Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 9
pavanenātivamato hṛdayaṃ yasya pīḍyate||20||
tasmai snigdhāmlalavaṇān dadyātpittakaphe'nyathā||21||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
yasyātivamataḥ pavanena hṛdayaṃ pīḍyate, tasmai rogiṇe snigdhāmlalavaṇaṃ dadyāt| pittakaphe kupite, anyathāmadhuraśītādikaṃ, dadyādityarthaḥ|
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
hṛdgrahaviśeṣe bheṣajamāha-pavaneneti| anyatheti rūkṣamadhurakaṭutiktakaṣāyān yogān dadyāt|
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
sarvagātraparigrahamāha-pītauṣadhasyeti| saṅgrahe tu (ka. a. 3)- "asnigdhasvinnenābrahmacāriṇā vegadhāriṇā mṛdukoṣṭhena sukumāreṇa vā rūkṣamauṣadhamatimātraprayuktamativirekādvāyuṃ prakopayati| tena sarvāṅgapragrahe viśeṣātpārśvapṛṣṭha śroṇimanyāmarmasu śūlaṃ mūrcchā bhramaḥ kampaḥ stambho nistodo bheda udveṣṭanaṃ saṃjñānāśaśca syāt| tamabhyajya dhānyaiḥ svedayitvā yaṣṭīmadhuvipakvena tailenānuvāsayet, vātaharaṃ cānnapānam|"iti|