Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 26
atha sādhyagrahaṃ bālaṃ vivikte śaraṇe sthitam||41||
trirahnaḥ siktasaṃmṛṣṭe sadā sannihitānale||42||
vikīrṇabhūtikusumapatrabījānnasarṣape||42||
rakṣoghnatailajvalitapradīpahatapāpmani||43||
vyavāyamadyapiśitanivṛttaparicārake||43||
purāṇasarpiṣā'bhyaktaṃ pariṣiktaṃ sukhāmbunā||44||
sādhitena balānimbavaijayantīnṛpadrumaiḥ||44||
pāribhadrakakaṭvaṅgajambūvaruṇakaṭūtṛṇaiḥ||45||
kapotavaṅkāpāmārgapāṭalāmadhuśigrubhiḥ||45||
kākajaṅghāmahāśvetākapitthakṣīripādapaiḥ||46||
sakadambakarañjaiśca, dhūpaṃ snātasya cācaret||46||
dvīpivyāghrāhisiṃharkṣacarmabhirghṛtamiśritaiḥ||47||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
atheti kṛtamaṅgalam| sādhyagrahaṃ bālaṃ vivikte gṛhe sthitam| kimbhūte? [ triḥ- ] trīn vārān, śodhite sikte ca| trirahna iti "kṛtvo'rthaprayoge kāle'dhikaraṇe" ityadhikaraṇe ṣaṣṭhī| tathā sarvadā nikaṭāgnau| tathā vikṣiptabhūtyādike, rakṣoghnatailapradīptapradīpahatapāpe, vyavāyādinivṛttaparicārake| kimbhūtaṃ bālam? purāṇaghṛtābhyaktam| tathā snātamuṣṇāmbunā| kimbhūtena jalena? balādibhiḥ sādhitena| vaijayantī-araṇikā| mahāśvetā \_kaṭabhī| pariṣiktasya cāsya dvīpyādicarmādibhirghṛta miśritairdhūpanaṃ kuryāt|