Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 26
droṇaṃ madhūkapuṣpāṇāṃ viḍaṅgaṃ ca tato'rdhataḥ||47||
citrakasya tato'rdhaṃ ca tathā bhallātakāḍhakam||47||
mañjiṣṭhā'ṣṭapalaṃ caitajjaladroṇatraye pacet||48||
droṇaśeṣaṃ śṛtaṃ śītaṃ madhvardhāḍhakasaṃyutam||48||
elāmṛṇālāgurubhiścandanena ca rūṣite||49||
kumbhe māsaṃ sthitaṃ jātamāsavaṃ taṃ prayojayet||49||
grahaṇīṃ dīpayatyeṣa bṛṃhaṇaḥ pittaraktanut||50||
śoṣakuṣṭhakilāsānāṃ pramehāṇāṃ ca nāśanaḥ||50||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
madhūkakusumānāṃ droṇam| tato-madhūkapuṣpebhyaḥ, ardhena viḍaṅgam| tato-viḍaṅgāt, citrakasyārdham| bhallātakasya cāḍhakam| mañjiṣṭhāyāḥ palānyaṣṭau| etatsarvaṃ pānīyadroṇatraye pacet| etacca droṇaśeṣaṃ śṛtaṃ śītaṃ madhuno'rdhāḍhakena saṃyuktamelādibhiḥ kumme rūṣite-lipte, māsaṃ sthitaṃ taṃ-evaṃvidhaṃ jātaṃ, āsavaṃ prayojayet| eṣaḥ-āsavo, grahaṇīṃ dīpayati bṛṃhaṇo raktapittādināśanaḥ|