Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 12
atha sādhāraṇe kāle śuddhasambhojitātmanaḥ||9||
deśe prakāśo pūrvāhṇe bhiṣagjānūccapīṭhagaḥ||9||
yantritasyopaviṣṭasya svinnākṣasya mukhānilaiḥ||10||
aṅguṣṭhamṛdite netre dṛṣṭau dṛṣṭvotplutaṃ malam||10||
svāṃ nāsāṃ prekṣamāṇasya niṣkampaṃ mūrdhni dhārite||11||
kṛṣṇādardhāṅgulaṃ muktvā tathā'rdhārdhamapāṅgataḥ||11||
tarjanīmadhyamāṅguṣṭhaiḥ śalākāṃ niścalaṃ dhṛtām||12||
daivacchidraṃ nayetpārśvādūrdhvamāmanthayanniva||12||
savyaṃ dakṣiṇahastena netraṃ savyena cetarat||13||
vidhyet———————————————————- 10
||13||§20597
6.14.22
atheti maṅlārthaḥ| kṛtamaṅgalasya śuddhasya tathā sambhojitātmana āturasya sādharaṇe kāle prakāśe deśe pūrvāhṇe jānutulyāsanasthito vaidya āturasya yantritasyopaviṣṭasya, tathā svinne'kṣiṇī yasya tasya svinnākṣasya| kaiḥ? mukhavāyubhiḥ| tathā'ṅguṣṭhena malite nayane sati dṛṣṭau malamutplutaṃ-udgataṃ dṛṣṭvā, svāṃ nāsikāṃ vīkṣamāṇasya mūrdhni niṣkampaṃ dhārite sati kṛṣṇamaṇḍalādardhāṅgulaṃ hitvā'pāṅgāccāṅgulacaturbhāgaṃ muktvā tarjanīmadhyamāṅguṣṭhaiḥ śalākāṃ niścalaṃ yathā bhavati tathā dhṛtāṃ daivacchidrasya pārśvaṃ nayet ūrdhvamāloḍayanniva| savyaṃ netraṃ dakṣiṇakareṇa, vāmena ca hastena dakṣiṇamakṣi, vidhyet|