Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 57
payaḥ sahamadhūcśiṣṭaṃ ghṛtaṃ vā tṛṣitaḥ pibet||87||
godhūmacūrṇaṃ payasā bahusarpiḥpariplutam||88||
ānūparasayuktān vā snehāṃstailavivarjitān||88||
śyāmātrivṛdvipakvaṃ vā payo dadyādvirecanam||89||
asakṛtpittaharaṇaṃ pāyasapratibhojanam||89||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
tathā, tṛṣitaḥ san payaḥ pibet| kimbhutam? sahamadhūcchiṣṭaṃsamadanaṃ, sarpirvā evaṃbhutaṃ pibet| godhūmacūrṇaṃ bahughṛtaṃ kṣīreṇāloḍitaṃ pibet| athavā, ānupamāṃsarasānvitān snehān pibet| kimbhūtān? tailavivarjitān| tailasya pittakṛttvānniṣedhaḥ| athavā, śyāmātrivṛndyāṃ vipakvaṃ kṣīraṃ virecanaṃ dadyāt| tathā, punaḥ punaḥ pittasya haraṇaṃ pāyasasya pratibhojanaṃ hitam|