Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 13
pāṣāṇabhedo vasuko vaṣiro'ṣmantako varī||18||
kapotavaṅkātibalābhallūkoṣīrakacśakam||18||
vṛkṣādanī ṣākaphalaṃ vyāghryau guṇṭhastrikaṇṭakaḥ||19||
yavāḥ kulātthāḥ kolāni varuṇaḥ katakātphalam||19||
ūṣakādipratīvāpameṣāṃ kvāthe ṣṛtaṃ ghṛtam||20||
bhinatti vātasambhūtāṃ tatpītaṃ ṣīghramaṣmarīm||20||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
pāṣāṇabhedādīnāṃ kvāthe ghṛtaṃ ṣṛtamūṣakādigaṇoktadravyaprativāpaṃtatkalkaṃ sat, pītaṃ vātajāmaṣmarīṃ bhinatti| vasukaḥīṣvaramallikā| vaṣiraṃ-sāmudralavaṇam| aṣmantako-mālukaparṇaḥ| kapotavaṅkā-suvarcalā| bhallūkaḥ-ṣyonākaḥ|
4.11.31
gandharvahastabṛhatīvyāghrīgokṣurakekṣurāt||21||
mūlakalkaṃ pibeddadhnā madhureṇāṣmabhedanam||21||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
gandharvahastādīnāṃ samāhāradvandvaḥ, anityamāgamaṣāsanamiti tu prakṛtam| eraṇḍādīnāṃ dravyāṇāṃ yanmūlaṃ tatkalkīkṛtya madhureṇa dadhnā pibedaṣmabhedanam,prakṛtatvādvātāṣmarībhedanaṃ gamyate|