Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 63
droṇe'mbhasaḥ paceddantyāḥ palānāṃ pañcaviṃśatim||92||
citrakasya tathā pathyāstāvatīstadrase srute||93||
dviprasthe sādhayetpūte kṣipeddantīsamaṃ guḍam||93||
tailātpalāni catvāri trivṛtāyāśca carṇataḥ||94||
kaṇākarṣau tathā śuṇṭhyāḥ siddhe lehe tu śītale||94||
madhu tailasamaṃ dadyāccaturjātāccaturthikām||95||
ato harītakīmekāṃ sāvalehapalāmadan||95|| 5
sukhaṃ viricyate snigdho doṣaprasthamanāmayaḥ||96||
gulmahṛdrogadurnāmaśophānāhagarodarān||96||
kuṣṭhotkleśāruciplīhagrahaṇīviṣamajvarān||97||
ghnanti dantīharītakyaḥ pāṇḍutāṃ ca sakāmalām||97||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
jaladroṇe dantīpalānāṃ pañcaviṃśatiṃ, [tathā] citrakasya palānāṃ pañcaviṃśatiṃ, [tathā] haritakīstāvatīḥpañcaviṃśatiṃ, pacet|tadrase srute dviprasthadaghne pūte pathyāsahite dantītulyaṃ guḍaṃ kṣipet| tailapalāni catvāri, trivṛtpalāni ca catvāri| kaṇāyāḥ karṣau dvau śuṇṭyāśca| siddhe cāsmin lehe tu suśīte tailatulyaṃ mākṣikaṃ dadyāt| caturjātāt samuditāccaturthikāṃ-palāparasaṃjñāṃ, dadyāt| ato-lehāt, pathyāmekāṃ sāvalehapalayutāṃ bhakṣayet| snigdho naraḥ sukhaṃ doṣaprasthaṃ viricyate nirāmayaḥ| etā dantīharītakyaḥ plīhā(gulmā)dīn ghnanti| 10