Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 23
pakṣmarodhe pravṛddheṣu śuddhadehasya romasu||34||
utsṛjya dvau bhruvo'dhastādbhāgau bhāgaṃ ca pakṣmataḥ||35||
yavamātraṃ yavākāraṃ tiryak chitvā''ardravāsasā||35||
apaneyamasṛk tasminnalpībhavati śoṇite||36||
sīvyetkuṭilayā sūcyā mudgamātrāntaraiḥ padaiḥ||36||
badhvā lalāṭe paṭṭaṃ ca tatra sīvanasūtrakam||37||
nātigāḍhaślathaṃ sūcyā nikṣipedatha yojayet||37||
madhusarpiḥkavalikāṃ na cāsmin bandhamācaret||38||
nyagrodhādikaṣāyaiśca sakṣīraiḥ secayedruji||38||
pañcame divase sūtramapanīyāvacūrṇayet||39||
gairikeṇa vraṇaṃ yuñjyāttīkṣṇaṃ nasyāñjanādi ca||39||
6.9.52
Sarvāṅgasundarā pakṣmarodhe romasu prakarṣeṇa vṛddheṣu śuddhaśarīrasya narasya bhravo'dhastādvou bhāgāvutsṛjya-vihāya, pakṣmato bhāgaṃ hitvā yavamātraṃ-yavasaṃsthānaṃ, tiryak chittvā klinnavastreṇa raktamapanayet| rakte cālpībhavati sati vakrayā sūcyā mudgamātrāntaraiḥ padaiḥ sīvyet| tato lalāṭe paṭṭaṃ badhvā tatra ca paṭṭe sīvanasūtrakaṃ nātigāḍhaślathaṃ sūcyā vinikṣipet| anantaraṃ mākṣīkaghṛtakavalikāṃ yojayet| na cātra bandhaṃ kuryāt| pīḍāyāṃ satyāṃ nyagrodhādi kaṣāyaiḥ kṣīrayutaiḥ secayet| pañchame divase sūtramapanīya vraṇaṃ gairikeṇāvacūrṇayet| tīkṣṇaṃ ca nasyādi yuñjyāt|