Bhagavad-gita with four Commentaries [sanskrit]

140,673 words | ISBN-10: 8189564072 | ISBN-13: 9788189564070

The Sanskrit edition of the Bhagavad Gita with four commentaries: (1) The Subodhini by Shridhara (Sridhara Swami), (2) The Gudharthadipika by Madhusudana (Saraswati), (3) The Sararthavarshini by Vishvanatha (Vishwanath Chakravarti) and (4) The Gitabhushana by Baladeva (Vidyabhushan). Original titles: Bhagavadgītā (भगवद्गीता), Śrīdhara (श्रीधर), Madhusūdana (मधुसूदन), Viśvanātha (विश्वनाथ), Baladeva (बलदेव)

vyāmiśreṇaiva vākyena buddhiṃ mohayasīva me |
tadekaṃ vada niścitya yena śreyo'hamāpnuyām ||2||

The Subodhinī commentary by Śrīdhara

nanu dharmyāddhi yuddhācchreyo'nyatkṣatriyasya na vidyata ityādinā karmaṇo'pi śreṣṭhatvmuktameva ityāśaṅkyāha vyāmiśreṇeti | kvacitkarmapraśaṃsā kvacitjñānapraśaṃsā ityevaṃ vyāmiśraṃ sandeho'pādakamiva yadvākyaṃ tena me mama buddhiṃ matimubhayatra dolāyitāṃ kurvanmohayasīva | ata ubhayormadhye yadbhadraṃ tadekaṃ niścitya vadeti | yadvā, idameva śreyaḥsādhanamiti niścitya yenānuṣṭhitena śreyo mokṣamahamāpnuyāṃ prāpsyāmi tadevaikaṃ niścitya vadetyarthaḥ ||2||

The Gūḍhārthadīpikā commentary by Madhusūdana

nanu nāhaṃ kaṃcidapi pratārayāmi kiṃ punastvāmatipriyam | tvaṃ tu kiṃ me pratāraṇācihnaṃ paśyasīti cettatrāha vyāmiśreṇeti | tava vacanaṃ vyāmiśraṃ na bhavatyeva mama tvekādhikārikatvabhinnādhikārikatvasandehādvyāmiśraṃ saṅkīrṇārthamiva te yadvākyaṃ māṃ prati jñānakarmaniṣṭhādvayapratipādakaṃ tvaṃ me mama mandabuddhervākyatātparyāparijñānādbuddhimantaḥkaraṇaṃ mohayasīva bhrāntyā yojayasīva | paramakāruṇikatvāttvaṃ na mohayasyeva mama tu svāśayadoṣānmoho bhavatītīvaśaśabdārthaḥ | ekādhikāritve viruddhayoḥ samuccayānupapatterekārthatvābhāvena
ca vikalpānupapatteḥ prāgukteryadyadhikāribhedaṃ manyase tadaikaṃ māṃ prati viruddhayorniṣṭhayorupadeśaāyogāttajjñānaṃ karma vaikamevādhikāraṃ me niścitya vada | yenādhikāraniścayapuraḥsaramuktena tvayā mayā cānuṣṭhitena jñānena karmaṇā vaikena śreyo mokṣamahamāpnuyāṃ prāptuṃ yogyaḥ syām |

evaṃ jñānakarmaniṣṭhayorekādhikāritve vikalpasamuccayayorasambhavādadhikāribhedajñānāyārjunasya praśna iti sthitam |

ihetareṣāṃ kumataṃ samastaṃ
śrutismṛtinyāyabalānnirastam |
punaḥ punarbhāṣyakṛtātiyatnād
ato na tatkartumahaṃ pravṛttaḥ ||

bhāṣyakāramatasāradarśinā
granthamātramiha yojyate mayā |
āśayo bhagavataḥ prakāśyate
kevalaṃ svavacaso viśuddhaye ||2||

The Sārārthavarṣiṇī commentary by Viśvanātha

bho vayasya arjuna ! satyaṃ guṇātītā bhaktiḥ sarvotkṛṣṭaiva | kintu yādṛcchikamadaikāntaikamahābhaktakṛpaikalabhyatvātpurusodyamasādhyā na bhavati | ataeva nistraiguṇyo bhava guṇātītayā madbhaktyā tvaṃ nistraiguṇyo bhūyā ityāśīrvāda eva dattaḥ | sa ca yadā phaliṣyati tadā tādṛśayādṛcchikaikāntikabhaktakṛpayā prāptāmapi lapsyase | sāmprataṃ tu karmaṇyevādhikāraste iti mayoktaṃ cet, satyam | tarhi karmaiva niścitya kathaṃ na brūṣe | kimiti sandehasindhau māṃ kṣipasītyāha vyāmiśreṇeti | viśeṣataḥ ā samyaktayā miśraṇaṃ nānāvidhārthamilanaṃ yatra tena vākyena me buddhiṃ mohayasi | tathā hi karmaṇyevādhikāras
te [Gītā 2.47], siddhyasiddhyoḥ samo bhūtvā samatvaṃ yoga ucyate [Gītā 2.48],

buddhiyukto jahātīha ubhe sukṛtaduṣkṛte |
tasmādyogāya yujyasva yogaḥ karmasu kauśalam || [Gītā 2.50]

iti yogaśabdavācyaṃ jñānamapi bravīṣi | yadā te mohakalilaṃ [Gītā 2.52] ityanena jñānaṃ kevalamapi bravīṣi | kiṃ cātra ivaśabdena tvadvākyasya vastuto nāsti nānārthamiśritatvam | nāpi kṛpālostava manmohanecchā | nāpi mama tattadarthānabhijñatvamiti bhāvaḥ | ayaṃ gūḍho'bhiprāyaḥ rājasātkarmaṇaḥ sakāśātsāttvikaṃ karma śreṣṭhaṃ, tacca sāttvikameva | nirguṇabhaktiśca tasmādnatiśreṣṭhaiva | tatra yadi mayi na sambhavediti brūṣe, tadā sāttvikaṃ jñānamevaikaṃ māmupadiśa | tata eva duḥkhamayātsaṃsārabandhanānmukto bhaveyamiti ||2||

The Gītābhūṣaṇa commentary by Baladeva

vyāmiśreṇeti | sāṅkhyabuddhiyogabuddhyorindriyanivṛttirūpayoḥ sādhyasādhakatvāvarodhi yadvākyaṃ tadvyāmiśramucyate | tena me buddhiṃ mohayasīva | vastutastu sarveśvarasya matsakhasya ca me manmohakatā nāstyeva | madbuddhidoṣādevaṃ prayemyahamatīvaśabdārthaḥ | tattasmādekamavyāmiśraṃ vākyaṃ vada | na karmaṇā na prajayā dhanena tyāgenaikenāmṛtatvamānaśurnāstyakṛtaḥ kṛtena iti śrutivat | yenāhamanuṣṭheyaṃ niścityātmanaḥ śreyaḥ prāpnuyām ||2||

__________________________________________________________

Let's grow together!

I humbly request your help to keep doing what I do best: provide the world with unbiased sources, definitions and images. Your donation direclty influences the quality and quantity of knowledge, wisdom and spiritual insight the world is exposed to.

Let's make the world a better place together!

Like what you read? Help to become even better: