Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 10
stambhorusadanādhmānajvaraśūlāṅgamardanaiḥ||30||
pārśvarugveṣṭanairvidyādvāyunā snehamāvṛtam||31||
snigdhāmlalavaṇoṣṇaistaṃ rāsnāpītadrutailikaiḥ||31||
sauvīrakasurākolakulatthayavasādhitaiḥ||32||
nirūhairnirharetsamyak samūtraiḥ pāñcamūlikaiḥ||32||
tābhyāmeva ca tailābhyāṃ sāyaṃ bhukte'nuvāsayet||33||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
stambhorusādādibhirvāyunā snehamāvṛtaṃ vidyāt| taṃ evaṃvidhaṃ, snehaṃ-snehabastiṃ, niruhaiḥ samyak snigdhāmlalavaṇoṣṇairnirharet| tāneva nirūhānāha-sauvīrakasurādisādhita gomūtrānvitaistathā pañcamūlanirvṛttaiḥ pañcamūlakvāthavadbhirityarthaḥ| tathā rāsnā ca pītadruśca rāsnāpītadrū, tābhyāṃ sādhite taile rāsnāpītadrutaile, te vidyate yeṣāṃ nirūhāṇāṃ taiḥ, kvacitpuṭake rāsnātailaṃ kvaciddharidrātailaṃ yojyamityarthaḥ| tābhyamiti dvivacananirdeśāt pṛthagetat tailadvayamupayogīti gamyate| casamuccaye, na kevalaṃ taṃ nirūhayet, rāsnātailena pītadrutailena vā doṣādyanurodhādanuvāsayecca| sāyaṃ bhukte-na tu prātarbhukte|
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
vātāvṛtasya lakṣaṇaṃ cikitsitaṃ cāha-stambhorusadaneti| veṣṭanaṃ-piṇḍikodveṣṭanam| pītadruḥ-saralaḥ| rāsnātailena pītadrutailena ca saṃskṛtaiḥ| bilvādipañcamūlayavakolakulatthānāṃ kvāthaḥ| tābhyāṃ-rāsnāpītadrutailābhyām|
§18504 5