Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 38
tena pāṇḍuḥ kṛśo'lpāgniḥ kāsaśvāsajvarārditaḥ||50||
vāyunā pratilomena svapnacintāparāyaṇaḥ||51||
mahodarayakṛtplīhī dīnavāgdurbalo'lasaḥ||51||
śophavān satatādhmātaḥ śuṣkapādakaraḥ kṣayī||52||
svapne gomāyumārjāranakulavyālavānarān||52||
prāyaḥ paśyati śuṣkāṃśca vanaspatijalāśayān||53||
manyate kṛṣṇamātmānaṃ gauro, goraṃ ca kālakaḥ||53||
vikarṇanāsānayanaṃ paśyettadvihatendriyaḥ||54||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
tena gareṇa pāṇḍvādiguṇaḥ kāsādipīḍitaśca syāt| vātena pratilomena yuktastathā svapnacintāparaḥ syāt| tathā bṛhajjaṭharayakṛtplīhavān dīnavāgādiguṇaśca syāt| svapne śṛgālādīn paśyati| prāyeṇa śuṣkavṛkṣodapānāni lokate| ātmānaṃ ca gauraḥ san kṛṣṇaṃ manyate| kṛṣṇaśca gauraṃ manyate| tena-garaviṣeṇa, vihatendriyaḥ san vikarṇaghrāṇacakṣuṣaṃ paśyet|