Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 58
snigdhasvinnaśarīrasya gulme śaithilyamāgate||85||
yathoktāṃ ghaṭikāṃ nyasyedgṛhīte'panayecca tām||85||
vastrāntaraṃ tataḥ kṛtvā chindyādgulmaṃ pramāṇavit||86||
vimārgājapadādarśairyathālābhaṃ prapīḍayet||86||
pramṛjyādgulmamevaikaṃ na tvantrahṛdayaṃ spṛśet||87||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
snigdhasvinnaśarīrasya gulme śaithilyaṃ yāte sati yantravidhyuditāṃ ghaṭikāṃ yojayet| gṛhīte ca gulme tāmapasārayet| anantaraṃ vastravyavahitaṃ gulmaṃ kṛtvā pramāṇavit vimārgādibhiryathālābhaṃ bhindyāt-vidārayet sūcikādinā| vimārgo-dārumayaḥ śastrakṛtirvastuviśeṣaścarmakārasambandhī| tathā, gulmameva kevalaṃ prapīḍayet pramṛjyācca| na punarantraṃ hṛdayaṃ [ca] spṛśet|