Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 5
śārīramānasairduṣṭairahitādannapānataḥ||2||
vikṛtāsātmyasamalādviṣamādupayogataḥ||2||
viṣaṇṇasyālpasattvasya vyādhivegasamudgamāt||3||
kṣīṇasya ceṣṭāvaiṣamyāt pūjyapūjāvyatikramāt||3||
ādhibhiścittavibhraṃśād viṣeṇopaviṣeṇa ca||4||
ebhirhi hīnasattvasya hṛdi doṣāḥ pradūṣitāḥ||4||
dhiyo vidhāya kāluṣyaṃ hatva mārgān manovahān||5||
unmādaṃ kurvate, tena dhīvijñānasmṛtibhramāt||5||
deho duḥkhasukhabhraṣṭo bhraṣṭasārathivadrathaḥ||6||
bhramatyacintitārambhaḥ————————————||6||§19474
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
śārīramānasairdoṣairduṣṭairyāvadupaviṣeṇa ceti| ebhiḥamībhirhetubhiḥ, doṣā hṛdaye pradūṣitāḥ santo hīnasattvasya puṃso buddheḥ kāluṣyaṃ kṛtvā tathā cittavahāni srotāṃsi hatvonmādaṃ kurvate| tena-unmādena, deho buddhibhramānnaṣṭasukhaduḥkho bhraṣṭasārathiriva ratho bhramati| acintitaḥ-anirūpitakriyaḥ, ārambhaḥ-udyamo, yasya sa evam|