 ||
[Analyze grammar]

caturbhāgaṃ paṭaṃ kuryādekabhāgaṃ śiro bhavet |
vīśasthānaṃ dvibhāgaṃ tu pucchamekāṃśamucyate || 51 ||
[Analyze grammar]

madhyamasyāgramūlaṃ ca yaṣṭiṃ samyakprayojayet |
tanmadhye tu likhedvīśaṃ pañcavarṇairalaṅkṛtam || 52 ||
[Analyze grammar]

dhruvaberasya kaṇṭhāsta muttame cottamaṃ bhavet |
adhame'ntyantu nābhyantaṃ tayormadhyeṣṭadhā bhavet || 53 ||
[Analyze grammar]

ekai magathamāntaṃ ca navadhā mānamucyate |
dhvajadaṇḍasya vīśasya ṣaṭ śubhāni nirīkṣayet || 54 ||
[Analyze grammar]

yajamānānukūle ca nakṣatre ca viśeṣataḥ |
navārdhatālamānaṃ vā navatālamathāpi vā || 55 ||
[Analyze grammar]

atibhaṅgaṃ nataṃ caiva bhaṅgatrayasamanvitam |
vāmapāde samākuñcya dakṣiṇaṃ saṃprasārya ca || 56 ||
[Analyze grammar]

kiñcitsaṃkucitaṃ pīṭhātparṣṇīpārśvaṃ samuddhṛtam |
pakṣadvayasamāyuktaṃ karaṇḍamukuṭānvitam || 57 ||
[Analyze grammar]

śyāmaṃ śvetaṃ tathā kṛṣṇaṃ raktaṃ pītaṃ tathaiva tu |
etaistu pañcabhirvarṇairanurūpaistu śobhanaiḥ || 58 ||
[Analyze grammar]

garuḍaṃ prāñjaliṃ kuryātkiñcitkaṃ prekṣayedbudhaḥ |
bhūṣaṇairaṣṭanāgaiśca vāmahaste tvanantakaḥ || 59 ||
[Analyze grammar]

vāsukiryajña sūtrantu kaṭīsūtrantu takṣakam |
hāraṃ karkoṭakaṃ caiva padmaṃ dakṣiṇakarṇake || 60 ||
[Analyze grammar]

mahāpadmaṃ vāmakarṇe śaṅkha ca śirasi kramāt |
gulikaṃ dakṣiṇe haste kramātsarvavibhūṣaṇam || 61 ||
[Analyze grammar]

mūrdhnaścopari kartavyaṃ śvetachatraṃ tu sundaram |
pārśvayorubhayoścāpi cāmaradvaya saṃyutam || 62 ||
[Analyze grammar]

pādapārśvadvayecaiva dīpadvaya samanvitam |
pūrṇakuṃbhaṃ tayormadhye likhitvā tu viśeṣataḥ, || 63 ||
[Analyze grammar]

tasyādhasśaṅkhacakre ca samālikhya viśeṣataḥ |
muktādāmādyalaṅkṛtya pārśvayoḥ kadalīkṛtam || 64 ||
[Analyze grammar]

pūrvasminneva divase kṛtvā nayanamokṣaṇam |
devālayasyābhimukhe prapāyāṃ maṇḍapetha vā || 65 ||
[Analyze grammar]

pañcavarṇairalaṅkṛtya vitānastaṃbhaveṣṭanaiḥ |
śālirāśiṃ ca kṛtvaiva tatpaṭantu susannyaset || 66 ||
[Analyze grammar]

vāstuhomaṃ tataḥkṛtvā paryagnīkaraṇaṃ caret |
puṇyāhaṃ vācayitvaiva prokṣayetpañcagavyakaiḥ || 67 ||
[Analyze grammar]

aiśānyāmagnikuṇḍe tu cauvāsana vidhānataḥ |
āghāraṃ vidhivaddhutvā vaiṣṇavaṃ ca suhūyate || 68 ||
[Analyze grammar]

haimapātrasthavarṇena haimatūlyā viśeṣataḥ |
tanmantraṃ ca samuccārya nayanonmilanaṃ caret || 69 ||
[Analyze grammar]

aṅgahomaṃ tataḥkṛtvā darśanīyaiśca darśayet |
viṣṇusūktaṃ ca hutvātu tathā puruṣasūktakaiḥ || 70 ||
[Analyze grammar]

vyāhṛtyaṃntaṃ ca hutvātu tataḥ kuṃbhaṃ pragṛhyaca |
tantunā pariveṣṭai va kūrcayuktaṃ sahākṣatam || 71 ||
[Analyze grammar]

vadanvai viṣṇugāyatrīṃ gāyatrīṃ garuḍasya ca |
iṣe tvorjye'tvādi japanāpa undantvi'ti kramāt || 72 ||
[Analyze grammar]

tataḥ puruṣasūktaṃ ca mantrānapi ca vaiṣmavān |
kūrcenaiva tu tattoyamabhimṛśya samāhitaḥ || 73 ||
[Analyze grammar]

tadaṃbunā kuśāgreṇa prokṣaṇaiḥ prokṣaṇaṃ caret |
apo hiraṇyavarṇābhiḥ pavamānādibhistribhiḥ || 74 ||
[Analyze grammar]

śanno devī'rabhītyuktvā puruṣasūktena vaiṣṇapaiḥ |
śuddhyarthaṃ prokṣayitvā tu puṇyāhamapi vācayet || 75 ||
[Analyze grammar]

pariṣicya pāvakaṃ paścāttanmantreṇa suhūyatām |
sāyamarcāvasāne tu kuṃbhapūjāṃ samācaret || 76 ||
[Analyze grammar]

kalaśaissaptabhiḥ prokṣya baddhvāpratisaraṃ tataḥ |
aṇḍajādīni pañcaiva dhānyānyāstīrya vastrayuk || 77 ||
[Analyze grammar]

śayane śāyayeccaiva devavāde śirastathā |
hautraṃ praśaṃsya tatkāle hotā hautrakrameṇa vai || 78 ||
[Analyze grammar]

vainateyasya mantreṇa tanmūrtyāvāhanaṃ caret |
mūrtimantraissamāvāhya nirupyājyāhutīryajet || 79 ||
[Analyze grammar]

śatadhāraṃ kadā'vīti vīśamantramudāhṛtam |
tathādvādaśaparyāyaṃ vaiṣṇavaṃ ca suhūyatām || 80 ||
[Analyze grammar]

vyāhṛtyantaṃ ca kṛtvā tu rātriśeṣaṃ vyapohya ca |
āgneyyāṃ nyasya bheryāṃ ca nandikeśvaramāhvayet || 81 ||
[Analyze grammar]

punaḥ prabhāte dharmātvāsnātmāsnānavidhānataḥ |
muhūrte samanuprāpte hṛdi bījākṣaraṃ nyaset || 82 ||
[Analyze grammar]

kuṃbhācchaktiṃ samāvāhyacār'cayitvā vidhānataḥ |
puṇyāhaṃ vācayitvaiva samabhyarca vivedayet || 83 ||
[Analyze grammar]

agniṃ prajvālya tanmantrairjuhuyāddaśaśaḥkramāt |
antahomaṃ vācayitvaiva samabhyarcya nivedayet || 84 ||
[Analyze grammar]

upalipya paṭaṃ paścātpañcavarṇairalaṅkṛtam |
dhūpadīpairalaṅkṛtya śālipīdhaṃ prakalpayet || 85 ||
[Analyze grammar]

caturaśraṃ samaṃ kṛtvā vistāraṃ caikabhāgakaṃ |
śālyardhaṃ taṇḍulaṃ proktaṃ tadardhaṃ tilamāharet || 86 ||
[Analyze grammar]

cakraṃ paścimato nyasya dhānyapīṭhopari sthitam |
tasyaivottarataḥ pārśveviṣvaksenaṃ tathaiva ca || 87 ||
[Analyze grammar]

dhānyapīṭhe susaṃsthāpya garuḍaṃ paścimāmukham |
nyasya bherīṃ ca pārśve yaṣṭiṃ susannyaset || 88 ||
[Analyze grammar]

devadevaṃ susaṃpūjya dviguṇaṃ pūjayettataḥ |
dviguṇaṃ havirevoktaṃ devībhyāṃ ca tathā bhavet || 89 ||
[Analyze grammar]

cakrādīnāṃ pṛthakkuryādāsanādīnpṛthakpṛthak |
nandīśvaraṃ tathābhyarcya havirbhiśca nivedayet || 90 ||
[Analyze grammar]

ācāryo yaṣṭimādāya bhūrbhuvassuva'rīrayan |
upa śvāsaya'mantraṃ ca japtvā bherīṃ sutāḍayet || 91 ||
[Analyze grammar]

vādakastu śucirbhūtvā vastramālyādyalaṅkṛtaḥ |
sarvavādyasamāyuktaṃ bherīmādāya śāstravit || 92 ||
[Analyze grammar]

śāstroktena vidhānena cakrāgretāḍayettadā |
droṇairdreṇārdhakairvāpi āḍhakairvātha taṇḍulaiḥ || 93 ||
[Analyze grammar]

pācayitvā kaṭāhetu prakṣipedbalimuttamam |
mudganiṣpāvatilvāṃśca lājāpūpaupragṛhya ca || 94 ||
[Analyze grammar]

kaṭāhe tu susannyasya śiṣyastaṃ śirasā vahet |
abhivandya dhvacaṃ pūrvamādāya samalaṅkṛtam || 95 ||
[Analyze grammar]

rathe vā śibikāyāṃ vā mantreṇāropya maṅgalaiḥ |
saha puṣpaṃ baliṃ pātre saṃgṛhyānugataṃ punaḥ || 96 ||
[Analyze grammar]

cakravīśāmitānpaścānnāthavadgamayettadā |
ācāryaḥ purato gatvā sarvavādyasamāyutam || 97 ||
[Analyze grammar]

garbhagehasthadevānāṃ brahmādīnāṃ yathākramam |
dvāreṣu dvārapālebhyo dhāmapālebhya eva ca || 98 ||
[Analyze grammar]

anyeṣāṃ parivārāṇāṃ svesvesthāne baliṃ kṣipet |
ālayasya bahirgatvā grāme sarvatra ghoṣayet || 99 ||
[Analyze grammar]

madhyame cālayaṃ yatra brahmādīśāntamācaret |
yasyāṃ diśi bhaveddhāma taddigādi baliṃ kṣipet || 100 ||
[Analyze grammar]

utsavabhramaṇaṃ kuryātprādakṣiṇyakrameṇa nai |
grāmaṃ gatvātu saṃprāpya saṃdhau saṃdhau viśeṣataḥ || 101 ||
[Analyze grammar]

dhyātvā buddhvādhipānmantrī bhūmyāmāvāhya pūrvavat |
arghyāntaṃ ca samabhyarcya muṣṭyannaṃ nāmabhirdadet || 102 ||
[Analyze grammar]

saṃdhau tatsaṃdhimādāya prācyāṃ bhūtebhya'ityapi |
devebhyo dakṣiṇe paścā drākṣanebhyaśca paścime || 103 ||
[Analyze grammar]

nāgebhyaścottare cātha ūrdhvāyāṃ diśi cakramāt |
ye bhūtā'iti mantreṇa pūrvaṃ dadyājjalaṃ punaḥ || 104 ||
[Analyze grammar]

puṣpaṃ baliṃ tathādhāvaṃ saṃdadyāccakrasannidhau |
yasyāṃ diśi vimānaṃ vā brahmādyeva baliṃ dadet || 105 ||
[Analyze grammar]

ācaredatha vā tasya digīśādyaṃ baliṃ kramāt |
paścimastha vimānaṃ cedvaruṇādi baliṃ kṣipet || 106 ||
[Analyze grammar]

atha vā grāmamadhye ceddatvā brahmabaliṃ puraḥ |
tatodikpālakānāṃ ca tathā bhūtabaliṃ kṣipet || 107 ||
[Analyze grammar]

digīśayordvayormadhye mahāvīthyāṃ viśeṣataḥ |
saṃdhiryadi bhavettatra bhūtānāṃ ca baliṃ kṣipet || 108 ||
[Analyze grammar]

saṃdhyantaragatāṃ saṃdhimācaredyadi mohataḥ |
karmaṇo vāstujātānāmanardhaṃ bhavati dhruvam || 109 ||
[Analyze grammar]

prāgantaṃ paścimādyaṃ ca ekavīthiṃ ca daṇḍakam |
kuryāttatraiva cakrādyaiḥ paścimādyaṃ baliṃ tataḥ || 110 ||
[Analyze grammar]

varuṇanirṛti vāyubhyaḥ paścime tu baliṃ tathā |
dhātre yamakuberābhyāṃ sadhau madhye baliṃ kṣipet || 111 ||
[Analyze grammar]

indravāpakarudrebhyaḥ prācyāṃ dadyāttataḥ kramāt |
udagantaikavīthiśceddakṣiṇādyaṃ baliṃ kṣipet || 112 ||
[Analyze grammar]

yamanīlānalebhyaśca dakṣiṇe madhyame'pi ca |
brahmavāruṇa śakrebhyaścottare ca baliṃ tathā || 113 ||
[Analyze grammar]

kubila pavane śebhyo baliṃ dadyātkrameṇa ca |
nadyādiṣu vimānaṃ cetparitaḥ prāṅgaṇe dadet || 114 ||
[Analyze grammar]

pūrvaṃ kṣiptvā baliṃ dhīmānpunastasya ca tasya ca |
mantramuccārya pūrvoktaṃ gadyapadyaiśca ghoṣayet || 115 ||
[Analyze grammar]

nagarādau tu gadyaiśca praśaṃsyopāṃśunā budhaḥ |
tattanmantraṃ samuccārya ghoṣayetpaṭahādibhiḥ || 116 ||
[Analyze grammar]

priyatāṃ bhagavānviṣṇussarvalokeśvaro hariḥ |
brahmeśābhyāṃ ca sahitaścotsave naḥ prasīdatu || 117 ||
[Analyze grammar]

devāśca ṛṣayassarve pitaraśca grahādayaḥ |
viṣṇulokagatāssarvenānālokanivāsinaḥ || 118 ||
[Analyze grammar]

sarvenye devatāssarvāḥ parivāragaṇaissaha |
viśve te viṣṇuyāge'rsmi samāgacchantu sādarāḥ || 119 ||
[Analyze grammar]

havyaṃ baliṃ samādāya bhuñjantu śubhadāyinaḥ'|
ityuktvā ghoṣayetsaṃdhau cakrasyābhimukhe punaḥ || 120 ||
[Analyze grammar]

brahmādyān svasvatālaiśca ghoṣayedvādakaḥ punaḥ |
balimevaṃ ca nirvāpya pradakṣiṇava śena tu, || 121 ||
[Analyze grammar]

japanvai śākunaṃ sūktaṃ praviśedālayaṃ punaḥ |
baliśiṣṭaṃ bhūtapīṭhe sarvabhūtebhya'ityapi || 122 ||
[Analyze grammar]

baliṃ tattoyaśeṣaṃ ca prakṣipeccakrasannidhau |
dhāmapradakṣiṇaṃ kṛtvā dhvajādyairanapāyibhiḥ || 123 ||
[Analyze grammar]

śāntaṃ cakraṃ ca catsthāne sthāpayenmatimānpunaḥ |
dhvajasthānaṃ praviśyaiva dhvajamādāya mantravit || 124 ||
[Analyze grammar]

svasti dā'iti mantreṇa badhnīyādrajjunā saha |
mantreṇa matimānpaścātprāṅmukho vā pyudaṅmukhaḥ || 125 ||
[Analyze grammar]

daṇḍāgre yojayetpaścācchaṅkhakāhalasaṃyutam |
samābaddhya punassnigdhaṃ bhūri'sīti japaṃ stataḥ || 126 ||
[Analyze grammar]

abhimantṣa dhvajaṃ paścādāsanādyaissamarcayet |
puṇyāhaṃ vācayetpaścānmudgānnaṃ tu dhvajasya ca || 127 ||
[Analyze grammar]

nivedya mukhavāsaṃ ca praṇāmamapi kārayet |
tatkāle maudgikaṃ cānnaṃ garuḍasya niveditam || 128 ||
[Analyze grammar]

striyassatbutrakāmā stadaśnīyurbhaktisaṃyutāḥ |
āyaṣmantaṃ balārogyavantaṃ dāntaṃ sulakṣaṇam || 129 ||
[Analyze grammar]

buddhimantaṃ yaśovantaṃ prasūyeyussutaṃ dhruvam |
tatantu toṣayedvīśaṃ stotrairdhyānayuto guruḥ || 130 ||
[Analyze grammar]

namo namaste pakṣīndra svā'dhyāyavapuṣe namaḥ |
vāhanāya mahāviṣṇostārkṣyāyāmita tejase || 131 ||
[Analyze grammar]

garuḍāya namastubhyaṃ sarvasarpendramṛtyave |
vainateya mahābāho mahābala vayo'dhipa || 132 ||
[Analyze grammar]

vihagendra namaste'stu samutpāṭītakalpaka |
āhṛtāmṛtakuṃbhāya jananīdāsyamocine || 133 ||
[Analyze grammar]

surāsurendrajayine nāgendrābaraṇāya te |
yadādhāramidaṃ sarvaṃ tadādhārāya te namaḥ || 134 ||
[Analyze grammar]

pakṣau yasya bṛhatsāma rathantaramapi dvayam |
akṣiṇī cāpi gāyatrī trivṛtsāma śirassvayam || 135 ||
[Analyze grammar]

stoma ātmā namastasmai vāmadevyāṅgasampade |
namaḥprāṇādivāyūnāmīśāya garuḍātmane || 136 ||
[Analyze grammar]

pakṣīndra pakṣavikṣepataraṅgānilasaṃpadā |
nirastāsurasannāha samare śatrusūdana || 137 ||
[Analyze grammar]

pratiṣṭhitaḥ paṭe tubhyaṃ namaḥpraṇavamūrtaye |
karmaṇāṃ siddhimāhūtaḥ kuruṣva vihageśvara || 138 ||
[Analyze grammar]

doṣānapanayāsmākaṃ guṇānāvaha sarvaśaḥ |
vighnāni jahi sarvāṇi ātmasātkuru māmapi.' || 139 ||
[Analyze grammar]

stutvaivaṃ gāruḍaṃ mantraṃ japedekāgramānasaḥ |
dhvajasyārohaṇe yāvattāvasmūrtyā viśeṣataḥ || 140 ||
[Analyze grammar]

trikālaṃ vā dvikālaṃ vā eka kālamadhāpi vā |
havissamyaṅnivedyaiva saptaviṃśati vigrahaiḥ || 141 ||
[Analyze grammar]

pūjayitvā dhvajaṃ paścādrātrau bhūtabaliṃ kṣipet |
jiyamatyucchrayaṃ dhanyaṃ dhvajaṃceti dhvajaṃ tathā || 142 ||
[Analyze grammar]

dhvajamūle tathendrādīndaṇḍe brahmāṇamityapi |
sūryendvagnīṃstu phalakatraye yaṣṭyāṃ sudarśanam || 143 ||
[Analyze grammar]

valaye vānukiṃ rajjvāṃ trimūrtīrarcayettataḥ |
ghaṇṭāyāṃ caiva brahmāṇaṃ darbhadāmni sarasvatīm || 144 ||
[Analyze grammar]

itikrameṇa cāvāhya tanmantrairarcanaṃ caret |
dhvajārohaṇamārabhya cotsavādidinādadhaḥ || 145 ||
[Analyze grammar]

sāyaṃ prātaśca vūjānte dhvajārohaṇavadbalim |
śiṣyeṇa guruṇā cātha cakrasyābhimukhe tathā || 146 ||
[Analyze grammar]

nityaṃ rātrau viśeṣeṇa tathā bhūtabaliṃ kṣipet |
vīśāmitau vinā dhīmāntīrthāntaṃ sarvarātriṣu || 147 ||
[Analyze grammar]

cakrameva nayedvidvānbalirakṣaṇahetave |
dhvajasyāropaṇaṃ yāvattāvannityaṃ samāhitaḥ || 148 ||
[Analyze grammar]

trikālaṃ vā dvikālaṃ vāpyekakālamathāpi vā |
pūrvoktena krameṇaiva samabhyarcya nivedayet || 149 ||
[Analyze grammar]

dhvajasyārohaṇaṃ rātrāvapi kurvanti ke ca na |
utsavāraṃbhadivasāttatra ye grāmavāsinaḥ || 150 ||
[Analyze grammar]

anyakāryasamāsaktāna gaccheyusthsalāntaram |
gaccheyuratha vā tīrthe nivarteyurasaṃśayam || 151 ||
[Analyze grammar]

bahirvīthyāṃ tu tadgrāme janāssarve tathaiva ca |
tāvānna teṣāṃ nirbandhassamīpastheṣu yassmṛtaḥ || 152 ||
[Analyze grammar]

ahūtavyā utsavārthe devāssamyakprakīrtitāḥ |
devādīnāṃ ca sarveṣāṃ teṣāṃ sthānaṃ pravakṣyate || 153 ||
[Analyze grammar]

indrādayo mahādikṣu vidikṣu ca samāśritāḥ |
tathaikādaśa rudrāśca dvādaśāhaskarā api || 154 ||
[Analyze grammar]

vasavassyurathāṣṭau ca oṅkāraśca vaṣaṭkṛtam |
ete devāstrayastriṃśāḥ kathitā brahmaṇā purā || 155 ||
[Analyze grammar]

aśvināvapi tatreti kecidāhurmanīṣiṇaḥ |
trayastriṃśaddevatānāṃ sthānamaiśānyamucyate || 156 ||
[Analyze grammar]

apare cāpi kartavyā nadīpārśve viśeṣataḥ |
aṣṭādaśagaṇānāntu bhutapīṭhasya dakṣiṇe || 157 ||
[Analyze grammar]

devāśca ṛṣayassarve pitaro daityadānavāḥ |
asurāścaiva gandharvā stathaivāpsarapāṅgaṇāḥ || 158 ||
[Analyze grammar]

yakṣāśca rākṣasāścaiva nāgābhūtāḥ piśācakāḥ |
anāvṛṣṭigaṇāścaiva tathāmṛtamucāṃ gaṇāḥ || 159 ||
[Analyze grammar]

mātaraścaiva rohiṇyaḥ sūryā aṣṭādaśa smṛtāḥ |
aṣṭādaśagaṇāścaite proktā vai devayonayaḥ || 160 ||
[Analyze grammar]

anuktānanyadevāṃśca indrapārśve samarcayet |
devānāṃ caiva patnīśca tattatpārśve samarcayet || 161 ||
[Analyze grammar]

skando vighnaśca durgā ca jyeṣṭhā caiva sarasvatī |
tadālaye baliṃ dadyātprākāre cottare'pi vā || 162 ||
[Analyze grammar]

parivāroktadeśe tu rohiṇyo mātarastathā |
ṛṣipatnīśca tāssapta ṛṣibhissaha cār'cayet || 163 ||
[Analyze grammar]

siddhānvidyādharāṃścaiva garuḍagandharvakinnarān |
kipūruṣāṃścāraṇāndevānmahādikṣu samarcayet || 164 ||
[Analyze grammar]

bhūtebhyaścātha yakṣebhyaḥ piśācebhya stathaiva ca |
rākṣasebhyaśca nāgebhyassaṃdhau saṃdhau baliṃ dadet || 165 ||
[Analyze grammar]

rājaveśmāṅgaṇe madhye indraṃ caiva samarcayet |
tasya dakṣiṇapārśve tu jayaśrīkīrtīssamarcayet || 166 ||
[Analyze grammar]

utsavārthaṃ viśeṣeṇa saṃbhārānāharettataḥ |
rathaṃ ca śibikāṃ caiva yantraḍolādikāṃstathā || 167 ||
[Analyze grammar]

kārayitvā ca śilpoktaṃ dīpānanyānpragṛhya ca |
bheryādīnyapi vādyāni śaṅkhakāhalakāni ca || 168 ||
[Analyze grammar]

tālavṛntaṃ dhvajānanyān chatracāmarabarhiṇaḥ |
nartakān gāyakānanyānyathoktaṃ pūrvamāharet || 169 ||
[Analyze grammar]

ālayaṃ samalaṅkṛtya toraṇādyairvibhūṣya ca |
paricārān samāhūya svasvakarma nivedayet || 170 ||
[Analyze grammar]

maṇṭapādīni sarvāṇi prapādīni ca sarvaśaḥ |
āstānārthaṃ ca nṛtyārthaṃ kārayecchilpaśāstravit || 171 ||
[Analyze grammar]

ava dhū'teti mantreṇa grāmavīthīrviśeṣataḥ |
viprā vedavidaśśuddhāśśodhayeyurmanoramam || 172 ||
[Analyze grammar]

āśāsu sapta'ityuktvā gavyādyaiḥ sarvataśśubham |
samabhyukṣyopalipyaiva taṇḍulānavakīrayet || 173 ||
[Analyze grammar]

kadalīpūgakuṃbhādyairalaṅkuryādgṛhāṃgaṇam |
vitānādyairviśeṣeṇa phūṣayetsarvataśśubham || 174 ||
[Analyze grammar]

tadgrāmavāsinaḥ sarve'laṅkṛtā nānyatatparāḥ |
naimittikādikaṃ hitvā dhyāyeyurmanasā harim || 175 ||
[Analyze grammar]

tadgrāmasīmanyantasthsā nityakarmakriyāṃ vinā |
naimittikāni kāmyāni tīrthāntaṃ nācaredbudhāḥ || 176 ||
[Analyze grammar]

pravṛtte cotsave viṣṇossaumyamārgeṇa vāstuṣu |
anyadevotsavaṃ tatra nācarediti śāsanam || 177 ||
[Analyze grammar]

asmindevotsave yāge tadvāstuṣu viśeṣataḥ |
saṃkalpya cottarāṃ vediṃ pravṛtte'nyāni nācaret || 178 ||
[Analyze grammar]

yadi cetsarvanāśassyātkartābhartā vinaśyati |
tasmātparihareddhīmāntīrthāntaṃ teṣu vāntuṣu || 179 ||
[Analyze grammar]

utsavādidinātpūrvaṃ saptame pañcame'tha vā |
saṃsnāpya devadeveśamaṅkurār'paṇamācaret || 180 ||
[Analyze grammar]

Other editions:

Also see the following editions of the Sanskrit text or (alternative) English translations of the Bhrigu-samhita utsavaḥ

Cover of edition (2020)

Bhṛgusaṃhitā (a text of the Vaikhānasa-tradition)
by Members of the Sansknet Project (2020)

Publisher: Göttingen Register of Electronic Texts in Indian Languages (GRETIL), SUB Göttingen; Note: The Text is not Proof-read!

Like what you read? Consider supporting this website: