Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 13
athainaṃ parikvāmaṃ mārutagrahaṇīgadam||22||
dīpanīyayutaṃ sarpiḥ pāyayedalpaśo bhiṣak||22||
kiñcitsandhukṣite tvagnau saktaviṇmūtramārutam||23||
dvyahaṃ tryahaṃ vā saṃsnehya svinnābhyaktaṃ nurūhayet||23||
tata eraṇḍatailena sarpiṣā tailvakena vā||24||
sakṣāreṇānile śānte srastadoṣaṃ virecayet||24||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
mārutagrahaṇīgadā vidyante yasyeti "arśaāditvāt(bhyo')ac"| enaṃ-mārutagrahaṇīgadavantaṃ, dīpanīyauṣadhayutaṃpañcakolaprāyadravyānvitaṃ, vahnisandhukṣaṇārthamalpamātrayā ghṛtaṃ pāyayet| kiñcitsandhukṣite-manāk sandīpite, tvagnau sati saktaviṇmūtrapavanaṃ naraṃ dve dine trīṇi vā sasnehya-snehayitvā, anantaraṃ svinnābhyaktaṃ kṛtvā niruhayet| tato-niruhādanantaraṃ, mārute śānte satyeraṇḍatailenāthavā tailvakena (hṛ.ci.a.29132) ghṛtena sakṣāreṇa srastadoṣaṃ-pracyutadoṣaṃ, virecayet|
§15193 10