Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 9
trāyantītriphalānimbakaṭukāmadhukaṃ samam||11||
trivṛtpaṭolamūlābhyāṃ catvāriṃ'aśāḥ pṛthak pṛthak||11||
masūrānnistuṣādaṣṭau tatkvāthaḥ saghṛto jayet||12||
vidradhīgulmavīsarpadāhamohamadajvarān||12||
tṛṇmūrcchācchardihṛdrogapittāsṛkkuṣṭhakāmalāḥ||13||
kuḍavaṃ trāyamāṇāyāḥ sādhyamaṣṭaguṇe'mbhasi||13||
kuḍavaṃ tadrasāddhātrīsvarasātkṣīrato ghṛtāt||14||
karṣāṃśaṃ kalkitaṃ tiktātrāyantīdhanvayāsakam||14||
mustātāmalakīvīrājīvantīcandanotpalam||15||
pacedekatra saṃyojya tadghṛtaṃ pūrvavadguṇaiḥ||15||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
trāyantyādikaṃ samaṃ-samāṃśaṃ, trivṛtāyāścatvāroṃ'aśāḥ paṭolamūlācca, nistuṣamasūrādaṣṭāvityetaiḥ kvātho ghṛtasahito vidradhyādīn parākuryāt| sa0-trāyamāṇāyāḥ kuḍavamaṣṭaguṇe jale sādhyam| tadrasāt-trayāmāṇāyāḥ kvāthāt kuḍavaṃ, dhātrīsvarasāt kṣīrāghṛtācca pratyekaṃ kuḍavaṃ, karṣāṃśaṃ pratyekaṃ kalkīkṛtaṃ tiktādi, ekatra miśrayitvā pacet| tadetad ghṛtaṃ pūrvaguṇam|