Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 20
nāṅguligrāhitā kalke na snehe'gnau saśabdatā||17||
varṇādisampacca yadā tadainaṃ śīghramāharet||18||
ghṛtasya phenopaśamastailasya tu tadudbhavaḥ||18||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
kalkaviṣaye'ṅguligrāhitvaṃ yadā na bhavati, agnau prakṣipte vā snehe saśabdatā-caṭacaṭāyitvaṃ na bhavati, tathā varṇagandharasasparśānāṃ yadā sampat-śubhatvaṃ syāt, tadā-tasmin kāle, aśyāmalacchāyāmantaṃ snehaṃ śīghramāharet| agritaḥ snehasya kaṭāhasthitasya sa kālo'vataraṇa ityarthaḥ| anyadapi snehapākalakṣaṇamasti-ghṛtasyeti| ghṛtākhyasya snehasya samyakpākaṃ prāptasya phenopaśamo yadā jāyate, tailākhyasya ca snehasya pacyamānasya tadudbhavaḥ-phenotpattiḥ syāt, tadā ghṛtatailayoḥ pāko bhavati| §18652 10
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
pavkasnehahalakṣaṇamāha-nāṅguligrāhiteti| uktaṃ ca vṛndena (jvarādhikāre ślo 265)- "snehakalko yadā'ṅgulyā vartito vartivadbhavet| vahnau kṣipte ca no śabdastadā siddhaṃ vinirdiśet|| śabdasyoparame prātpe phenasyoparame tathā| gandhavarṇarasānāṃ ca sampattau siddhmādiśet|" iti| ghṛtatailayoḥphenopaśamodbhavau viśeṣau|