Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 22
mṛddveṣaṇāya tallolye vitaredbhāvitāṃ mṛdam||38||
vellāgninimbaprasavaiḥ pāṭhayā mūrvayā'thavā||39||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
mṛddveṣaṇārthe tasyāṃ mṛdi laulye-lolupatve sati, vellādibhirbhāvitāṃ mṛdaṃ dadyāt|
4.16.45
mṛdbhedabhinnadoṣānugamādyojyaṃ ca bheṣajam||39||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
mṛdo bhedo-viṣeṣaḥ kṛṣṇapāṇḍurādiḥ, tena bhinno-viṣeṣito, yo doṣastasya vātāderjñānāt| "mṛtkaṣāyā'nilaṃ pittamūṣarā madhurā kapham| dūṣayitvā" (hṛ. ni. a. 13|13) evaṃ lakṣaṇāddoṣānugamadbheṣajaṃ yojyam| naivameva mṛdbhakṣaṇamātravijñānena mṛnnirharaṇauṣadhaṃ caitaddhetuviparītamevetyavehi| yato mṛdā hetubhūtayā yaḥ pāṇḍuroga udabhūta tasya mṛnnirharaṇaṃ viparītameva| §16610