Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 30
saṃśodhyobhayataḥ kāyaṃ śiraścopacarettataḥ||40||
nāḍīṃ dantānugāṃ dantaṃ samuddhṛtyāgninā dahet||40||
kubjāṃ naikagatiṃ pūrṇāṃ guḍena madanena vā||41||
dhāvanaṃ jātimadanakhadirasvādukaṇṭakaiḥ||41||
kṣīrivṛkṣāmbugaṇḍūṣo, nasyaṃ tailaṃ ca tatkṛtam||42||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
ubhayataḥ-ūrdhvamadhaśca, kāyaṃ mūrdhānaṃ ca, virekeṇa nasyādinā ca saṃśodhya tato nāḍīṃ dantānugāmupacaret| dantaṃ samuddhṛtyāgninā dahet| kubjāṃ naikagatiṃ pūrṇāṃ guḍena madanena samuddhṛtyāgninā dahet| kubjāṃ naikagatiṃ pūrṇāṃ guḍena madanena vā dahet| jātyādibhirdhāvanaṃ hitam| kṣīravṛkṣāmbugaṇḍūṣaḥ| tatpakvaṃ ca tailaṃ nasyam|