Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 54
pānabhojanasaṃyuktaṃ dadyādvā sthāvaraṃ viṣam||79||
yasmin vā kupitaḥ sarpo vimuñcati phale viṣam||79||
tenāsya doṣasaṅghātaḥ sthiro līno vimārgagaḥ||80||
bahiḥ pravartate bhinno viṣeṇāśu pramāthinā||80||
tathā vrajatyagadatāṃ śarīrāntarameva vā||81||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
athavā pānabhojanasaṃyuktaṃ sthāvaraṃ viṣaṃ dadyāt| tena yasmin phale sarpaḥ kupito viṣaṃ muñcati tadvā dadyāt| tena-viṣeṇa pramāthinā, asya doṣasaṅghāto bhinno bahiḥ pravartate| kimbhūtaḥ? sthirastathā līno dhātvādiṣu tathā unmārgagāmī| tathā-tena prakāreṇānuṣṭhitena, udaryagadatāṃ-nirvyādhitāṃ, vrajati| śarīrāntaraṃ vā yāti-mriyata ityarthaḥ|