Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 11
kaṇḍūkeśacyutisvāparaukṣyakṛt sphuṭanaṃ tvacaḥ||23||
susūkṣmaṃ kaphavātābhyāṃ vidyāddāruṇakaṃ tu tat||24||
romakūpānugaṃ pittaṃ vātena saha mūrcchitam||24||
pracyāvayati romāṇi tataḥ śleṣmā saśoṇitaḥ||25||
romakūpān ruṇaddhyasya tenānyeṣāmasambhavaḥ||25||
tadindraluptaṃ rujyāṃ ca prāhuścāceti cāpare||26||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
kaṇḍvādikṛt tvacaḥ sphuṭanaṃ susūkṣmaṃ yat taddāruṇakaṃ kaphavātābhyāṃ vidyāt| aṃ-pittaṃ vātena saha mūrcchitaṃ romakūpānugataṃ romāṇi pracyāvayati| tataḥ śleṣmā raktasahito romakūpān ruṇaddhi| tena kāraṇenāsya-indraluptavataḥ, anyeṣāṃ romṇāmanutpattiḥ| tat-etat, indraluptaṃ rujyāṃ cācetyanya āhuḥ|