Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 69
devadārutrivṛddantīkaṭukāpañcakolakam||103||
svarjikāyāvaśūkākhyau śreṣṭhāpāṭhopakuñcakam||103||
kuṣṭhaṃ sarpasugandhāṃ ca dvyakṣāṃśaṃ paṭupañcakam||104||
pālikaṃ cūrṇitaṃ tailavasādadhighṛtāplutam||104||
ghatasyāntaḥ pacetpakvamagnivarṇe ghaṭe ca 5
tam||105||
kṣāraṃ gṛhītvā kṣīrājyatakramadyādibhiḥ pibet||105||
gulmodāvartavardhmārśojaṭharagrahaṇīkṛmīn||106||
apasmāragaronmādayoniśukrāmayāśmarīḥ||106||
kṣārāgado'yaṃ śamayedviṣaṃ cākhubhujaṅgajam||107||
śleṣmāṇaṃ madhuraṃ snigdhaṃ rasakṣīraghṛtāśinaḥ||107||
chittvā bhittvā''aśayāt kṣāraḥ kṣaratvātkṣārayatyadhaḥ||108||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
devadārvādisarpasugandhāparyantaṃ dvikārṣikaṃ lavaṇapañcakaṃ pālikametatsamastaṃ cūrṇīkṛtaṃ tailavasādadhighṛtairāplutaṃāloḍitaṃ, ghaṭasya madhye'ntardhūmaṃ pacet| sarpasugandhānākulī| agnivarṇe ca ghaṭe sati pakvaṃ taṃ kṣāraṃ gṛhītvā yathādoṣaṃ kṣīrādibhiḥ pibet| gulmādīn jayet ayaṃ kṣārāgada ākhujaṃ bhujaṅgajaṃ ca viṣaṃ drāk śamayet| sa0-śleṣmāṇaṃ madhuraṃ snigdhaṃ māṃsarasādyāśinaḥ kṣāraḥ kṣā(kṣa)ratvādāśayaṃ(yāt) chittvā bhittvā'dhastāt pātayati|